چرا حضرت علی ( ع ) در جنگ صفین از کشتن عمروعاص صرف نظر کرد تا نتیجه جنگ به حکمیت رسید؟

در این رابطه چند نکته را باید در نظر گرفت : 1- اصل تقدم ارزش ها؛ به طور کلی در طول تاریخ دو روی کرد همواره با یکدیگر در تضاد و چالش بوده است : اخلاق سودپرستانه و منفعت طلبانه ( Vtilitarinism ) و اخلاق ارزش گرا .اخلاق منفعت طلبانه ، اهمیتی برای اصول و ارزش ها قایل نیست و در رسیدن به اهداف خود، هر وسیله ای را استخدام می کند و به عبارت دیگر به ( ( عقلانیت ابزاری ) ) ( Instrumenal Reason ) روی آورده است . چنین روی کردی بسیار خطرناک است و بشریت را به سمت نابودی ارزش های اخلاقی سوق می دهد .بنابراین اگر در مواردی با استفاده از آن ، می توان به نتایجی گذرا دست یافت ؛ ولی در دراز مدت به انهدام ارزش ها و فضایل اخلاقی می انجامد و فرهنگ و تمدن بشری را سخت آلوده و آسیب پذیر می سازد .چیزی که پیامبران و اولیای الهی هماره از آن پاسداری نموده و درموارد بسیاری ، طعم تلخ شکست ظاهری را چشیده اند - ه با این شکست ،پیروزی مهم ترین را کسب نموده و تعالیمی آموزنده و جاویدان به یادگارنهاده اند - همین رعایت ارزش های والای انسانی ، کرامت ، بزرگواری و ... است . پیامبر اکرم ( ص ) و حضرت علی ( ع ) دو نمونه برجسته از این روی کردمی باشند و شاگردان مکتب ایشان نیز چنین بوده اند؛ مثلاً وقتی عبیدالله بن زیاد به کوفه آمد یکی از دوستان مسلم بن عقیل به نام ( ( هانی بن عروه ) ) - که ازرجال مشهور شهر بود - عبیدالله را به میهمانی دعوت نمود و به مسلم خبرداد که می تواند در خانه او مخفی شود و عبیدالله را به قتل برساند؛ لیکن ( ( مسلم ) ) از انجام این عمل سرباز زد و گفت : این نوعی حقه و حیله در برابرمهمان است که از نظر اسلام شیوه ای مطرود می باشد .نمونه هایی از این گونه موارد در تاریخ بسیار نقل شده است و اینها خود بهترین گواه بر عظمت اخلاقی بنی هاشم است و این در حالی است که اگر کسی از امویان چنین فرصتی می یافت ، لحظه ای در حذف رقیب درنگ نمی کرد؛ زیرا عقلانیت ابزاری به هیچ ارزشی اصالت نمی دهد .به نظر ما این حرکت امیرالمومنین ( ع ) عالی ترین درس انسانیت ، شرافت ، نجابت و حیا است وعظمت آن اگر بیشتر از شجاعت آن حضرت نباشد کمتر از آن نیست ؛ اما صدافسوس اهمیت ارزش ها حتی در میان مدعیان تشیع علوی نیز رنگ باخته است و آنان درست با عینک عقلانیت ابزاری به تحلیل پدیده های تاریخی می پردازند .آری ! این خود برگ زرین دیگری از دفتر افتخارات حضرت علی ( ع ) است که در اوج قدرت و توانایی با بدترین دشمن خود این گونه برخورد می کند و درس وفاداری به ارزش ها را به جهانیان می آموزد .2- دقت در تحلیل رویدادها؛ این سخن که اشکال کنندگان چنین فرض کرده اند که همه مسایل و مشکلات در گرو وجود شخصی به نام عمر و عاص است ،بسیار سطحی اندیشی در تحلیل مسایل تاریخی است . به راستی چه دلیلی وجود دارد که اگر عمر و عاص کشته می شد، همه فتنه ها می خوابید و هیچ یک از حوادث و رویدادهای تلخ و ناگوار بعدی پدید نمی آمد؟ این برداشت نوعی قهرمان سازی خیالی است . البته نقش وجود عمر و عاص در دستگاه معاویه حایز اهمیت بود؛ لیکن هر چه بوده ، او نیز یک عنصر در یک مجموعه پیچیده و سازمان یافته و دارای قدرت نظامی بزرگ بوده است . درمقابل نیز سربازان و لشکریان امام علی ( ع ) بزرگ ترین بلای جان آن حضرت بوده اند، حتی اگر از علم امامت آن حضرت هم صرف نظر کنیم ، با نگرش وبررسی حوادث تاریخی می بینیم که هیچ دلیلی وجود ندارد که کشته شدن عمر و عاص و یا حتی معاویه به منزله خاموش شدن تمام فتنه ها بود.به نقل از سایت تبیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه