دلایل مشکلات اقتصادی کشور چیست ؟

اقتصاد فعلی ایران در مجموعه ای پیچیده از فاکتورهایی چون نفت، بخش قوی دولتی فرایند انقلاب اسلامی و آرمان های آن، رشد جمعیت جوان و تحصیل کرده قابل بحث و بررسی است. این پیچیدگی ها در جامعه ای در حال گذار باعث شده است که اجرای سیاست های اقتصادی در آن بسیار مشکل و نتایج دل خواه حاصل نشود. یکی از ملاک های عالمانه و منصفانه برای سنجش و ارزیابی وضعیت اقتصادی کشور مقایسه با کشورهای همطراز مصر، پاکستان و ترکیه است زیرا این کشورها مسلمان هستند و با ایران هم منطقه می باشند و هم چنین از لحاظ جمعیتی کم و بیش در حد و اندازه ایران هستند. یک نکته مهم این است که در حالی که ایران به طور طبیعی، ضمن آن که از آثار و برکات معنوی جنگ و انقلاب در دراز مدت به بلوغ و جوشش رسیده است لکن از لحاظ مادی و اقتصادی لطمات فراوانی دیده است. اما اغلب این کشورها از لحاظ مادی و اقتصادی از انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحميلي منتفع نیز گردیده اند. زمانی که ایران به واسطه پیروزی انقلاب اسلامی و در راستای استقلال خود از پیمان نظامی سنتو خارج شد و مبدل به تهدیدی برای منافع غرب گردید، آمریکایی ها و غربی ها برای جبران این خلأ و کنترل این تهدید کمک های فراوان مالی، اقتصادی و نظامی به پاکستان و ترکیه ارائه نمودند. کشور ترکیه، زمانی که بین ایران و عراق جنگ، شعله ور بود و راه های تجاری خلیج فارس برای آنان ناامن شده بود، به عنوان مرکز ترانزیت کالا برای دو کشور میلیاردها دلار سود برده است و هم چنین مصر به عنوان سردمدار صلح و سازش با اسراییل و سد نفوذ انقلاب اسلامی در منطقه عربي و اسلامی، از لحاظ سیاسی و اقتصادی مورد توجه بیشتر امریکا و غرب قرار گرفت. با همه این ها، در سال های اخیر، وضعیت اقتصادی این کشورها بهتر از ایران نیست، اولاً کشورهای مذکور، اغلب بدهی های خارجی سنگینی دارند. برای مثال ترکیه 90 میلیارد دلار بدهی دارد، در حالی که ایران با توجه به هزینه های سنگین باز سازی حدود 12 میلیارد دلار بدهی دارد. مصر نیز بدهی های زیادی دارد که در جریان جنگ نفت خلیج فارس در 1990 م زمانی که به تبعیت از آمریکا در لشکر کشی علیه عراق مشارکت نمود به عنوان پاداش، چند میلیارد دلار از این بدهی های بخشوده شد که طبعاً این امر از لحاظ استقلال و حیثیت ملی نمی تواند خوشایند باشد. این کشور ها با وجود این که طی دو دهه گذشته در حد ایران و انقلاب اسلامی خطر و تهدید نداشته اند، لکن حجم وسیعی از در آمدهایشان صرف تجهیز ارتش و خرید تسلیهات از خارج گردیده است که مسلماً موجب فشار به مسائل مادی و معیشتی مردم شده است و از همین رو است، که ارقام تورّم در ترکیه بالا است. هم چنین از نظر اقتصادی، اقتصاد این کشورها به اقتصاد بین الملل و اقتصاد کشورهای بزرگ به شدت پیوند خورده و وابسته شده اند و به تبع این امر، تنگناها و محدودیت های زیادی از نظر اقتصادی و سیاسی دارند، در حالی که این وابستگی در ایران کمتر است. و ایران اسلامی در دهه های اخیر، سعی کرده است با کم نمودن وابستگی اقتصادی خود به خارج در راه استقلال اقتصادی گام های مؤثری بر دارد هر چند راه بسیار دشوار است اما موفقیت هایی بدست آمده است. به عنوان مثال در برخی از سال های اخیر صادرات غیر نفتی تا مرز 5 میلیارد دلار پیش رفت یعنی ده برابر شدن نسبت به قبل از انقلاب. این رقم معادل يک سوم ارزش صادرات نفت بود که با يک چهلم قبل از انقلاب اگر مقایسه شود نشانه افزایش توان اقتصاد فعلی کشور است. البته افزایش صادرات غیر نفتی که یک شاخص مثبت در اقتصاد کلان ماست، به دلیل فراهم نبودن برخی از زمینه ها، در سطح اقتصاد خرد آثار ناخوشایندی داشت، به طوری که قیمت عمده اقلام صادراتی برای مصرف کننده داخلی افزایش یافت. با تمام این مشکلات نشان داده شد که در صورت فراهم کردن شرایط، اقتصاد ملی، تا حد بسیار بالایی توان بسط صادرات غیر نفتی را دارد و این علامت بسیار امیدوار کننده ای برای رشد و استقلال اقتصادی ماست. با توجه به مطالب بالا می توان گفت وضعیت اقتصادی کشور در کنار پیشرفت های سیاسی، فرهنگی، معنوی و علمی موفقیت های چشم گیر و امیدوار کننده ای داشته است. در کشور ما در حال حاضر مشکلات اقتصادی متعددی وجود دارد که از جمله می توان به توزیع ناعادلانه ثروت، بالا بودن نرخ تورّم، ضعف در قسمی از مدیریت اقتصادی، بالا بودن هزینه های درمانی، کم بودن درآمد در مقابل هزینه های زندگی برای بسیاری از مردم و... اشاره کرد. این مشکلات پدیده های غیر قابل انکاری هستند که در جامعه ما وجود دارند و روزانه بسياري از مردم به طور مستقیم با آن ها (مثل هزینه های درمان) و یا با پیامدهای آن ها (مثل ضعف در مدیریت اقتصادی) دست و پنجه نرم می کنند. این پدیده ها معلول هایی هستند که علت یا علت هایی دارند. علت آن ها چیست؟ آیا رشد سریع جمعیت است؟ آیا مدیریت ناکارآمد مدیران اقتصادی و ضعف دستگاه نظارت است؟ و یا فشارها و محاصره اقتصادی خارجی علت است؟ و یا همه این ها با هم مجموعه علل را تشکیل می دهند؟ نکته قابل توجه این است که معمولاً پدیده های اجتماعی دارای یک علت نمی باشند بلکه علل مختلفی دارند و عوامل متعددی دست به دست هم می دهند تا یک پدیده اجتماعی مثل مشکلات اقتصادی بوجود آید. برای پی بردن به علت های اصلی و فرعی مشکلات اقتصادی و راه حل های آن نیاز به بحث هاي طولانی و کارشناسی می باشد که در این مختصر نمی گنجد. اما همین که جهت گیری دولت نهم تلاش در جهت عدالت و عدالت اقتصادی و رفع مشکلات معیشتی مردم است نشانه های خوشایندی از بهبود وضعیت اقتصادی را نسبت به قبل می دهد و اگر مجلس جدید در جهت رفع موانع پیش روی دولت گام بردارد اقدامات مؤثری در زمینه اقتصادی و معیشتی مردم انجام خواهد شد. انشاء الله». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه