چرا در جهان خلقت اين همه تفصيل و مجهولات و اختلاف آراء و اين همه پيچيدگي وجود دارد؟

پاسخ در چند محور ارائه مي شود: مقدمهً بايد اشاره شود كه نظام آفرينش و جهان با وضع موجودش و بدين شكل كه آفريده شده، محكم ترين و زيبا و دل انگيزترين و بديع ترين شكل و شمايل ممكن را داراست و بهترين دليل بر اين مدعا، كلام آفريدگار جهان خلقت است كه در اين باره فرموده: «ما تري في خلق الرحمن من تفاوت فارجع البصر هل تري من فطور، ثم ارجع البصر كرتين ينقلب اليك البصر خاسئاً و هو حسير»[1] يعني در آفرينش آن خداي بخشايشگر، هيچ گونه اختلاف و تفاوتي نمي بيني، باز بنگر آيا خلل و نقصاني مي بيني؟ باز دوباره بنگر تا نگاهت زبون و درمانده به سويت بازگردد. از اين آيه بدست مي آيد كه نظام موجود عالم، بهترين و حكيمانه ترين خلقت را دارد. با توجه به اين مقدمه،درباره مجهولات و يا پيچيدگي و عدم سادگي و بساطت جهان اولاً بايد گفت: جهان به اين صورت كه هم اكنون هست و به همين نحو كه آفريده شده با تمام تفصيلات و پيچيدگي هاي آن در واقع به بهترين و مناسب ترين و زيبا ترين شكل و صورت آفريده شده است؛ چون خداوند، حكيم و عالم و در عين حال قدرت مند و جواد و كريم است اگر امكان داشت كه جهان را به صورت بهتر و زيبا تر و مناسب تر از وضع موجود خلق كند به طور يقين، آن گونه خلق مي كرد و قدرت آن را داشت. ولي چون بهتر از وضع موجود، اساساً فرض ندارد و يا مناسب و مصلحت نبوده است لذا خداوند، جهان را بدين صورت آفريده است. زيرا خداوند حكيم است پس اگر جهان را بدين صورت آفريده حتماً بر اساس حكمت مطلوب خود، عمل كرده و مصلحت نظام خلقت را در آن دانسته است كه اين گونه آفريده شود اگر غير اين مي بود خلاف مصلحت و حكمت بود.دوم: نحوة آفرينش نظام خلقت با وضع موجود و كيفيت كنوني از نظر قرآن كريم، جزء‌آيات الهي معرفي شده است مثلاً در يكي از آيات مربوط به خلقت نظام عالم مي فرمايد: (وَ مِنْ آياتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لآياتٍ لِلْعالِمِينَ)[2] يعني از جمله آيات خداوند نحوة خلقت و آفرينش آسمان و زمين و تفاوت هاي زباني و رنگ هاست و اين خود، نشانه هايي است براي جهانيان، از مجموع اين گونه آيات مي توان به دست آورد كه نحوة آفرينش جهان با همين كيفيت موجود و تفصيل هاي كه دارد و اسرار نهفته اي كه در آن وجود دارد، همه گوياي آيات خداوند است و چنين آفريده شده تا خردمندان را به انديشه و فكر در اين آيات وادار نمايد لذا در آيه اي ديگر فرمود: (إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ)[3] يعني به طور مسلم در آفرينش آسمان ها و زمين و آمد و شد شب و روز، نشانه هاي روشني براي صاحبان انديشه وجود دارد. بنابراين يكي از دلايل خلقت عالم با كيفيت موجود، از نظر قرآن كريم آن است كه صاحبان خرد و انديشه را وادار نمايد تا براي درك و فهم اين عالم به تفكر و انديشه بپردازند و از اسرار پر رمز و راز آن، به عظمت نگارندة چيره دست آن آگاه شوند.[4] از اين كه خداوند همگان را فراخواند تا آيات او را در نظام خلقت مطالعه كنند و از سوي ديگر پديده هاي جهان هستي را آيات خود معرفي كرده معلوم مي شود كه جهان با تمام پيچيدگي و تفصيلي كه دارد براي همگان به اندازة دانش و معرفت شان قابل فهم و درك است وگرنه خداوند مردم را به مطالعه آن دعوت نمي فرمود. پس نبايد تصور شود كه چون جهان خلقت، پيچيده آفريده شده براي ما قابل فهم و شناخت نيست.سوم: اگر شما بخواهيد يك كالاي صنعتي كوچك، مثل ساعت و يا اتومبيل را بسازيد؛ صدها قطعه ي ريز و درشت، در آن به كار مي بريد و پيچيدگي خاصي در آن صنعت پديد مي‌آوريد تا قابل استفاده شود و يا به كار افتد و به سادگي و تنها با كنار هم قرار دادن چند قطعه ي آهني، هرگز نمي شود كالاي صنعتي را به وجود آورد كه مدت ها كار كند. پس چگونه مي توان توقع داشت كه جهان با اين عظمت را به طور ساده و بسيط و بدون پيچيدگي پديد‌ آورد. البته بدون ترديد خداوند بر هر گونه خلقت قدرت دارد و مي تواند هر گونه كه مصلحت؛ اقتضاء كند شيء را خلق كند اما قابليت قابل نيز شرط است و چون نحوة آفرينش جهان خلقت بدين گونه ممكن بوده است لذا خداوند آن را به اين نحو آفريده است. و غير اين شكل، قابليت آفرينش نداشته است لذا بدين صورت آفريده شده است.چهارم: گر چه جهان خلقت بسيار بزرگ و مفصل و پيچيده است اما در ميان پديده هاي آفرينش، برخي موجودات، ظاهري ساده و بسيط دارند يعني در عين حال كه اسرار نهفته و پيچيده در ساختار وجودي آنها وجود دارد به ظاهر ساده اند و انسان به آساني مي تواند آنها را بشناسد. لذا خداوند در قرآن؛ برخي از مردم را فرا خوانده تا در نحوة خلقت شتر و يا نحوة بلندي آسمان و يا كيفيت نصب كوه ها نگاه كنند كه درك خلقت ظاهري آنها براي همگان قابل دسترسي است و فرمود: (أَ فَلا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ وَ إِلَى السَّماءِ كَيْفَ رُفِعَتْ وَ إِلَى الْجِبالِ كَيْفَ نُصِبَتْ)[5] يعني آنها به شتر نمي نگرند چگونه آفريده شده؟ و به آسمان نگاه نمي كنند كه چگونه بر پا شده؟ و به كوه ها نمي نگرند كه چگونه نصب شده است؟پنجم: آيت الله (حسن زاده آملي) در اين باره مي نويسند: (هر اثر نموداري از مؤثر خود است) جهان با تمام تفصيلات و اسرار پيدا و ناپيداي خود آيت و نمودار علم، قدرت، حكمت، و عظمت آفريدگارش است.2. اما درباره اين كه: چرا درباره جهان خلقت، اختلاف آراء وجود دارد؟ بايد به اختصار اشاره نمود كه چون خلقت جهان، پر از اسرار و رمز و راز است، و بشر، علم و قدرت درك محدود دارد و با تمام پيش رفت هاي علمي كه تاكنون صورت گرفته باز هم بخش اندكي از راز خلقت را توانسته كشف كند لذا هر كسي به اندازه علم و آگاهي خود نسبت به جهان خلقت، نظر داده و مي دهد و طبيعي است كه اختلاف ديدگاه، پديد آيد و هر كسي اين جهان را طبق نظر خود و يا به اندازه معرفت خود مي فهمد و تفسير مي كند و هيچ كس شايد نتواند ادعا كند که قرآن را به طور كامل تفسير كرده است و جهان خلقت كه در واقع، كتاب بزرگ تكوين است نيز چنين است و هر كسي به اندازه معرفت و توان علمي خود مي تواند آن را بفهمد و تفسير كند لذا طبيعي است كه اختلاف آراء درباره معرفي جهان پديد آيد.آيت الله مکارم در اين باره مي نويسند: قرآن كريم به همة‌رهروان راه حق دستور مؤكد مي دهد كه هر چه مي توانند در اسرار عالم هستي و شگفتي هاي جهان آفرينش، بيشتر، مطالعه و دقت كنند و به يك بار و دوبار قناعت ننمايند چه بسيار اسراري كه در نگاه اول و دوم خود را نشان نمي دهد، و ديده هاي تيزبين لازم است كه بعد از چندين نگاه آنها را بيابد. و هر اندازه انسان، در اين نظام دقيق تر و باريكتر و عميق تر نگاه كند، انسجامي بيشتر در آن مي يابد. پس آراء و ديدگاه هاي متعدد و مختلف وجود دارد. چون هر كسي از زاوية ديد خود به آن نگاه مي كند و آن را مي شناسد و تفسير مي كند در نتيجه ديدگاه هاي متعدد پديد مي آيد.[6]معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1. جعفر سبحاني، راه خداشناسي، نشر مكتب اسلام، قم، 1375 شمسي.2. ناصر مكارم، پيام قرآن، ج 2، از 217 تا 442، نشر مدرسه امير المؤمنين، قم، 1367 شمسي. .

سامانه پاسخگویی به سوالات و شبهات

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/28

لینک کوتاه