مهمترین اثر ایمان چیست ؟

«ایمان» از نظر لغوى به معناى گرویدن، عقیده داشتن، ایمن کردن و باور داشتن است (فرهنگ معین) و از نظر اصطلاحى به معناى عقیده داشتن به ضروریات دین (اصول و فروع آن) مى باشد؛ یعنى، انسان به یگانگى خداوند، رسالت پیامبر اکرم(ص)، امامت دوازده امام (ع) و عدالت خداوند و... قائل باشد. البته مردم در این اعتقادات مختلف هستند: برخى، ایمان زبانى دارند و گروهى ایمان عقلى دارند؛ یعنى، به این امور علم دارند و برخى نیز از این دو مرحله گذشته و به ایمان قلبى رسیده اند که ثمره آن باور داشتن تمامى این مسائل است. درآیات وروایات برای ایمان آثارفراوانی ذکرکرده اند اما واقعا مهمترین آثارایمان چیست ؟استادشهیدمطهرى در کتاب انسان وایمان برای ایمان سه اثرمهم واصلی بیان میکنند که بقیه آثاررازیرمجموعه این سه اثرقرارمیدهد(1)ایمان مذهبى آثار نیک فراوان دارد، امامهترین آثارایمان 1. تولید بهجت و انبساط 2. نیکو ساختن روابط اجتماعى 3. کاهش و رفع ناراحتیها است (2) (شهید مطهری ایمان مذهبی رابه جای ایمان به کارمیبرد ) آثارایمان: الف. بهجت و انبساط (خوشبختی . روشندلى. امیدوارى. آرامش خاطر. لذت معنوى)اولین اثر ایمان مذهبى از نظر بهجت زایى و انبساطآفرینى، «خوشبینى» استخوشبینى به جهان و خلقت و هستى. ایمان مذهبى از آن جهت که تلقى انسان را نسبت به جهانْ شکل خاص مى دهد، به این نحو که آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تکامل و سعادت معرفى مى کند، طبعاً دید انسان را نسبت به نظام کلى هستى و قوانین حاکم بر آن خوشبینانه مى سازد.این است که قرآن کریم مى فرماید:وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً (1) هرکس از توجه و یاد من رو برگردانَد، زندگى اى تنگ و پر از فشار خواهد داشت.آرى، ایمان است که زندگى را در درون جان ما بر ما وسعت مى بخشد و مانع فشار عوامل روحى مى شود.دومین اثر ایمان مذهبى از نظر بهجت زایى و انبساطآفرینى، «روشندلى» است.انسان همین که به حکم ایمان مذهبى جهان را به نور حق و حقیقت روشن دید، همین روشن بینى، فضاى روح او را روشن مى کند و در حکم چراغى مى گردد که در درونش روشن شده باشد، برخلاف یک فرد بى ایمان که جهان در نظرش پوچ است، تاریک است، خالى از درک و بینش و روشنایى است، و به همین سبب خانه دل خودش هم در این تاریکخانه که خود فرض کرده تاریک و مظلم است.سومین اثر ایمان مذهبى از نظر تولید بهجت و انبساط، «امیدوارى» به نتیجه خوب تلاش خوب است.از نظر منطق مادى، جهان نسبت به مردمى که در راه صحیح و یا راه باطل، راه عدالت یا راه ظلم، راه درستى یا راه نادرستى مى روند بى طرف و بى تفاوت است؛ نتیجه کارشان بسته است تنها به یک چیز: «مقدار تلاش» و بس.ولى در منطق فرد با ایمان، جهان نسبت به تلاش این دو دسته بى طرف و بى تفاوت نیست؛ عکس العمل جهان در برابر این دو نوع تلاش یکسان نیست، بلکه دستگاه آفرینش حامى مردمى است که در راه حق و حقیقت و درستى و عدالت و خیرخواهى تلاش مى کنند:إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ (2)اگر خدا را یارى کنید (در راه حق گام بردارید) خداوند شما را یارى مى کند.إِنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ (5)اجر و پاداش نیکوکاران هرگز هدر نمى رود.چهارمین اثر ایمان مذهبى از نظرگاه بهجت و انبساط، «آرامش خاطر» است.ایمان مذهبى به حکم اینکه به انسان که یک طرف معامله است، نسبت به جهان که طرف دیگر معامله است، اعتماد و اطمینان مى بخشد، دلهره و نگرانى نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان زایل مى سازد و به جاى آن به او آرامش خاطر مى دهد. این است که مى گوییم یکى از آثار ایمان مذهبى آرامش خاطر است.یکى دیگر از آثار ایمان مذهبى از جنبه انبساطبخشى، برخوردارى بیشتر از یک سلسله لذتهاست که «لذت معنوى» نامیده مى شود. انسان دوگونه لذت دارد:لذت عبادت و پرستش خدا براى مردم عارف حق پرست از این گونه لذات است. عابدان عارف که عبادتشان توأم با حضور و خضوع و استغراق است بالاترین لذتها را از عبادت مى برند. در زبان دین از «طعم ایمان» و «حلاوت ایمان» یاد شده است. ایمان حلاوتى دارد فوق همه حلاوتها. لذت معنوى آنگاه مضاعف مى شود که کارهایى از قبیل کسب علم، احسان، خدمت، موفقیت و پیروزى، از حس دینى ناشى گردد و براى خدا انجام شود و در قلمرو «عبادت» قرار گیرد.ب. نقش ایمان در بهبود روابط اجتماعى انسان مانند برخى از جانداران دیگر، اجتماعى آفریده شده است. فرد به تنهایى قادر نیست نیازهاى خویش را برطرف سازد. زندگى سالم اجتماعى آن است که افراد قوانین و حدود و حقوق یکدیگر را محترم شمارند، عدالت را امرى مقدس به حساب آورند، به یکدیگر مهر بورزند،آن چیزى که بیش از هر چیز حق را محترم، عدالت را مقدس، دلها را به یکدیگر مهربان و اعتماد متقابل را میان افراد برقرار مى سازد، تقوا و عفاف را تا عمق وجدان آدمى نفوذ مى دهد، به ارزشهاى اخلاقى اعتبار مى بخشد، شجاعت مقابله با ستم ایجاد مى کند و همه افراد را مانند اعضاى یک پیکر به هم پیوند مى دهد و متحد مى کند، ایمان مذهبى است.ج. کاهش ناراحتیهابدیهى است که بشر موظف است با طبیعت پنجه نرم کند، تلخیها را تبدیل به شیرینى نماید؛ اما پاره اى از حوادث جهان قابل پیشگیرى و یا برطرف ساختن نیست. مثلًا پیرى.انسان خواه ناخواه به سوى پیرى گام برمى دارد و چراغ عمرش رو به خاموشى مى رود. ناتوانى و ضعف پیرى و سایر عوارض آن، چهره زندگى را دُژَم مى کند.ایمان مذهبى در انسان نیروى مقاومت مى آفریند و تلخیها را شیرین مى گرداند. انسان با ایمان مى داند هرچیزى در جهان حساب معینى دارد و اگر عکس العملش در برابر تلخیها به نحو مطلوب باشد، فرضاً خود این [تلخى ]غیرقابل جبران باشد، به نحوى دیگر از طرف خداوند متعال جبران مى شود. پیرى به حکم اینکه پایان کار نیست و بعلاوه یک فرد با ایمان همواره فراغت خویش را با عبادت و انس با ذکر خدا پر مى کند، مطبوع و دوست داشتنى مى شود به طورى که لذت زندگى در دوره پیرى براى مردم خداپرست از دوره جوانى بیشتر مى گردد.عن علی(ع): «لایذوق المرء من حقیقة الایمان حتی یکون فیه ثلاث خصال: الفقه فی الدین و الصبر علی المصائب و حسن التقدیر فی المعاش؛ حضرت علی(ع) فرمود: انسان حقیقت ایمان را نمی چشد، مگر آنکه سه ویژگی در او باشد: تفقه در دین، صبر بر مصایب، و تقدیر و تدبیر نیکو در امر معاش».(بحار، ج 71، ص 85){برای مطالع بیشترکتاب انسان وایمان استاد شهید مطهری رامطالعه نماییدمنابع1.کتاب انسان وایمان استادشهیدمطهرى ص452. مجموعه آثاراستادشهیدمطهرى، ج 2، ص: 46 3. سوره طه آیه 1244. سوره محمد آیه 7 5. توبه120 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه