علم خواه لطفا بفرمائید دعا از منظر اهل سنت با دعا از منظر شیعیان چه تفاوتی می کند .ایا اهل سنت مانند شیعیان دعا را قبول دارند و به ان تمسک می نمایند.لطفا در زمینه فلسفه و حکمت دعا و تفاوت ان بین شیعه و سنی کتاب معرفی نمائید؟

مسئله دعاء در فطرت هر انسانی نهادینه شده است و به همین دلیل در هر دین ومذهب می بینیم که پیروانش مراسم دعاء ونیایش را طبق سنت دینی ومذهبی خود دارند و در همین راستا اهل سنت هم به دعاء معتقد اند و در مذاهب چهارگانه ی آنها هم مسئله ی دعاء وجود دارد چون دعاء یک اصل مسلم قرآنی است : وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِى سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ»؛ (غافرآیه 60)یعنی پروردگارتان گفته: مرا بخوانید تا اجابت‌تان کنم کسانى که از پرستیدن من کبر می‌ورزند به خوارى به جهنم وارد .و نیز می فرماید: و اذا سئلک عبادى عنى فانى قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان( بقره آیه )186و چون بندگانم از تو سراغ مرا می‌گیرند، بدانند که من نزدیکم و دعوت دعوت‌کنندگان را اجابت می‌کنم.در روایات اهل سنت هم بر روی دعا وتوسل بسیار تاکید شده و کتب آنها مملو از اینگونه روایات است . اما در رابطه حکمت و فلسفه دعاء :ازآنجایی که انسان فقیر و محتاج بالذات است و در مسیر زندگی با مشکلات و ناراحتی های گوناگون مواجه است وخداوند متعال غنی و بی نیاز ، و دعا راه ارتباط بین بنده و خداوند است و انسان بوسیله دعاء حاجتها و نیازهایش را به خداوند عرضه می دارد، لذا در دین مبین اسلام أهمیت فراوان به آن داده شده است تا آن جایی که پیامبر (ص) فرمود : دعاء مغز عبادت است ). علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 300 ) و در کتب روایی احادیث بسیاری در رابطه با فضیلت دعا آمده است و در اکثر آن کتب، فصل مستقلی در رابطه با فضیلت دعا آمده است و ما در این نوشتار به برخی از فضیلتهای دعا اشاره می‌کنیم: 1-افضل عبادات: از امام باقر ـ علیه السّلام ـ سئوال کردند «برترین عبادات کدام است؟ فرمودند: هیچ چیزی بهتر از درخواست حاجت از خداوند متعال نیست»( شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 7، ص 30) «وقتی از آن حضرت سئوال شد که قرائت قرآن افضل است یا دعای بسیار؟ فرمودند: بسیار دعا کردن برتر است به دلیل آیه‌ی کریمه که فرمود اگر دعا نکنید، عنایت و توجهی به شما نمی‌شود. (فرقان/ 77 ؛علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 81، ص 223 ) و امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «بسیار دعا کنید چرا که مسلمان برای برآوردن حاجت خویش وسیله‌ای بهتر از دعا و روی آوردن به خدا و تضرع به سوی او نخواهد یافت. پس چیزی طلب کنید که خداوند آنرا اجازه داده است و دعوت خداوند را لبیک گویید تا از عذاب الهی نجات یابید و رستگار شوید( شیح حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 7، ص 31. ) و نیز امام باقر ـ علیه السّلام ـ در روایتی در تفسیر آیه}ان ابراهیم لاوّاه حلیم{ (114 توبه) فرمودند: اوّاه یعنی زیاد دعا کننده، چنان که امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز امیرالمؤمنین را اوّاه یعنی زیاد دعا کننده نامیده‌اند. (ابن فهد حلی، عدة الداعی و نجاح الساعی، تحقیق: احمد موحدی قمی، مکتبه الوجدانی، قم، بی‌تا، ص 33. ( 2-کلید رحمت: خداوند مالک حقیقی جهان هستی و روزی دهنده‌ی همه‌ی مخلوقات است. بیشتر نعمتهایی که به بندگان خود داده است بدون درخواست آنان بوده است اما خزانه‌ی رحمت الهی بی‌پایان است و بنده هر اندازه قابلیت داشته باشد از رحمت خداوند به همان اندازه‌ تواند استفاده کند و به فرموده‌ی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ کلید این رحمت الهی دعاست. ( علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 300 )که اگر با شرایط به جا آورده شود باعث جلب رضایت خداوند و در نتیجه استفاده‌ی بیشتر و بهتر از نعمتهای الهی می‌شود. و به فرموده امام صادق ـ علیه السّلام ـ فقط با دعا می‌توان به آنچه که نزد خداست نائل شد.( المیزان، ج 2، ص 41) 3-نور آسمان و زمین: پیامبر اسلام می‌فرمایند: دعا نور آسمانها و زمین است( شیح کلینی، کافی، ج 2، ص(4-محبوبترین عمل نزد خداوند: امیرمومنان می‌فرمایند: محبوبترین عمل نزد خداوند در روی زمین دعاست (همان، ص 467) چرا که خداوند مشتاق بندگان خویش است و به خاطر همین اشتیاق دوست دارد بنده‌اش را در حال مناجات و راز و نیاز با خود ببیند. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «خداوند حاجت و درخواست شما را می‌داند اما دوست دارد بنده‌اش حاجت خود را به او بگوید.( همان، ص 476) و در جای دیگر می‌فرمایند: «خداوند روزی مومنین را از محلی که تصورش را نمی‌کند به او می‌رساند به خاطر اینکه وقتی بنده محل رزق خود را نداند بسیار دعا می‌کند (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 290.) حتی برخی مواقع به خاطر علاقه به مناجات بندگان مومن خویش، برآوردن حاجت آنان را به تاخیر می‌اندازد. تا صدای او را هر چه بیشتر بشنود. امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «خداوند اجابت دعای مومن را به تاخیر می‌اندازد به خاطر اینکه مشتاق شنیدن صدای اوست و می‌گوید صدایی است که شنیدنش را دوست دارم و دعای منافق را هر چه زودتر اجابت می‌کند و می‌فرماید: صدایی است که از شنیدن آن بیزارم.» 5-سلاح مومن: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: «سلاح مومن دعاست( شیح صدوق، ثواب الاعمال، ص 26 )یعنی مومن در زندگی خود هیچ‌گاه دچار اضطراب نمی‌شود چراکه ارتباط او با خداوند محکم است و وسیله‌ی این ارتباط دعاست که می‌تواند با آن هر مشکلی را از سر راه خود بردارد. امام صادق ـ علیه السّلام ـ در توصیف این سلاح مخصوص مومن می‌فرمایند: دعا از نیزه تیزتر و برنده‌تر است(شیح کلینی، کافی، ج 2، ص 469) چنان که پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: اگر خدا را آن چنان که شایسته است می‌شناختید، دعای شما کوه‌ها را جابجا می‌کرد،( المیزان، ج 2، ص 42.( 6-شفای دردها: امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «شما را سفارش به دعا می‌کنم چرا که دعا شفای همه‌ی دردهاست) همان، ج 2، ص ( اگر دعا با شرایط و آدابش به جا آورده شود و هنگام دعا امید انسان فقط به خدا باشد نه چیز دیگر، هیچ درخواستی بدون پاسخ نخواهد ماند چنانکه بارها دیده شده بیماران لاعلاج شفا پیدا کرده‌اند به خاطر اینکه اطرافیان او وقتی از همه جا ناامید شدند با تمام وجود رو به سوی خدا می‌آورند و تنها او را می‌خوانند و چنین دعایی، قطعاً مستجاب می‌شود. 7-چراغ تاریکی‌ها: امیرمومنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: دعا چراغ تاریکی‌‌هاست)علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 300. ( و بالاترین فضیلت این است که خداوند متعال دعا را مستجاب می‌کند به این مفهوم که همین دعا محقق شود، استجابت نیز خواهد آمد، زیرا خداوند متعال در آیه: ادعونی استجب لکم ( مؤمن، 60) و اجیب دعوة الداع اذا دعان (بقره، 186. ) هیچ شرطی برای استجابت قرار نداده است، بلکه تنها شرط آن تحقق دعای واقعی است. و چه فضیلتی بالاتر از این که خداوند بلافاصله و بدون قید و شرط پاسخ دعا کننده را بدهد.(المیزان، ج 7، ص 87 ـ 88)؛ علامه طباطبایی در ذیل آیه 186 سوره بقره این نکته را به خوبی تشریح کرده‌اند: (المیزان، ج 1، ص 30 ـ 40. ) آنچه باقی می‌ماند این است که این همه فضیلت برای چیست؟ و حاجت خواستن از خدا و یا سخن گفتن خاضعانه با او چه نکته پنهانی دارد که این ارزش‌ها را در پی خود آورده است؟ توجه به حالات دعای انسان که در قرآن ذکر شده است ما را به این نکته رهنمون می‌شود. در آیه 8 سوره زمر و 62 سوره نمل، و 65 از سوره عنکبوت، بیان می‌کند که آدمی در حالت گرفتاری و سختی ها و یا در سفر دریایی، خدا را می‌خواند و این دعا خالصانه است. در روایتی از امام صادق نیز امید کسی که در دریا به تخته پاره‌ای آویزان است به تصویر کشیده شده است) صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، به تصحیح علی اکبر غفاری، موسسه النشر الاسلامی، قم، 1418 ق. چاپ چهارم. ص 4.5. )این آیات ضمن بیان فطری بودن باور به خداوند این نکته را نیز به منصه ظهور می‌رسانند که خالصترین دعا در حالتی صورت می‌بندد که دست انسان از همه‌ی اسباب عادی کوتاه باشد و تنها عامل موثر را خدا بداند ـ‌ انقطاع از ماسواء و اتصال به حق تعالی ـ و این دعا، دعایی است که در روایتی از امام صادق علیه السلام اجابت آن ضمانت شده است ، ( ری شهری محمد، میزان الحکمه، دار الحدیث، بیروت، 1419. چاپ سوم، ج 2- ص 882)به همین دلیل است که در روایات، توصیه شده که حتی بند کفش پاره شده و نمک غذا را از خدا طلب کنید( همان، ص 872. ) زیرا کسی که تا این حد، خود و بلکه تمام ماسواء را ناتوان می‌بیند که توانایی تهیه نمکی برای غذا را بدون عنایت الهی ندارند به حقیقت توحید افعالی رسیده است و هیچ موثری را بجز خدا در نمی‌یابد و باور دارد که لاموثر فی الوجود الا الله، و این مقام، مقام اعتراف به فقر ذاتی آدمی واقرار به غنای مطلق حق تعالی است که یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید (فاطر، 15 )و به همین جهت است که اگر دعای انسان نباشد خداوند به او اعتنایی نمی‌کند (فرقان/ 77). امام صادق ـ علیه السّلام ـ در حدیثی برای توضیح مفهوم استکبار از عبادت، عبادت را به دعا تفسیر کرده‌اند(همان، ص 868. (و نتیجه آنکه، کسانی که دعا نکنند داخل جهنم خواهند شد، و با توضیحات قبل روشن می‌شود که کسی که دعا نمی‌کند در واقع برای غیر خدا، استقلال را به رسمیت می‌شناسد و این چیزی به جز شرک در ربوبیت نیست و لذا در روایتی دیگر پیامبر گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: کسی که به مخلوقات اعتصام بورزد خداوند دعای او را مستجاب نمی‌کند و بلکه تاثیر اسباب را نیز از بین می‌برد. (همان ص 884.) از آن چه آمد، چرایی فضیلت دعا آشکار شد، و با این وصف می‌توان درک کرد که چرا دعا مخ و جان‌مایه‌ی عبادت است. عبادت پرستش است و اوج پرستش به اوج نیاز است و اوج نیاز در دعای خالص تجلی می‌کند. امادر رابطه معرفی کتاب ومنبع :منابع دراین رابطه زیاد است شما می توانید بامراجعه به کتابهایی که درباره دعا ها وشرح آنها نوشته شده به فلسفه وحکمت دعاء ونیایش آگاهی پیدا کنید مثل شروح کتاب شریف صحیفه ی سجادیه ، وزیارت جامعه ، ودعای ندبه ، وزیارت عاشورا، ودعاء شعبانیه ، ودعاء سمات ، و...یا بامراجعه به کتابهای روایی ( قسمت دعاء ) مثل بحارالانوار علامه مجلسی ره ج 92و93و94 واصول کافی ، ووسائل الشیعه و... .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه