در عرفان یهود، اصل تناسخ پذیرفته شده؛ اما پذیرش تناسخ در کابالا بر چند پیش فرض مبتنی است. در مکاتب شرقی، تناسخ با اصل کارما گره می خورد که اولا نوعی نظام محاسبۀ اعمال است؛ دوم این گرفتاری برای روح با هدفِ نوعی تعالی و ترقی است. سوم این‌که تناسخ شرقی هیچ گاه روح را در رویارویی با خدای خویش قرار نمی دهد. اما علت تناسخ در کابالا، بیرون آمدن از زیر «نان شرمساری» بیان شده است. برای توضیح این اندیشه، مطالبی ماورایی و افسانه وار بیان می شود.

در عرفان یهود، اصل تناسخ پذیرفته شده؛ اما پذیرش تناسخ در کابالا بر چند پیش فرض مبتنی است. در مکاتب شرقی، تناسخ با اصل کارما گره می خورد که اولا نوعی نظام محاسبۀ اعمال است؛ دوم این گرفتاری برای روح با هدفِ نوعی تعالی و ترقی است. سوم این‌که تناسخ شرقی هیچ گاه روح را در رویارویی با خدای خویش قرار نمی دهد. اما علت تناسخ در کابالا، بیرون آمدن از زیر «نان شرمساری» بیان شده است. برای توضیح این اندیشه، مطالبی ماورایی و افسانه وار بیان می شود. علت تناسخ در این نگرش چنین است: خدا میل به شراکت داشت. برای رفع این تمنا، به آفرینش دست زد. پس از آن که روح در مراحلی آفریده شد و تحت فیضانات خدا قرار گرفت، نیاز خدا برطرف شد؛ اما ظرف روح وقتی از محبت و الطاف خدایی لبریز شد، خود را زیر نان شرمساری خدا دید (یعنی شرمسار شد که چرا باید فقط دریافت کنندۀ فیوضات الهی باشد و نتواند هم چون خالقش شراکت را تجربه کند). روح برای این که به خدا ثابت کند لایق این دریافت است، خواست از زیر این نان شرمساری خلاص شود؛ لذا از پذیرفتن الطاف الهی سرباز زد! با این عملِ روح، رحمت و لطف خدا قطع شد. برای روح جسم پدید آمد و روح همراه جسم به زمین هبوط کرد تا در زمین، هم شراکت را تجربه کند و هم از زیر نان شرمساری خدا خارج شود. به این دلیل دائم در کالبدهای گوناگون می چرخد تا جسم را که فقط میل به دریافت دارد، به تعالی برساند. آن گاه که جسم به تعالی رسید جهان‌شمول می شود و این گونه مأموریت یک روح به پایان می‌رسد.1 در فرازهای نقل شده از یک کابالیست، رفت و برگشتِ زیبایی در متن داستان دیده می شود و مخاطب برای لحظاتی خود را در فضای اسطوره ها می بیند؛ اما تقابل خدا و روح با کدام دلیل؟ نان شرم ساری کدام است؟ قطع رحمت یعنی چه؟ غایت روح به جای خود؛ براستی سرنوشت خدا در توصیف بالا چه خواهد بود؟ 1. فیلیب برگ، بازگشت روح، صص106-110. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه