باتوجه به اینکه فطرت ادماپاکه چراگرایشمان به گناه زیاده چراگناه ودوست داریم ولذت میبریم بطورمثال مردم مجلس عروسى که لهوولعب ورقص باشه بیشترلذت میبرن تا۱عروسى بدون گناه؟!

انسان دارای دو بعد حیوانی و انسانی یا به تعبیری دارای غریزه و فطرت است ؛ که اوّلی دعوت به دنیا و دومی دعوت به عقبی می کند. لذا آدمی دائماً دو گونه کشش درونی را در وجود خود احساس می کند ؛ که یکی او را به سمت معنویّت و دیگری به سمت مادّیّت می کشانند ؛ که نتیجه اش نزاعی است درونی ؛ که از آن تعبیر شده است به جهاد اکبر.پس گاه آدمی لذائذ نقد دنیوی را ملاحظه می کند و آنها را جدّی می گیرد ؛ در نتیجه غرایز او را به سمت این لذائذ می کشاند ؛ و گاه به لذائذ معنوی نظر کرده آنها را جدّی می گیرد ؛ در نتیجه عقل و فطرت او را به سمت ملکوت می کشانند. این نزاع و کشمکش باطنی همواره هست تا بالاخره یکی از این دو کشش درونی بر دیگری غالب گردد و مسیر انسان را یکسویه گرداند. از آن پس دیگر شخص به طرف مقابل نظری نخواهد داشت و آن را از موهومات خواهد پنداشت. اگر در وجود کسی غرایز غلبه نمودند ، معنویّت و خدا و آخرت و امثال این امور ، توهّمات تلقّی خواهند شد ؛ اگر چه شخص به توهّم بودن آنها اعتراف زبانی نکند. و اگر عقل و فطرت غالب گشتند ، آنگاه شخص دنیا و لذائذ آن را سراب خواهد دانست و میلی به آنها نخواهد داشت. در این حالت است که شخص را متّقی و عادل خوانند ؛ که از مراتب مادون عصمت می باشند. البته در عرف ، به کسی هم که جلوی خود را می گیرد تا گرفتار دنیا نشود نیز متّقی می گویند ؛ لکن باید دانست که این تقوا نیست بلکه تمرین تقواست. متّقی و عادل کسی است که اساساً تمایلی به دنیا ندارد تا بخواهد جلوی نفس خود را بگیرد. پس اینکه برخی با دانستن وعده و وعیدهای الهی باز راه خسران را پیش می گیرند ، علّتش آن است که اینها یا حقیقتاً باور به وعده و وعیدها ندارند یا باورشان ظنّی است نه یقینی و برهانی ؛ امّا آنکه حقیقتاً برهان دارد ـ نه اینکه برهان می داند ـ او عمداً راه خسران را طیّ نمی کند ؛ « وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى بُرْهانَ رَبِّهِ کَذلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصینَ ـــــ آن زن ( همسر عزیز مصر) قصد او کرد؛ و او(یوسف) نیز- اگر برهان پروردگارش را نمى دید- قصد وى مى نمود ؛ اینچنین کردیم تا بدى و فحشا را از او دور سازیم؛ چرا که او از بندگان مخلص ما بود » (یوسف:24) ؛ این آیه گواه است که با داشتن برهان ـ نه دانستن برهان ـ میل به گناه منتفی می شود. البته توجّه شود که مراد از برهان ، استدلال نیست ؛ در روایات اهل بیت (ع) از این برهان تعبیر شده است که روح الایمان ، که با وجود آن انجام گناه از شخص منتفی می شود. این ایمان تا مضطرب است ، شخص گناه کرده و سپس توبه می کند ؛ امّا آنگاه که مستقرّ شد ، دیگر گناه عمدی از شخص منتفی می گردد. آنها که برای همیشه تابع غرائز گشته اند این مرتبه از روح را فاقدند. لذا طبق روایات ، معصومین (ع) پنج مرتبه روح دارند ؛ مومنان حقیقی چهار مرتبه و غیر مومنان سه مرتبه. در نتیجه : در انسان هم گرایش به امور منفى و زشتیها وجود دارد و هم گرایش به مثبت ها و زیبایى ها و خداوند طبیعت انسان را به گونه اى صد در صد مثبت نیافریده است؛ یعنى، به گونه اى نیافریده که فقط سیر به سوى خوبى ها و خیرها داشته باشد به این علت بوده است که انسان بتواند تکامل اختیارى که عالى ترین نوع کمال ممکن است را پیدا کند. توضیح آن که انسان هنگامى مى تواند تکامل پیدا کند که بر سر دو راهى انتخاب کارهاى مثبت و کارهاى منفى قرار گیرد. اگر انسان فقط بتواند دست به انتخاب امور مثبت بزند دیگر تکامل معنا پیدا نمى کند. تکامل آن هنگام معنا پیدا مى کند که انسان گرایش به امور منفى نیز داشته باشد و على رغم آن که از درون گرایش به امور زشت دارد از اقدام به آنها خوددارى کند. (مبانى انسانشناسى در قرآن، ص 209 و 210، دکتر عبدالله نصرى)علت گرایش به گناه و لذت های مادی این است که از ابتدا غریزه به صورت طبیعی در انسان شکل می گیرد و رشد می کند ا ما فطرت نیاز به شکوفایی توسط عقل و دین دارد و برای شکوفایی آن باید تلاش فراوان صورت بگیرد. اگر کسی در این زمینه تلاشی صورت ندهد به صورت غریزی عمل خواهد کرد و به سوی دنیا و لذت های آن سوق داده خواهد شد. تنها عقل و فطرت رشد یافته قادر است غرایز سرکش انسان را مهار و مدیریت نماید. بسیاری از مردم متاسفانه از طرفی اطلاعات کمی از دین و عقلانیت و امور فطری و تاثیر آن در شخصیت و سرانجام خود دارند و از این جهت رشد کافی نیافته اند و از طرف دیگر امور غریزی برای شان محسوس تر است, تمایل شان به دنیا بیشتر است تا امور معنوی و آخروی. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه