تفاوت واژه‌های «ملّة»، «دین» و «سنت» که در اعمال ماه مبارک رمضان آمده است: «یا حَسَنَ التَّجَاوُزِ تَوَفَّنِی‏ عَلَى‏ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ‏ وَ فِطْرَتِهِ‏ وَ عَلَى دِینِ مُحَمَّدٍ وَ سُنَّتِه‏»، در چیست؟

واژه‌های یاد شده اگرچه تا حدودی مترادف بوده و گاه به جای یکدیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما لغت‌دانان تفاوت‌هایی را نیز میان آنها ذکر نموده‌اند.واژه «ملّت» به معنای آن چیزی است که خداوند به وسیله پیامبرانش برای بندگان خود ارسال کرده، تا به سمت خدا حرکت کنند؛[1] لذا به افرادی که در یک دین جمع می‌شوند، ملت گفته می‌شود.[2]واژه «دِین»(با کسره حرف«راء») به معنای «طاعت»،[3] «عادت»،[4] «حساب»[5] است. و نیز هر آنچه مردم اعتقاد دارند که با انجام آن به خدا نزدیک می‌شوند.واژه «سنت» از ریشه «سنن» و به معنای طریقه، روش است.[6]با توجه به این مقدمات، واژه معنای واژه ملت و دین شبیه است؛[7] اما فرق کمی با هم دارند. فرق آن دو، این است که ملّت اسم برای خود شریعت بوده و به بنیان‌گزاران شریعت اضافه می‌شود، مانند «ملّة إبراهیم»، اما واژه دین عمومیت بیشتری داشته و علاوه بر بنیانگزاران به معتقدان شریعت نیز اضافه می‌شود؛[8] هم‌چنین عبارت «دین خدا» استعمال می‌شود، اما «ملّت خدا» به کار برده نمی‌شود. به عبارت دیگر، دین به خدا و پیامبر و دیگر اشخاص نسبت داده می‌شود، امّا ملّت فقط به رهبر و آورنده دین اضافه می‌شود؛ لذا بین واژه ملت و دین رابطه عموم و خصوص مطلق برقرار است، به این معنا که «کلُ ملةٍ دینٌ و لیس‏ کلُ‏ دینٍ‏ ملة» هر ملتی، دین به شمار می‌آید، اما هر دینی، ملت به شمار نمی‌آید.[9]با توجه به آنچه گفته شد، معنای بخشی از دعاهای ماه مبارک رمضان: «...یا حَسَنَ التَّجَاوُزِ تَوَفَّنِی‏ عَلَى‏ مِلَّةِ إِبْرَاهِیمَ‏ وَ فِطْرَتِهِ‏ وَ عَلَى دِینِ مُحَمَّدٍ وَ سُنَّتِه‏....»؛[10] آن است که: ای خدایی که به خوبی گناهان را می‌بخشی! من را در حالی بمیران که بر ملت حضرت ابراهیم(ع) و فطرت او و بر دین حضرت محمد(ص) و سنت او هستم.[11] .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه