آیا قسم دادن خدا و انجام نشدن کار منافاتی با هم ندارد؟

بر انسان مومن لازم است که در هر حال با دعا انس داشته باشد، خواه در حال صحت باشد و خواه در حال گرفتاری، زیرا که بنا به فرموده پیامبر عظیم الشأن اسلام، دعا سلاح مومن است، و امام هشتم ـ علیه السلام ـ نیز آن را سلاح پیامبران می دانند، پس هرگاه انسان پیوسته با دعا ارتباط داشته باشد، هنگام سختی و گرفتاری دعای او زودتر مستجاب می شود و شاهد این مطلب حدیث امام صادق ـ علیه السلام ـ که فرمودند: جدّم پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می فرمود: در دعا کردن پیشی بگیرید (پیش از آن که گرفتار شوید) زیرا اگر بنده ای بسیار دعا کند و بعد بلایی بر او برسد و بعد دعا کند، گفته می شود این آوازی است آشنا، لیکن اگر کاری با دعا نداشته باشد در هنگام عسر و حرج اگر دعا کند به او گفته می شود تا حال کجا بودی؟! این چنین است جایگاه و روش دعا، که حتی میسر بن عبد العزیز می گوید: امام صادق ـ علیه السلام ـ مرا امر به دعا کردن فرمود، و بیان کردند که: اي ميسر دعا کن و مگو که کار از کار گذشته است.... همانا نزد خدا منزلتی است که بدون دعا کردن بدان نتوان رسید. اما پیرامون پاسخ به سوال، باید عرض شود که بین قسم دادن خداوند تبارک و تعالی به اشخاص و اشیاء و مکان های عزیز و محترم نزد او در هنگام دعا کردن و عدم استجابت دعا هیچ منافاتی و مخالفتی وجود ندارد، بلکه این یکی از راه هایی است که انسان از باب وابتغوا اليه الوسیله، است به انتخاب وسیله برای رفتن به درگاه خدا می شود و او را به احترام وسیله ای که انتخاب کرده قسم میدهد و برای انتخاب دعا، کما این که بنا به شهادت تاریخ، وقتی که حضرت آدم ـ علیه السلام ـ دچار خطا شد خداوند را به حق خمسه طیّبه قسم داد و خداوند به احترام آن ها توبه آدم را پذیرفت. اما باید از این نکته غافل نباشیم که، در سوال مورد نظر، دو مقوله متفاوت وجود دارد که اولی بحث دعا کردن و ابزار و وسيله‌اي است که هنگام دعا کردن از آن ها استفاده می کنیم، و دوّمی بحث اجابت و عدم استجاب است که بخلاف مورد اوّل که مربوط به ماست دوّمی متوجه و مربوط به خدا است و از ید قدرت ما خارج است. وظیفه ما این است که دعا کنیم و خودمان را به شرایط اجابت دعا نزدیک تر کنیم، لکن اجابت و عدم اجابت متوجه خداست، زیرا اگر اجابت کرد، فضل و عنایت اوست و اگر اجابت نکند، دلیل بر بخل او نیست، زیرا خداوند با توجه به کمال و سعادت و مصلحت انسان، خواسته های او را اجابت مي کند. و تأخیر در اجابت دعا یکی از مواردی است که شیطان انسان را وسوسه می کند تا فرد نسبت به خدا بدبین شود ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ به این نکته توجه داشته اند و همگان را در افتادن در این سوء ظن بر حذر داشته اند، امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ می فرمایند: «دیر اجابت نمودن خدا، تو را نا امید نکند که همانا بخشش به مقدار درخواست است و چه بسا در اجابت دعای تو تأخیر رخ دهد تا درخواست تو طولانی تر گردد و بخش او کامل تر شود، چه بسا چیزی را خواسته ای تو را نداده و بهتر از آن را در این دنیا و آن دنیا داده و می دهد، چه بسا چیزی را طلب نموده ای که اگر به تو می داد، تباهی دین و دنیای خود را در آن می دیدی.» پس عدم اجابت دعا نشان کم لطفی و کم محبّتی خدا نیست بلکه گاهی بر عکس دلیل بر بیشتر دوست داشتنش است چنان که امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرمایند: وقتی مومن دعا می کند، خداوند به ملائکه می فرماید: دعایش را مستجاب نمودم، ولی آن را نگه دارید و عطا نکنید که من دوست دارم صدای این بنده مومن را بشنوم. توجه به این نکته نیز مهم است که وقتی خدا را به چیزی قسم می دهیم، به منزله قسم خوردن خدا نیست که اگر دعا اجابت نشد، منافات با آن داشته باشد. بلکه این ما هستیم که از باب وسیله خدا را به چیزی سوگند می دهیم که این معناي مسألت و خواهش دارد، نه چیز دیگر، پس هیچ منافاتی بین این دو نیست. خلاصه: وظیفه فرد مومن دعا کردن است چرا که دعا مغز عبادت است و امام هشتم آن را اسلحه پیامبران می دانند. و در شرایط اجابت دعا آمده است که بر پایه آیه و ابتغوا الیه الوسیله، وسیله ای که دارای احترام و عزیز نزد پروردگار است را شفیع قرار بدهیم و خدا را به آن وسیله قسم بدهیم، چنان که آدم ـ علیه السلام ـ شما را هنگام توبه به خمسه طیّبه ـ علیهم السلام ـ قسم داد، و هیچ منافاتی بین این کار و عدم استجابت دعا نیست، زیرا این دو مقوله جدا از هم است که بخشي مربوط به عبد و بخشي دیگر مربوط به مولی و خداست و عدم استجابت نیز شاید دلیل بر مصلحت عبد باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه