آیا آیه ( لقد رضی اللّه عن المومنین ) درباره خلفا نازل شده است ؟

یکی از سنت هایی که قبل از طلوع اسلام در میان اعراب رواج داشت , سنت بیعت است که در میان اعراب از اهمیت و ارزش فراوانی برخوردار بوده است و اعراب همواره خودرا ملزم بر آن می دانستند و شکستن آن را برای خود و قبیله خویش ننگ بزرگی می پنداشتند . پس از طلوع اسلام و آغاز دعوت به وسیله پیامبر عظیم الشان اسلام ,بسیاری از کسانی که به دین اسلام گرویدند و به ندای پیامبر (ص ) لبیک می گفتند,بر اساس سنت پیشین , با پیامبر(ص ) بیعت می نمودند و بدین وسیله از زمره مسلمانان شمرده می شدند. در واقع پیامبر گرامی اسلام (ص ) همان سنت رایج میان اعراب جاهلی را به عنوان یک سنت حسنه و ماندگار و ارزش اسلامی درآوردند و بیعت از آن روز یک یک سنت اسلامی گردید .ازاین رو , همواره مسلمانان به همین وسیله با پیامبر (ص ) هم پیمان شده و پیروی خویش را از پیامبر گرامی اسلام (ص ) اعلان می داشتند که در این میان بیعت های قبایل اوس و خزرج ( که از یثرب آن زمان به مکه آمده بودند) با پیامبر(ص ) درتاریخ اسلام مشهور می باشد که یکی از آن بیعت ها معروف و مشهور به ( بیعت رضوان ) می باشد که قرآن کریم از آن این گونه یاد می کند : ( لقد رضی اللّه عن المومنین اذ یبایعونک تحت الشجره فعلم ما فی قلوبهم فانزل السکینه علیهم و اثابهم فتحا قریبا , (1)خداوند از مومنانی که در زیر درخت با تو پیامبر بیعت نمودند راضی و خشنودگشت و آنچه را که در درون قلب آنان نهفته بود دانست , پس آرامش را بر دلهای آنان نازل کرد و فتح و پیروزی نزدیکی به عنوان پاداش نصیبشان فرمود ).این آیه کریمه در سال ششم هجرت هنگامی که پیامبر عظیم الشان اسلام با هزار وچهارصد نفر از مسلمانان به قصد انجام حج عمره از مدینه رهسپار مکه بود , نازل گردید. در نیمه راه مسلمانان اطلاع پیدا کردند که مشرکان تصمیم گرفته اند ازورود مسلمانان به مکه جلوگیری کنند , بنابراین پیامبر به مسلمانان دستور توقف داد تا اصل قضیه روشن گردد . پیامبر عثمان بن عفان را برای مذاکره با سران قریش به مکه اعزام کرد , اما خبری از او نشد, در میان یاران پیامبر(ص ) شایع افتاد که پیک پیامبر (ص ) را مشرکان مکه کشته اند . بنابراین پیامبر (ص ) خود را برای جنگ آماده نمود , و برای اطمینان از همراهی اصحاب از همه آنان , در حدیبیه بیعت گرفت که این بیعت به ( بیعت رضوان ) معروف و مشهور است .پس از مدتی عثمان ( پیک پیامبر اسلام (ص ) ) برگشت و مشرکان هم از بیعت رضوان پیامبر مطلع گردیدند و شخصی را به نام سهیل بن عمر برای مصالحه به حضور پیامبر(ص ) اعزام داشتند که سرانجام صلح حدیبیه انجام گرفت .(2) وسرانجام آیه مذکور نیزنازل گردید و خداوند از بیعت مسلمانان با پیامبر اعلام رضایت و خشنودی نمود وعمل آنان را ستود.اما نکته مهم که از خود آیه استفاده می شود, این است که خداوند می فرماید : ( لقدرضی اللّه عن المومنین ... ) یعنی خداوند از ظاهر عمل بیعت اعلام رضایت نکرده ,بلکه از بیعت مومنان رضایت و خشنودی خویش را ابراز داشته است , زیرا منافقانی ,مانند عبداللّه ابن ابی و اوس بن خولی در آن جمع حضور داشته اند و با پیامبر (ص )نیز بیعت نمودند , پس واضح است که با حرف یک بیعت و دست روی دست پیامبر گذاشتن خداوند از آنان اعلام رضایت ننموده است .از سوی دیگر , از خلفای ثلاثه فقط ابوبکر و عمر در بیعت رضوان حضور داشته اند وعثمان در آن جمع نبود و آیا این به آن معنا است که خداوند از خلیفه سوم راضی نیست که یقینا مسائل ملتزم به این معنا نخواهد گردید و نمی توان این آیه را خاص خلفای ثلاثه بدانیم , در حالی که یکی از آنان در بیعت رضوان حضور نداشته و آن دونفر دیگر همراه با قریب به 1400 نفر در زیر درخت با پیامبر (ص ) بیعت نمودند ,بنابراین رضایت الهی خاص آنان نیست . البته این نکته شایان توجه است که اگرخداوند از عملی اعلان رضایت و خشنودی کرد , به این معنا نیست که صاحب آن عمل پس از رضایت الهی هر گناهی - نعوذ باللّه مرتکب گردد , آن گناه به عفو الهی است ودیگر دچار غضب و سخط الهی نخواهد گردید , بلکه اعلان رضایت الهی در صورتی است که آنان بر ایمان خویش ثابت و ماندگار باشند و تا پایان عمر بر صراط مستقیم باقی بمانند, و چه بسا کسانی که در بیعت رضوان حضور داشتند, اما به بیعت خویش وفادارنماندند و از جنگ فرار نمودند , حال می توان گفت چون خداوند اعلان رضایت نموده است , پس فرار آنان نیز مورد رضای خداوند سبحان می باشد . eporsesh.com .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه