اول: آيا درست است که گرفتن روزه در زمان پيامبر از اول نيمه شب شروع و تا غروب آفتاب ادامه داشت و بعد از اعتراض مردم به شکل کنوني درآمد؟ دوم: آيا کتاب توحيد مفضل مرسل است؟ لطفاًسوم: حديث ((ابر مأمور شده تا افعي را ببلعد)) صحیح است؟

قال الله تعالي: أُحِلَّ لَکمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَي نِسَآئِکمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّکمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ اللّهُ أَنَّکمْ کنتُمْ تَخْتانُونَ أَنفُسَکمْ فَتَابَ عَلَيْکمْ وَعَفَا عَنکمْ فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُواْ مَا کتَبَ اللّهُ لَکمْ وَکلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّي يَتَبَيَّنَ لَکمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلَي الَّليْلِ وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاکفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تِلْک حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَقْرَبُوهَا کذَلِک يُبَيِّنُ اللّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ. از روايات اسلامي چنين استفاده مي شود که در آغاز نزول حکم روزه مسلمانان تنها حق داشتند قبل از خواب شبانه غذا بخورند، چنان چه کسي در شب به خواب مي رفت، سپس بيدار مي شد. خوردن و آشاميدن بر او حرام بود، و نيز در آن زمان آميزش با همسران در روز و شب ماه رمضان مطلقا تحريم شده بود. يکي از ياران پيامبر اکرم به نام «مطعم بن جبير» که مرد ضعيفي بود با اين حال روزه مي داشت، هنگام افطار وارد خانه شد، همسرش رفت براي افطار او غذا حاضر کند به خاطر خستگي خواب او را ربود، وقتي بيدار شد گفت من ديگر حق افطار ندارم، با همان حال شب را خوابيد و صبح در حالي که روزه دار بود براي حفر خندق (در آستانه جنگ احزاب) در اطراف مدينه حاضر شد، در اثناء تلاش و کوشش به واسطه ضعف و گرسنگي مفرط بيهوش شد، پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بالاي سرش آمد و از مشاهده حال او متأثر گشت. و نيز جمعي از جوانان مسلمان که قدرت کنترل خويشتن را نداشتند ، شب هاي ماه رمضان با همسران خود آميزش مي نمودند، در اين هنگام آيه نازل شد و به مسلمانان اجازه داد که در تمام طول شب مي توانند غذا بخورند و با همسران خود آميزش جنسي داشته باشند. و اين شايد آزمايشي بود براي مسلمين و هم براي آماده ساختن آن ها نسبت به پذيرش احکام روزه به اين ترتيب مسلمانان حق داشتند در تمام طول شب از خوردني ها و نوشيدني ها استفاده کنند اما به هنگام سپيده صبح امساک و خودداري کنند. در پاسخ بخش دوم پرسش مي گوييم: مفضل بن عمر جعفي کوفي از شاگردان امام صادق ـ عليه السلام ـ و امام کاظم ـ عليه السلام ـ بوده است. و او را از اصحاب خاص آن دو امام به شمار آورده اند. شيخ طوسي (ره) او را جزء سفراء و پويندگان طريق امامت مي شمرد. علامه مجلسي درباره ضعف سند اين رساله گويد: مرسل بودن رساله «توحيد مفضل» و رساله «اهليلجة» آسيبي به اين دو رساله نمي رساند، زيرا انتساب اين دو رساله به مفضّل، مشهور است، سيد بن طاووس و برخي ديگر بدان گواهي داده اند. و نيز ضعيف به شمار آوردن محمد بن سنان و مفضل بن عمر، زياني به اين دو رساله نمي رساند، چرا که در بسياري از روايات به جلالت قدر آن دو اشاره شده است. افزودن بر آن، متن و محتواي اين دو رساله، گواه راستي است بر درستي اين دو. متن مورد پرسش از اين رساله بدين قرار است: مفضل گفت: اي سرور من، مرا از افعي و ابر، آگاهم نما. امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:(( ابر موکّل است که هر جا افعي را بديد، بربايدش. بسان سنگ مغناطيسي که آهن را مي ربايد. و از همين رو در فصل هايي از سال که ابر بسيار باشد، افعي از سوراخ، سر بيرون نياورد و در ميانه تابستان ـ که ابر در آسمان نباشد ـ بيرون مي آيد)). براي توضيح پيرامون فقرات ياد شده، بايسته است که به دو نکته مهم توجه کامل داشته باشيم: الف: دانش انسان عادي، محدود و اندک است. خداوند مي فرمايد: وَيَسْأَلُونَک عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً؛ «به شما از دانش جز اندکي داده نشده است». با توجه به اين مهم، انسان نبايد بر منبع نور و دانش الهي يعني سخنان معصومين ـ عليهم السلام ـ خرده بگيرد، زيرا دانش ما اندک است و هنوز به جايي نرسيده ايم، به ديگر سخن، معيار علم، علم امام است، نه دانش ما. ب: بسياري از سخنان امام صادق ـ عليه السلام ـ در گذشته، غريب مي نمود ولي امروز با کشف هايي که انجام شده، حقيقت آن ها روشن شده است و چه بسا سخني که امروز براي ما هنوز غريب مي نمايد، فردا روشن گردد. با توجه به دو نکته ياد شده گوييم: احتمال دارد مقصود امام صادق ـ عليه السلام ـ اين باشد که بدن افعي به گونه اي است که هرگاه هوا ابري باشد و خورشيد پنهان گردد، توانايي خود را از دست مي دهد و با تابش خورشيد، توانايي او فعّال مي گردد. و مراد از ربايش او به دست ابر، کنايه از معناي ياد شده باشد. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه