سبب نزول (وحی) آیه اول سوره نحل چیست؟

خداوند در ابتدای سوره نحل می‌فرماید: «أَتىَ أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالىَ‏ عَمَّا یُشْرِکُونَ»؛[1] فرمان خدا [براى مجازات مشرکان و مجرمان،] فرا رسیده است براى آن عجله نکنید! منزّه و برتر است خداوند از آنچه همتاى او قرار می‌‌دهند.برای این آیه، دو شأن نزول وجود دارد:1. پیامبر اسلام(ص) مشرکان را از عذاب الهی بیم می‌دادند. اما در مقابل؛ مشرکان سخن حضرتشان را به سخره گرفته و آوردن عذاب را طلب می‌کرده و خطاب به ایشان می‌گفتند: «اللَّهُمَّ إِن کاَنَ هَذَا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِندِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِیمٍ».[2] که آیه مورد نظر در پاسخ به این دسته از افراد نازل شده و بیان داشته که قطعاً عذاب خداوند نازل خواهد شد.[3]2. برخی در شأن نزول آیه این‌گونه آورده‌اند: پس از آن‌که پروردگار آیه «اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ»[4] را نازل کرد، کفار به یکدیگر گفتند: محمد(ص) گمان می‌برد قیامت نزدیک شده است؛ صبر کنید و دست از برخی کارهای زشت بردارید تا بنگریم چه پیش می‌آید؛ چند روزى گذشت اثرى مشاهده نکردند؛ گفتند: چیزی اتفاق نمی‌افتد؛ لذا به اعمال گذشته خود برگشتند و کار خود را ادامه دادند. سپس خداوند آیه فوق را نازل کرد که ای کفار شتاب نکنید؛ قیامت خواهد آمد.[5]حال با توجه به این شأن نزول‌ها، به تفسیر «أَمْرُ اللَّهِ» که کلیدی‌ترین بخش آیه است می‌پردازیم.الف. بنابر شأن نزول اول، منظور از «أَمْرُ اللَّهِ» عذاب الهی است.[6]ب. بنابر شأن نزول دوم، منظور از «امر الله» واقع شدن قیامت است و همچنین صیغه «أتی» اگرچه ماضى و به معناى گذشته است، ولی مراد از آن استقبال و آینده می‌باشد و این استعمال، به جهت قطعی بودن آن است[7] که این نوع از استعمال فعل ماضی در آینده قطعی، در قرآن و غیر قرآن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این تفسیر را می‌توان هم‌ردیف تفسیر اول قرار داد؛ زیرا واقع شدن قیامت، با عذاب برای کفار و مشرکان همراه خواهد بود؛ در هر صورت برخی از مفسران، هر دو تفسیر یاد شده در مورد «امر الله» را محتمل دانسته‌اند.[8] ج. منظور از «امر الله» احکام، حدود و فرایض الهی است.[9] البته ما به افرادی که تنها به چنین تفسیری معتقد باشند، دست نیافتیم بلکه ضمن بیان دیدگاه‌های تفسیری دیگر، تفسیر اخیر را نیز به عنوان یک احتمال مطرح کرده‌اند.[10]در مورد تفسیر «سُبْحَانَهُ وَ تَعَالىَ‏ عَمَّا یُشْرِکُونَ» نیز مفسران آورده‌اند: برخی از کفار خطاب به پیامبر اسلام(ص) گفتند: اگر آنچه می‌گویی حقیقت داشته باشد و پروردگارت در دنیا و آخرت، عذاب بر ما نازل کند، بدان که ما بت‌ها را می‌پرستیم و اینها نزد خداوند شفیع ما خواهند بود و ما از عذاب الهی رهایی خواهیم یافت. پس خداوند با این بیان پاسخ آنها را می‌دهد که «سُبْحانَهُ وَ تَعالى‏ عَمَّا یُشْرِکُونَ» و خود را از داشتن شریک و اختیار دار، منزّه می‌داند و این‌که کسی بر خلاف خواسته و اراده او بتواند شفاعت کند، مورد قبول نیست.[11] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه