به چه علت در نهج البلاغه حضرت هیچگونه اشاره ای به واقعه غدیرخم و همچنین شهادت حضرت زهرا (س) نشده است؟ که جای ابهام دارد .

نهج البلاغه بخشی از خطبه‌ها، نامه‌ها و نیز کلمات قصار حضرت امام علی علیه‌السلام می‌باشد که توسط مرحوم سید رضی (ره) جمع‌آوری شده است و بیشتر به سیاق ادبی و حکمت و اخلاق در بیانات آن حضرت توجه دارد و به همین دلیل نیز کلمه «بلاغ» را برای نام مجموعه‌ی خود انتخاب کرده است. پس باید بدانیم که از آن امام همام علیه‌السلام، سخنان و احادیث بسیار و مستندی وجود دارد که در نهج البلاغه نیامده است. بنابراین کتاب شریف «نهج البلاغه» را حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) ننگاشته‌اند، که دیگران سؤال یا انتقاد یا استناد کنند که چرا در فلان خصوص چیزی ننوشته‌اند؟به اضافه این که در زمان ایشان (علیه السلام) درباره غدیر خم و وقایع آن، اختلافی مانند امروز، وجود نداشت. بلکه همه مردم و خواص جامعه این را می دانستند که امیرالؤمنین (علیه السلام) وصی و خلیفه رسول خدا است ودر این باره هیچ تردیدی وجود نداشت ولی بخاطر برخی مسائل حاشیه ای زیربار خلاف حضرت نرفتند!در نهج البلاغه بطور صریح به مسأله غدیر اشاره ای نشده است. چرا که:اولاً: سید رضی گردآورنده نهج البلاغه به آن بخش از سخنان حضرت بسنده کرده که جنبه های فصاحت و بلاغت آن خیلی زیاد بوده است. بنابراین اگر اشاره هم به غدیر شده است هم بطور صریح نیست ولی در لایه های زیرین جملات حضرت که فصیح و بلیغ هستند وجود دارد و باید با به مراجعه به شروح نهج البلاغه آنرا کشف و پیدا نمود.ثانیاً: همه احادیث و کلمات حضرت در نهج البلاغه نیست. برای یافتن احادیث صریح و ساده غدیر باید به کتاب های حدیثی دیگری مانند اصول کافی، تهذیب، احتجاج و ... مراجعه نمود.در عین حال در بخش هایی از نهج البلاغه همانگونه که گفته شد بصورت بلیغ و فصیح به جریان و حوادث غدیر و آنچه بر سر همسرشان، حضرت زهرا (سلام الله علیهما) آوردند؛ اشاراتی دقیق شده است که عبارتند از( متن عربی این خطبه ها حذف شده):1. در خطبه دوم در وصف خاندان پیامبر و بیان مقام ممتاز و بی مانند آنان می گوید:«راز پیامبر بدانها سپرده است، و هر که آنان را پناه گیرد به حق راه برده است. مخزن علم پیامبرند و احکام شریعتِ او را بیانگر. قرآن و سنّت نزد آنان در امان. چون کوه افراشته، دین را نگهبان، پشت اسلام بدان ها راست و ثابت و پابرجاست».2. در بخش از خطبه 239: «از این امّت کسی را با خاندان رسالت همپایه نتوان داشت، و هرگز نمی توان پرورده نعمت ایشان را در رتبت آنان داشت که آل محمّد صلی الله علیه و آله پایه دین و ستون یقینند. هر که از حد درگذرد به آنان باز گردد، و آن که وامانده، بدیشان پیوندد. حقّ ولایت خاص ایشان است و میراث پیامبر مخصوص آنان».3. در خطبه سوم که به «شقشقیه» معروف است، از رویدادهایی که بر سر جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و آله پیش آمد شکوه و از خلیفگان پیش از خود و رفتار آنان و آثار سوء زمامداری ایشان، انتقاد می کند و از شایستگی های خود برای زمامداری جامعه اسلامی سخن می گوید. در آنجا به صراحت از حقّ موروثی خود یاد می کند و می گوید: «اَری تُراثی نهبا»؛ یعنی میراثم را می دیدم که به غارت می برند... ».4. در آغاز خطبه چهارم باز درباره مقام و موقعیت اهل بیت و نقش آنان در راهنمایی مردم سخن می راند و می گوید: «به راهنمایی ما از تاریکی درآمدید، و به ذروه برتری درآمدید. از شب تاریک برون شدید».5. در خطبه ششم از حقّ پایمال شده خود چنین سخن می گوید: «به خدا سوگند، پس از رحلت رسول خدا (صل الله علیه و آله) تا امروز پیوسته حق مرا از من باز داشته اند، و دیگری را بر من مقدّم داشته اند».6. در بخشی از خطبه بیست و ششم ضمن ایراد سخنانی شبیه به آنچه در خطبه شقشقیه آمده می فرماید: «ناچار خار غم در دیده شکسته، نَفَس در سینه و گلو بسته، از حقّ خود چشم پوشیدم و شربت تلخ شکیبایی نوشیدم».7. در خطبه پنجاه و هفتم ضمن پیش بینی حوادثی که پس از وی روی می دهد، از سبقت جستنش از همه در ایمان و هجرت سخن می گوید.و چندین مطلب دیگر درنهج البلاغه که بصورت خیلی فصیحانه و بلیغانه حضرت به حق غصب شده خودش و همسرشان حضرت زهرا (علیهما السلام) اشاراتی بسیار دقیق دارند.بنابراین هیچ ابهامی در جریان غدیر و حوادثی که بر سر حضرت زهرا (سلام الله علیها) آوردند از سوی شیعه و حتی اهل تسنن نیست و در کتاب نهج البلاغه هم بر اساس محتوای انتخاب شده و هدف اصلی سیدرضی (ره) هم اشاراتی دقیق و زیرکانه به این گونه مسائل شده است که باید برای کشف و حل آنها به شروح و کتاب های پیرامونی نهج البلاغه مراجعه کرد.البته لازم به یادآوری است که درک و فهم دقیق مطالب و محتوای کتاب شریف نهج البلاغه برای عوام کار ساده ای نیست.! .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه