در لحظه بعثت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ جبرييل به او گفت: بخوان. او فرمود: (نمي توانم يا نمي دانم چه بخوانم). سؤال من اين است که آنچه جبرييل آورده بود به صورت نوشته بود يا الهام قلبي و يا گفتاري؟ تا جايي که در کتب تاريخي جستجو و تحقیق شده به صورت لوح و کتيبه نبوده است و اگر الهام قلبي و يا گفتاري بوده که بسيار دور از ذهن به نظر مي رسد که فرد چهل ساله عرب زبان نتواند چهار جمله زبان مادري خود را تکرار نکند.

در برخي از کتب تاريخ و حديث گزارشي نادرست و افسانه وار درباره چگونگي بعثت پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نقل شده است که به هيچ وجه با معيار هاي حديث و تاريخ، قابل پذيرش نيست. حديث مورد سوال اين گونه از عايشه روايت شده است:نخستين بار که به رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ وحي شد جبرئيل به حضرت گفت: بخوان، فرمود: من خواندن نمي دانم، پيامبر- صلی الله علیه و آله - مي فرماید: فرشته مرا گرفت و به سختي فشار داد به حدي که طاقتم تمام شد سپس رهايم کرد و گفت: بخوان، گفتم، خواندن نمي دانم تا دوباره مرا فشار داد به حدي که طاقتم تمام شد آنگاه رهايم کرد و گفت: بخوان گفتم: خواندن نمي دانم بار سوم مرا گرفت سپس رهايم کرد و گفت: بخوان به نام پروردگارت که آفريد... (5 آيه اول سوره علق).حال سوال از اين است منظور از اقراء در اين آيه که 3 بار نيز به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ امر شد چه بود در حالي که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ درس ناخوانده بود، آیا لوحي بود از جانب جبرئيل که به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ خطاب مي شد؟جواب چنانکه گفته شد اصل اين حديث به چند دليل مخدوش مي باشد؟1. روايت کننده اين گزارش عايشه است و او در سال چهارم يا پنجم بعثت متولد شده است پس او در زمان حادثه نبوده تا شاهد عيني باشد.[1]2. بر اساس اين روايت فرشته وحي چندين بار به محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ تکليف خواندن کرده و او اظهار ناتواني نموده است! در حالي که اگر مقصود اين بوده که حضرت کلام خدا را از روي لوحي و نوشته اي بخواند چنين چيزي معقول نيست زيرا خدا و فرشته او مي دانستند پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ درس ناخوانده است و قدرت خواندن ندارد؛ لذا منظور از اقراء در آيات قرآن نه در حديث که همان نزول وحي و سخن جبرئيل مي باشد، اطاعت از فرمان جبرئيل به خواندن و تکرار بعد از اوست نه فراگيري خواندن و پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نفرموده من خواندن نمي دانم تا دلالت بر مکتوبي از پيش عطا نشده به او داشته باشد.[2]استاد مرحوم علی دواني نيز در کتاب تاريخ اسلام بر اين گفته صحه مي گذارد و مي نویسد: «ما پس از تحقيقات زياد به اين نتيجه رسيده ايم که جبرئيل از پيغمبر- صلی الله علیه و آله - خواست آيه «بسم الله الرحمن الرحيم» را که در آغاز سوره بود به زبان آورد. اقرا بسم ربک نيز به همين معنا است. باء «بسم» هم به گفته بعضي از مفسرين زائده است يعني معنا ندارد و فقط براي زينت در کلام است در حقيقت جبرئيل پس از قرائت بسم الله الرحمن الرحيم از آن حضرت خواست که نام خدا يعني بسم الله الرحمن الرحيم را قرائت کند و آن را به زبان آورد.ولي چون پيغمبر- صلی الله علیه و آله - در آغاز کار و اولين برخورد با پيک وحي نمي دانست نحوه قرائت نام خدا که جبرئيل از وي مي خواست چگونه است پرسيد: ما اقرا؟ يعني چه بخوانم و نام خدا که بايد قرائت کنم چيست و ترکيب آن چگونه است؟ جبرئيل بار ديگر تکرار کرد و گفت بسم الله الرحمن الرحيم اقراء بسم ربک الذي خلق يعني نام خدايت را قرائت کن و بگو بسم الله الرحمن الرحيم[3].معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:1ـ تفسير الميزان، تفسير سوره علق، جلد20..2ـ پرتوي از قرآن، سيد محمود طالقاني، تفسير سوره علق.3ـ سيره صحيح پيامبر اعظم، سیدجعفر مرتضي عاملي، جلد 1.4ـ تاريخ اسلام، مهدي پيشوائي.پی نوشتها:[1]. پيشوايي، مهدي، تاريخ اسلام، قم، دفتر نشر معارف، چاپ اول، 1382ش، ص132.[2]. عاملي، سید جعفر مرتضي ، سيره صحيح پيامبر اعظم، ترجمه تاج آبادي، حسين، قم، انتشارات نور مطاف، چاپ اول، 1386ش، ج1، ص283.[3]. دواني، علي، تاريخ اسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ هشتم، 1373ش، ص108.منبع: اندیشه قم .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه