آيا حقوق همسر بر ما از حقوق فرزند و مادر و پدر مان بر ما بيش‌تر است و همسر را بايد در اوليت اول قرار داد؟

اصل اولی در روابط زن و شوهر بر محبت، دوستی و گذشت است و بدون اینها زندگی معنا ندارد و بحث دانستن حقوق یکدیگر به معنای مطالبه تمام این حقوق نیست. یعنی هرکدام از زن و شوهر باید تمام سعیش را در ادا کردن حقوق دیگری انجام دهد، اما در گرفتن حق خود می‌تواند گذشت داشته باشد (البته در حد اعتدال) که این گذشت می‌تواند زندگی را شیرین تر و محبت را بیشتر کند. اما سؤال شما شامل دو بخش است: یکی در مورد بیشتر بودن حقوق همسر از پدر و مادر و فرزند است که در این مورد نمی‌توان به سادگی قضاوت کرد، زیرا نیکی به پدر و مادر آنقدر اهمیت دارد که خداوند آنرا در کنار دستور به عبادت خود قرار داده است. و از پيامبر اسلام (صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله) نقل شده که در جواب سؤال فردى كه از او پرسيد: «من أعظم حقاً على الرجل؟»، يعنى: «چه كسانى بزرگترين حق را بر فرد دارند؟» فرمودند: «والداه»، يعنى «پدر و مادرش». و حتی بعد از فوت پدر و مادر حقوق آنها ادامه دارد و ممکن است که فرد بعد از فوت والدین دچار عاق والدین شود. لکن برای یک زن پس از ازدواج حقوق شوهر در اولویت قرار دارد و بیش‌تر از حقوق دیگران به نظر می‌رسد. کما اینکه در حدیثی از پيامبر خدا (صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم) نقل شده که می‌فرمایند: أعظَمُ الناسِ حَقّا على المرأةِ زَوجُها، وأعظَمُ الناسِ حقّا عَلَى الرَّجُلِ اُمُّهُ . بزرگترين حقّ را بر زن، شوهر او دارد و بزرگترين حقّ را بر مرد ، مادر او دارد. که با دقت در این حدیث می‌بینیم که عدالت کاملا رعایت شده؛ یعنی درست است که در ظاهر زن مظلوم واقع شده و مادر شوهر در اولویت قرار گرفته، لکن همین محبتی که زن به شوهر خود می‌کند، بعدا در زمانی که سن او بالاتر می‌رود و نیاز به مراقبت دارد از طریق فرزندش جبران می‌شود. ضمن اینکه این موضوع منافاتی با وظایف شوهر در قبال زن ندارد در احکام شرعی به اولویت حقوق مالی زن اشاره شده است. نفقه‌ زن‌ باید متناسب‌ با شئون‌ زن‌ و وضعیت‌ او پرداخته‌ شود، درحالی‌ که‌ نفقه‌ اشخاص‌ واجب‌ النفقه‌ از جمله‌ والدین و فرزندان به‌ قدر رفع‌ حاجت‌ آنها با در نظر گرفتن‌ میزان توانائی مرد‌ پرداخت‌ خواهد شد. از سوی دیگر در صورتی نفقه والدین و فرزندان بر مرد واجب است که پس از تأمین مخارج خود و همسر دائمی‏اش، توانایی پرداخت به دیگران را داشته باشد. در غیر این صورت نوبت به ایشان نمی‌رسد. که این خود نشان از اهمیت رسیدگی به همسر دارد. که البته روایات زیادی در لزوم خوش رفتاری و رسیدگی مرد به خانواده‌اش وارد شده از جمله در روایتی از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل شده که فرمود: "بهترين مردانِ امّت من، كساني هستند كه نسبت به خانوادة خود، خشن و متكبّر نباشند و با مهربانی و رحمت رفتار کرده و به آنان آزار نمي رسانند." از مطالب قبلی معلوم شد که زن پس از ازدواج باید حقوق پدر و مادر را در حد توان ادا کند، لکن تا آنجا که با حقوق شوهرش در تضاد نباشد که در این صورت، اولویت با حقوق شوهر است و این همان مفهوم ازدواج و پیمان زندگی مشترک است. زیرا ازدواج، تشکیل یک خانواده جدید است و شوهر عضو خانواده درجه یک می‌باشد و اولویت دارد. همان گونه که در احکام خانواده بیان شده که در تعارض بين حقوق شوهر و پدر و مادر حقوق واجبه‌ى همسر مقدم است. که این حقوق واجب شامل حق استمتاع و عدم خروج از منزل بدون اجازه است؛ یعنی اگر زنی بخواهد برای دیدار پدر و مادر از خانه خارج شود، ولی همسرش به او نیاز داشته باشد و راضی به خروج نباشد، یا اینکه خروج او باعث تضییع حقوق شوهر شود، در اینجا اولویت با شوهر است. هرکدام از زن و شوهر باید تمام توان خود را برای استحکام بنیان خانواده جدید بکار برند. والدین نیز اغلب این موضوع را درک کرده لکن به این موضوع نیز باید توجه کرد که پدر و مادر عمر خود را صرف پرورش فرزند نموده و علقه عاطفی شدیدی به او دارند و شاید نتوانند جدا شدن فرزند را تحمل کنند و دست به اعمالی بزنند که برای زندگی فرزند ایجاد مشکل کند. برای جلوگیری از این موضوع فرزندان باید این اطمینان را در والدین ایجادکنند که جایگاه آنها محفوظ است. از آنچه بیان شد معلوم می‌شود که اولویت دادن به همسر به معنی بی توجهی یا نادیده گرفتن پدر و مادر و یا انتخاب بین والدین و همسر نیست، بلکه "مدیریت و تنظیم رابطه" است و یک مهارت به حساب می‌آید که باید آن را بیاموزیم تا بتوانیم وظیفه خود را در قبال هرکدام به درستی انجام دهیم. موضوع بعدی این است که «نه» گفتن به خواسته بی‌جای دیگران لزوما به معنی بی‌احترامی به آنها نیست و نباید تصور کرد که احترام یعنی پذیرفتن دستورات دیگران، حتی اگر موجب ناراحتی و ایجاد مشکل برای ما شود. بلکه باید با حفظ احترام و رابطه صمیمی با دیگران خواسته‌های نابجا یا خارج از توانمان را رد کنیم. برای اینکه بتوانیم با همه اطرافیان روابط درستی داشته باشیم باید به وظائفمان در قبال همسر و دیگران آشنا شویم تا افراط یا تفریط نکنیم و حقوق همه را ادا کنیم. یکی از اموری که ما را در روابطه‌مان با خانواده شوهر و همسر کمک می‌کند این است که روابط بین بقیه را اصلاح کنیم؛ مثلا اگر زنی بتواند بین همسر و والدین خودش محبت و دوستی برقرار کند، دیگر لازم نیست نگران ممانعت شوهرش از ارتباط با ایشان باشد و چه بسا که شوهرش پیشنهاد رفت و آمد و تعامل و خدمت به ایشان را بدهد. نکته دیگر این است که اگر زن و شوهر رابطه خیلی خوبی با هم داشته باشند، ارتباطشان با والدین و فرزندانشان بهتر می‌شود. زیرا والدین هدفشان خوشبختی فرزند است و وقتی این موضوع تحقق یابد، آنها نیز خوشحال‌تر بوده و سعی نمی‌کنند با دخالت‌های بعضا نابجا سعی در اصلاح رابطه فرزند و عروس و دامادشان کنند. از طرف دیگر فرزندان در صورتی خوب تربیت می‌شوند که محیط خانواده محیط توأم با آرامش و محبت باشد و اگر رابطه زن و شوهر مناسب نباشد، فرزندان دچار اضطراب و مشکلات دیگر خواهند شد و روش زندگی صحیح را هم نخواهند آموخت و در نتیجه در زندگی آینده خود دچار مشکل می‌شوند. اما دلیل وجود اولویت برای همسر این است که مرد سرپرست زندگی است. اگر چه زندگانى زن و مرد، مشترك است، اما قيام اين بناى مقدس و تكيه گاه اصلى از نظر تدبير و سرپرستى و اداره امور و اعمال مديريت از آن مرد است. بر اين اساس، فرمان و امر به دست اوست. طبيعى است مردى كه فرمان به بدى، حرام، نامعقول و ناپسند مى دهد، فرمانبردارى از او در اين حوزه و قلمرو نيست و فرمانش مطاع نخواهد بود. بنابراین اینگونه نیست که زن باید بطور مطلق برای هر کاری از شوهرش اجازه بگیرد، بلکه در اوامر و نواهي الهي (يعني آنچه شرعاَ بر زن واجب يا حرام است، مثل نماز يا ترك گناه و امثال آن) امر و نهي و رضايت و عدم رضايت و اذن و عدم اذن شوهر اثري ندارد، بلكه بر زن واجب است مطيع شرع باشد، اما در مورد خروج از منزل و پوشيدن لباس و انجام مستحبات، بايد مطيع شوهر باشد، مگر اين كه شوهر در پوشيدن لباس از او بخواهد كه بدون رعايت حجاب و يا با لباس مهيج بيرون رود كه در اين صورت اطاعت لازم نيست و براساس منابع فقهي لازم است زني كه به عقد دائم با مردي ازدواج كرده براي هرگونه لذتي براي شوهر تمكين نمايد و براي بيرون رفتن از منزل از او اجازه بگيرد، مگر چند مورد كه استثناء شده و اگر از رفتن به خانه خويشان مثل پدر و امثال اينها هم نهي كند بايد اطاعت نمايد. زنى كه در برابر فرمان شوهر؛ يعنى دستورهاى مشروع و معقول او فرمانبردار است از نظر روحى آرامتر است، تا زنى كه پيوسته مصمم است كه حرف آخر را او بزند، اگر چه ناحق باشد، و هيچ حرفى را از همسرش نپذيرد و به كار نبندد، اگر چه حق باشد. چرا كه اين فرمانبردارى پايه هاى زندگى مشترك را كه بايد دائما بر شالوده هاى دوستى و صميمت و آرامش استوار باشد، تثبيت ميكند. و این اطاعت زن که باعث تقویت خانواده می‌شود، اجر و پاداش زیادی دارد. امیرالمؤمنین على (علیه السلام) در حدیثی فرمود: «زنى از رسول خدا صلى الله علیه و آله پرسید: شوهرم به من دستور داده كه من از خانه نه به جایى نزدیك و نه دور، بیرون نروم تا از سفرش بازگردد و پدرم در بازار است آیا نزد پدرم بروم؟ پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمود: در خانهات بنشین و از شوهرت اطاعت كن. او در خانه نشست و از شوهرش اطاعت كرد پس از آن پدرش مُرد. رسول خدا صلى الله علیه و آله كسی نزد زن فرستاد و پیام داد كه خداوند به دلیل اطاعت تو از شوهرت، پدرت را آمرزید.» همچنین امام عليه السلام مى فرمايد: هر زنى كه به شوهرش جرعه اى آب بنوشاند و او را سيراب كند، پاداش اين كارش از عبادت يك سال كه روزهايش را روزه بگيرد، و شبهايش را عبادت كند، برتر است و در برابر هر نوبت كه به شوهرش آب مى دهد، خداوند برايش شهرى در بهشت مى سازد و شصت گناه از او مى بخشد. همچنین پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «آیا شما را از بهترین زنان بهشتیان خبر دهم؟ زنى كه میزاید و محبّت به شوهرش دارد. آن زمان كه آزار دهد و یا آزار ببیند، مى‌آید تا آن كه دست شوهرش را مى‌گیرد. سپس مى‌گوید: به خدا سوگند خواب را نمى‌چشم، (نمى‌خوابم) تا تو خشنود شوى.» امام على عليه السلام : «جِهادُ المَرأَةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ» جهاد زن خوب شوهردارى كردن است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه