در حدیثی از امام باقر(ع) آمده : کسی که در دوران حیات والدین عاق شود و در دوران پس از مرگ آنها به آنها نیکوکاری کند، عاق محسوب نمی شود. با توجه به کثرت روایات از عقوبت عاق والدین در دنیا، اعتبار حدیث فوق چقدر است؟ آیا در صورت نیکوکاری عاق والدین بعد از مرگ آنها عقوبتی در انتظار او نیست؟

در برخی روایات آمده است که برخی فرزندان که عاق والدین شده اند پس از مرگ والدین به آنها نیکی می کنند و خیرات و مبرات برای آنها می فرستند و تقصیر خود در زمان حیات آنها را جبران می کنند و والدین آنها در آن عالم از آنها راضی و خشنود می شوند . این روایات با روایات عاق والدین منافاتی ندارد زیرا موضوع عاق والدین در این روایات مربوط به موردی است که فرزندان تقصیر خود را پس از مرگ جبران نکنند و با جبران تقصیر خود پس از مرگ آنها دیگر عاق والدین نمی باشند بلکه مورد رضایت آنها واقع می شوند . پس در وجوب احسان به پدر و مادر و نیکی و احترام نسبت به آنها فرقی بین زمان زندگی و حال مرگ آنها نیست. یعنی با مردن حق آنها ساقط نمی گردد و اگر پس از مرگ فراموش شوند و نیکی به آنها و فرستادن هدایا مثل صدقه و فاتحه و خیرات و مبرات ترک شود، عاق والدین محسوب می شود هر چند در حال زندگی حق آنها ادا شده باشد و مورد احترام و تکریم باشند. حق والدین پس از مرگ آن است که اولا، واجباتی که از آنها در حال حیات فوت شده مثل نماز و روزه و حج و بدهی های آنها ادا گردد. ثانیا، به آن چه وصیت کرده اند عمل شود. ثالثا، آنها را تا آخر عمر نباید فراموش کرد و باید برایشان طلب آمرزش و رحمت کرد و به نیابت از آنها صدقه داد و اعمال مستحب به قصد و نیت آنها به جا آورد و هدایای معنوی برای آنها فرستاد. از حضرت باقر(ع) روایت شده که فرمود: بنده ای که در حیات و زنده بودن پدر و مادرش به حال آنها نیکوکار است. اگر پس از مرگ، آنها را فراموش کند وحقوق و بدهی آنها را ادا نکند و برای آنها طلب رحمت نکند، خداوند او را عاق والدین به شمار می آورد و بنده ای که در زمان زنده بودن پدر و مادرش به آنها نیکی و احترام و احسان نکرده، عاق والدین می باشد اگر پس از مرگ جبران کند و قرض و بدهی آنها را ادا کند و با دعا و طلب رحمت آنها را یاد کند، خداوند متعال او را نیکوکار، نسبت به پدر و مادرش به شمار می آورد و ثبت می کند (گناهان کبیره، شهید دستغیب شیرازی، بخش 6، حقوق والدین). البته این روایت دلالت دارد که اگر فرزندی در حق والدینش و یا دوری آنها و ادای حقوق آنها پس از مرگ کوتاهی کند، خداوند او را عاق والدین به شمار می آورد و او را همردیف کسانی که عاق والدین هستند قرار می دهد و دلالتی ندارد که خود پدر و مادر او را عاق می کنند ولی در عین حال اگر خود پدر و مادر هم این کار را بکنند اشکالی ندارد چون انسان پس از مرگ آگاهی و دید وسیع تری پیدا می کند و رشته ارتباط او با عالم دنیا کاملا گسسته نمی گردد بلکه ارتباطی هر چند ضعیف برقرار است. روایات زیادی داریم که کسانی که از دنیا می روند از وضع خانواده خود و اعمال خوب و بد آنها آگاهند. از اعمال خوب آنها خوشحال و شادان و از اعمال بد آنها دلگیر می شوند به ویژه در مورد والدین روایت داریم که ارتباط آنها با اعمال فرزندانشان برقرار است و اعمال خوب و بد فرزندان باعث خوشی یا عذاب و ناراحتی آنها در عالم برزخ می گردد. بی توجهی فرزندان وفراموش کردن پدر و مادر پس از مرگ آنها و سهل انگاری در پرداخت حقوقی که در دنیا بر گردن آنها بوده و عمدا یا سهوا پرداخت نکرده اند، باعث آزردگی و اذیت شدن و ناراحتی آنها می گردد و همین به معنای عاق والدین است و برعکس جبران کوتاهی ها و بی احترامی ها و بی توجهی هایی که نسبت به پدر و مادر در زمان زنده بودنشان روا داشته شده باعث شادی و خرسندی آنها در عالم برزخ می گردد و موجب می شوند فرزندانی که در زمان زنده بودنشان عاق آنها بوده اند، در اثر نیکی پس از مرگشان، پدر و مادر از آنها راضی شوند و مورد دعای خیر و لطف آنها قرار بگیرند. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه