دربارة ترس از مرگ و تاريكي برايم توضيح دهيد؟ چگونه مي توانيم اين ترس از خود و ديگران بر طرف سازيم؟

ترس از تاريكي و ترس از مرگ هر دو از مصاديق ترس هستند اما براي درمان آنها نمي‌توان از روش‌هاي كاملاً مشابهي استفاده نمود, براي درمان ترس از مرگ, روش شناختي كاربرد وسيعتری دارد كه به تعبير ديني تقويت باورهاي اعتقادي افراد است, تا نگرش فرد نسبت به مرگ عوض شود, اما براي درمان ترس از تاريكي علاوه بر روش‌شناختي, روش‌هاي رفتاري نيز كاربرد دارد, اينك به تفصيل اين دو موضوع را جداگانه مطرح مي‌كنيم: الف) روش رفتاري ـ شناختي: علّت اينكه افراد از تاريكي مي‌ترسند اين است كه فكر مي‌كنند در جاهاي تاريك روح, جن و مرده‌ها وجود دارند, بايد براي وي توضيح دهيد كه روح, جن و مرده‌ها در تاريكي نيستند. اگر هستند چرا ديگران را اذيت نمي‌كند و چرا ديگران نمي‌ترسند. براي اينكه روش‌شناختي مؤثر واقع شود و ايشان بپذيرد كه در تاريكي چيزي وجود ندارد, مي‌توانيد از روش رفتاري هم استفاده نماييد. روش‌هاي رفتاري انواع مختلف دارد. يكي از روش‌ها اين است كه مدّتي ايشان به همراه فرد ديگر در حالي كه دست همديگر را گرفته‌اند و با هم در حال صحبت و گفتگو هستند, در همان اتاق كه هميشه مي‌نشينند, به مدت 10 دقيقه باقي بمانند. ابتدا مي‌توان ذهن وي را به موضوعات ديگر جلب نمود به گونه‌اي كه اصلاً متوجه تاريكي نشود. در مراحل بعد از ايشان سؤال كنيد كه الآن مگر مرده يا جن در اينجا وجود دارد؟ اگر ديديد كه مي‌ترسد فوراً برق را روشن نماييد و بگوييد, ديديد كه جن وجود ندارد, از مرده هم خبري نيست. اين تمرين را به مدت حداقل 10 روز تكرار نماييد (در صورت لزوم تا 30 روز ادامه دهيد) و هر روز مدت زمان را بيشتر نماييد تا نيم ساعت, در حاليكه مدت زمان به بهانه اينكه از بيرون چيزي بياوريد, به مدت چند دقيقه ايشان را تنها بگذاريد. اگر اين تمرين به صورت درست تكرار شود, ابتدا در اتاق و به مدت زمان كم, بعدها در جاهاي ديگر, ايشان جرأت پيدا مي‌كند كه ديگر از تاريكي نترسد. روش ديگر اين است كه ابتدا در جاهاي نيمه تاريك قرار دهيد, مثلاً هنگام غروب در اتاق تنها, يا شب در يكي از اتاق‌ها در حالي كه برق آن طرفي روشن است و ايشان به نحوي برق را مي‌بيند. اين روش‌ها گرچه به ظاهر ساده و سطحي به نظر مي‌رسد اما باور داشته باشيد كه اگر درست و به مدت چند هفته تكرار شود, تأثير قابل‌ توجهي خواهد گذاشت. با استفاده از اين روش‌ها افراد بسياري درمان شده‌اند. توجه داشته باشيد كه هيچ‌گاه و به يك‌باره ايشان را در جاهاي تاريك و وحشتناك تنها نگذاريد, البته اين روش هم از نظر علمي كه به آن روش «غرقه سازي» گفته مي‌شود مي‌تواند مفيد باشد, اما شايد تحمّل آن را نداشته باشد. و در هر حال اين فرد نياز به ياري و همراهي فرد ديگري دارد. يكي از مسائل مهم در مورد «ترس از تاريكي» بررسي علل و زمينه‌هاي آن است, اساساً چرا عدّه‌اي از تاريكي مي‌ترسند؟ به اعتقاد روان‌شناسان علت عمدة ترس از تاريكي , تجارب ترسناك و دوران كودكي است. برخي والدين فرزندان خود را از تاريكي مي‌ترسانند, يا در موقعيّت تاريك قرار مي‌دهند, اين تجربه باعث مي‌شود كودكان در سنين بالاتر هم از تاريكي بترسند. مشاهدة فيلم‌هاي وحشتناك و با موضوعاتي دربارة روح, جن و... نيز در ايجاد ترس مي‌تواند نقش داشته باشد. درمان ترس از مرگ در ابتدا تذکر اين نکته ضروری است که اگر ترس به گونه اي باشد كه سازمان رواني فرد را به هم بزند حتما بايد درمان زير نظر روان شناس باليني انجام گيرد.اما اگر به اين حد نرسيده باشد ,شخص با خودياری اميد حل مشکلش وجود دارد. علّت اصلي ترس از مرگ هم تجارب دوران كودكي و باورهاي نادرست افراد است. افرادي كه در دوران كودكي يكي از نزديكان خود را از دست داده‌اند, بيشتر احتمال دارد كه به ترس از مرگ ـ چه مرگ دوستان يا مرگ خود ـ مبتلا گردد. عامل ديگر ترس از مرگ, بينش نادرست افراد دربارة مرگ است, افرادي كه مرگ را پايان هستي و به معناي فنا و نيستي مي‌دانند و فكر مي‌كنند كه با مرگ كارشان به پايان مي‌رسد, از مرگ مي‌ترسند. عامل سوّم, كه بيشتر در افراد مذهبي وجود دارد, اين است كه افراد در واقع از عالم قبر و قيامت و عقاب الهي هراس دارند و چون اين مسايل با مرگ انسان آغاز مي‌شود, از مرگ هم مي‌ترسند. در تمامي موارد مشكل اصلي‌ در شناخت و اعتقاد فرد نسبت به مرگ است. بايد سعي نمود با استفاده از آيات و روايات بينش و نگرش در وي ايجاد كرد. تبيين چند موضوع براي اين افراد مفيد است: 1 . اصالت انسان به جسم‌اش نيست, تا با مرگ دچار از هم پاشيدگي شود بلكه اصالت و واقعيت انسان به روح او است و روح انسان هيچ‌گاه با مرگ از بين نمي‌رود. روح در واقع به هنگام مرگ از بدن جدا مي‌شود و زندگي تازه‌اي را آغاز مي‌كند. چه بسا ممكن است وضعيت انسان پس از مرگ بهتر از قبل باشد و روح با كمال آسايش و آرامش به حيات خود ادامه دهد. 2 . انسان مي‌تواند با انجام اعمال شايسته و رعايت بهداشت و مسايل ايمني زندگي مطلوب و شايسته و بابركتي را داشته باشد؛ لذا مرگ به اين معنا نيست كه بدون حساب و كتاب و همين فردا دامنگير انسان شود. 3 . مرگ براي همگان ناخوشايند و سخت نيست, براي افراد مؤمن و كساني كه در دنيا اعمال شايسته انجام مي‌دهند, مرگ بسيار لذّت‌بخش و گوارا است. افراد مؤمن با مردن, از زندان دنيا رها مي‌شوند و زندگي جاوداني را با اولياي الهي آغاز مي‌نمايند. 4 . ائمة اطهار عليهم السّلام در هنگام مرگ به بالين انسان‌هاي مؤمن مي‌آيند و سنگيني مرگ و جان دادن را بر آنها آسان مي‌كنند. از آن‌جا كه ممكن است فرد نسبت به گذشتة خويش رضايت‌خاطر نداشته باشد و با توجه به كاستي‌هايي كه در خود مي‌بيند, نتيجه‌گيري كند كه او جزء مؤمنان نيست و مرگ به برايش آسان نخواهد بود, لذا ترس از مرگ بيشتر مي‌شود. در اين موقعيت و پس از بيان تمامي اين مسايل بايد به ايشان نويد دهيدكه شما هم مي‌توانيد در اين مدت باقي‌ماندة عمر خويش , اعمال شايسته انجام دهيد و جزء صالحان و خوبان شويد. به ايشان تذكر دهيد كه انسان ممكن است در زندگي‌اش خطا كند, اما خداوند راه توبه را باز گذاشته است تا انسان اعمال ناشايست خود را جبران كند و پاك و طاهر به استقبال خدا رود. يادآوري كلمات ارزشمند معصومين ـ عليه السّلام ـ دربارة مرگ, بيان حالات آن بزرگواران و برخي داستان‌هايي كه آموزنده و اميد بخش است, مي‌تواند بسيار مفيد باشد. با استفادة درست و مناسب از اين راه‌كارها مي‌توانيد ترس از مرگ و تاريكي را در ايشان درمان نماييد. البته ممکن است اين كار به راحتي و با سرعت حاصل نشود. لذا بايد مدّت بيشتري وقت بگذاريد. اين نوشتار را با حديثي از امام حسين ـ عليه السّلام ـ به پايان می بريم: «استقامت كنيد و بدانيد كه مرگ تنها پلي است كه شما را از ناراحتي‌ها و رنج‌ها به باغهاي وسيع بهشت و نعمت‌هاي جاودان منتقل مي‌كند, كدام يك از شما از انتقال يافتن از زندان به قصر, ناراحتيد؟» .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه