در خصوص شیخ صدوق و کتاب توحید ایشان، هم چنین شیخ طوسی و کتاب الغیبه مطالبی ذکر کنید؟

1. شرح حال شيخ صدوق: ابوجعفر،محمدبن علي بن حسين بن موسي بن بابويه، معروف به ابن بابويه و شیخ صدوق، در سال 311 هجری در شهر مقدس قم متولد شد. مادرش: کنيزي ديلمي بوده است. ولادت اين عالم بزرگ جهان تشيع، با دعاي حضرت وليعصر (عج) واقع شد. وي در شهر مقدس قم و در خانواده اي روحاني و مذهبي پرورش يافت و در خردسالي از محضر مشايخ آن شهر استفاده کرد. ديري نپاييد که استعداد او در فراگيري علم، زبانزد محافل علمي قم شد. از مشايخ ابن بابويه (شيخ صدوق) در اين دوره مي توان پدرش علي بن بابويه، محمد بن ـ حسن بن احمد بن وليد، محمد بن علي بن ماجيلويه و احمد بن علي بن ابراهيم قمي را ذکر کرد. اما بررسي اسناد روايات شيخ صدوق، نشان مي دهد که در ميان حدود 250 استاد شناخته شده خود، بيش از همه از پدرش و ابن وليد استفاده کرده و تحت تأثير آن ها بوده است. به هر حال، شيخ صدوق (ره) از بنيان گذاران فقه شيعه و در صف اول محدثين و علماي اسلام و شيعه جاي دارد. فقه شيعه بر چهار کتاب استوار است که در اصطلاح، کتب اربعه و مصنفان آنها «محمودون ثلاث» يعني «سه محمد» خوانده مي شوند: کافي، تصنيف ابوجعفر محمد بن يعقوب کليني (م 329ق) من لا يحضره الفقيه، تصنيف ابوجعفر محمد بن علي بن بابويه و دو کتاب تهذيب الاحکام و الاستبصار تصنيف ابوجعفر محمد بن الحسن الطوسي (م 460ق) بنابراين شيخ صدوق، يکي از ارکان فقه شيعه به شمار مي رود. او با سفرهاي زیاد در بلاد اسلامي و تأليفات بسيار ـ که بعضي، تعداد آنها را 300 عنوان نوشته اند و با ارتباط با امرا و رجال و حضور در محافل سياسي و علمي و در پرتو منطق قوي و وسعت معلومات و قلم و بيان رسا، موفق شد، مذهب تشيع اثنا عشري را ترويج و فقه و اصول و کلام شيعه را مدون نمايد. سرانجام اين عالم بزرگ جهان تشيع، پس از عمري تلاش خستگي ناپذير براي ترويج مکتب اهل بيت ـ عليهم السلام ـ در سال 381ق در شهر ري وفات کرد. و قبر شريفش در همان جا زيارتگاه مومنان است. (نزديک مرقد مطهر عبدالعظيم ـ عليه السلام ـ ). آثار شيخ صدوق (ره) مرحوم شيخ صدوق آثار زيادي از خود به يادگار گذاشته که به برخي از آنها اشاره مي شود: 1. التوحيد (مشهور به توحيد صدوق و توحيد ابن بابويه). موضوع اين کتاب، کلام مي باشد و آن را به منظور ردّ اتهامات وارده به اماميّه در مورد قول به تشبيه و جبر تأليف کرده است. اين کتاب، مورد توجه علماء واقع شده و لذا شروح مختلفي بر آن نوشته اند، از جمله: شرح قاضي سعيد قمي، شرح سيد نعمت الله جزايري و... 2. من لايحضره الفقيه. همان طور که اشاره شد، اين کتاب يکي از کتب اربعه مورد اعتماد شيعه بوده و تاکنون شروح و حواشي بسياري بر آن نگاشته شده است و شامل 5963 حديث مي باشد. 3. اثبات الخلافة لأمير المؤمنين ـ عليه السلام ـ 4. اثبات النص علي الأئمة ـ عليهم السلام ـ 5. المصباح. 6. المعراج. 7. النبوة. 8. الناسخ و المنسوخ و... 2. شرح حال مرحوم شيخ طوسي: ابوجعفر، محمدبن حسن بن علي، معروف به شيخ طوسي و شيخ الطائفه، در سال 385ق (يعني چهار سال بعد از وفات شيخ صدوق). در طوس (خراسان). متولد شد. در خصوص ايام کودکي وی اطلاع چندانی نداریم. در منابع آمده است:وی در سال 408ق يعني در 23 سالگي به بغداد مهاجرت کرد. و در آنجا به حلقه درس مرحوم شيخ مفيد (ره )، پيشواي علماي شيعه پيوست و همدم و ملازم او شد. پس از درگذشت شيخ مفيد به سال 413ق به محضر سيد مرتضي علم الهدي راه يافت. سيد مرتضي به ايشان علاقه خاصي داشت و در پرورش استعداد درخشان او کوشا بود. شيخ طوسي 23 سال در خدمت سيد مرتضي گذراند و پس از درگذشت او در سال 436ق مرجعيت تامّه يافت و پيشواي علماي شيعه اثنا عشريه شد. خانه وي در محله کرخ بغداد، انجمن دوست داران دين و دانش و ارباب فضل و کمال بود. عظمت شيخ طوسي به حدي بود که «القائم بأمرالله» خليفه عباسي، با همکاري آل بويه، تدريس کلام را در مرکز خلافت به او واگذار کرد در آن روزگار بر اين کرسي، عظمت و رتبه زيادي قائل بودند، به طوري که آن را به بزرگ ترين دانشمند کشور واگذار مي کردند و اين، نشانه آن است که در آن زمان کسی بالاتر از شيخ طوسي در تمام بغداد و سرزمين هاي اسلامي، نبود که شايستگي تدريس را داشته باشد. بايد توجه داشت که در آن روزگار، خاندان ايراني «آل بويه» که شيعي مذهب بودند، بر بغداد حکومت مي کردند و خلفاي عباسي بيشتر از يک مقام تشريفاتي، عنواني نداشتند. در چنين شرايطي به طور طبيعي و قهري، ميدان فعاليت براي علماي شيعه از جمله شيخ طوسي فراهم بود. اما در سال 447ق ورق برگشت و ترکان سلجوقي با استفاده از ضعف آل بويه، به بغداد حمله نمودند. و با اشغال آن، حکومت آل بويه را منقرض کردند. به محله هاي شيعه نشين حمله کردند و به قتل و غارت پرداختند. آنان به طور وحشيانه تمام کتابخانه هاي بغداد و از جمله کتابخانه عظيم شيخ طوسي را آتش زدند. شيخ ناچار شد به نجف اشرف مهاجرت نموده و حوزه علمي خود را در جوار مولاي متقيان اميرمؤمنان علي ـ عليه السلام ـ تشکيل دهد. همين کانون کوچک، سرآغاز تأسيس حوزه علميه نجف شد که قريب هزار سال است به صورت مهم ترين حوزه علمي شيعه اماميه برپاست. سرانجام اين عالم بزرگ جهان تشيع، پس از يک عمر خدمت صادقانه به اسلام و قرآن در سال 460ق رحلت کرد و در خانه خود (نجف اشرف) مدفون شد. قبرش معروف است و زيارتگاه مؤمنان مي باشد و مسجدش نيز تا زمان ما باقي و به مسجد طوس معروف است و به صحن مقدس امير المومنين علي ـ عليه السلام ـ متصل است. آثار مرحوم شيخ طوسي (ره) ايشان، آثار زيادي از خود به يادگار گذاشته اند که به برخي از آنها اشاره مي شود: 1. الغيبة. اين کتاب مربوط به امام زمان و غيبت آن بزرگوار (عج) است و يکي از محکم ترين و استدلالی ترين کتب شيعه تا زمان خود شيخ و حتي امروز مي باشد. در اين کتاب به تمامي سوالات و اشکالات مخالفين در مورد غيبت، تولد و طول عمر حضرت مهدي (عج) پاسخ داده شده است. 2. الاستبصار. يکي از کتب اربعه حديث شيعه است. 3. تهذيب الاحکام. يکي از کتب اربعه حديث شيعه است. 4. الاقتصاد الهادي الي طريق الرشاد که فقه و کلام است. 5. التبيان في التفسير القرآن. 6. الخلاف في الاحکام. 7. تلخيص الشافي، مختصر شافي سيد مرتضي در کلام است. 8. عدة الاصول؛ اصول فقه است. 9. المبسوط در فقه. 10. الفهرست در رجال و... .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه