سوژه کتاب آیات شیطانى که سلمان رشدى آن را نوشت، چیست و چرا نام کتاب خود را آیات شیطانى گذاشت؟

« أَ فَرَأَیْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّى وَ مَناهَ الثَّالِثَهَ الْأُخْرى » 1 « آیا سه بت بزرگ ، لات و عزى و منات را دیده اید » ؟ سلمان رشدى با سوء برداشت از آیه 52 سوره حج ، « وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِىٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّیْطانُ فِى أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اللَّه ما یُلْقِى الشَّیْطانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اللَّه آیاتِهِ وَ اللَّه عَلِیمٌ حَکِیمٌ » 2 و چند آیه از سوره نجم 3 که اول بحث ذکر شد به ضمیمه روایاتى که در برخى تفاسیر اهل تسنن وجود دارند ، توهماتى را به پیامبرصلى الله علیه وآله نسبت داده که سراسر توهین و افترا مى باشد . بنابر گفته او ، آیات نازل شده بر پیامبرصلى الله علیه وآله بر دو قسم بوده اند « رحمانى و شیطانى » . آیات رحمانى قرآن ، آیاتى بوده اند که جبرئیل بر پیامبر نازل مى کرد و آیات شیطانى قرآن ، آیاتى بودند که شیطان بدون آن که پیامبر بفهمد ، خود را به جاى جبرئیل جا زده و بر پیامبر نازل مى کرد گرچه خداوند بالاخره او را از این مسئله آگاه ساخته و آیات شیطانى را پاک و به جاى آن ، آیات رحمانى را گذاشته است . البته حکم ارتداد سلمان رشدى به جهت نقل این نظر نیست بلکه به خاطر این است که در ضمن این بحث تاریخى و اعتقادى ، رسول خداصلى الله علیه وآله را استهزاء و مسخره کرده است 4 . او آیه 52 سوره حج را این طور معنا کرده است : « اى پیامبر ! قبل از تو نیز هیچ رسول و پیامبرى را نفرستادیم جز این که هرگاه چیزى تلاوت مى نمود ، شیطان در تلاوتش القاء مى کرد و مطالبى اضافه مى نمود ولى خدا آن چه را شیطان القا مى کرد ، محو مى گردانید سپس آیات خود را استوار و محکم مى ساخت و خدا ، داناى حکیم است » . چرا خداوند ، این قدرت را به شیطان داد ؟ قرآن چنین مى فرماید : « لِیَجْعَلَ ما یُلْقِى الشَّیْطانُ فِتْنَهً لِلَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْقاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ وَ إِنَّ الظَّالِمِینَ لَفِى شِقاقٍ بَعِیدٍ » 5 « تا آن چه را که شیطان القا مى کند ، براى کسانى که در دل هایشان بیمارى است و نیز براى سنگ دلان ، آزمایش باشد » . درباره آیات سوره نجم ، « أَ فَرَأَیْتُمُ اللاَّتَ وَ الْعُزَّى وَ مَناهَ الثَّالِثَهَ الْأُخْرى » 6 « آیا سه بت بزرگ لات و عزى و منات را دیده اید » ، در روایات اهل تسنن آمده است که در ادامه این آیات ، از سوى شیطان بر پیامبرصلى الله علیه وآله ، این آیه نازل شد : « تلک الغَرانیق العُلا و اِنَّ شَفاعتهن لَتُرجى » « ( - ( این سه بُت ) - ) اینها پرنده هاى سفید و خوش بال و پرى هستند که بسیار با ارزش هستند و شفاعت این سه بت ، مورد آرزوست و امید است که شفاعتشان قبول شود » . طبق این روایات جعلى ، پیامبرصلى الله علیه وآله متوجه وسوسه شیطان نشد و این آیات را براى مردم خواند . در این هنگام ، جبرئیل گفت یا رسول اللَّه ! چه مى خوانى ؟ اینها ، آیات خدا نیست بلکه آیات شیطانى است و بعد ، جبرئیل جملات آخر را حذف کرد . این ، سوژه کتاب آیات شیطانى است که یک بحث تفسیرى در قالب رمّان ، همراه با استهزاء پیامبر است و منابع تفسیرش هم احادیث ضعیفى است که از طریق اهل تسنن وارد شده و در منابع شیعى ، هیچ اثرى از آنها نیست و در کتاب هاى تفسیر ، به داستان غرانیق مشهور است یعنى مرغ سفید خوش بال و پر زیرا آن سه بت به غرانیق تشبیه شدند . براى پاسخ این سؤال ، به نکات زیر توجه کنید : اولاً ، آیه 52 سوره حج را اشتباه معنا کرده اند . ثانیاً ، روایاتى که به آن استناد کرده اند ، از اسرائیلیات است یعنى از نظر سندى ، بسیار ضعیف هستند و توسط یهود در آن زمان جعل شده اند . معناى صحیح آیه ریشه اشکال این است که در آیه « وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِىٍّ إِلاَّ إِذا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّیْطانُ فِى أُمْنِیَّتِهِ . . . » ، کلمه « تَمنى » و « اُمنیته » را به معناى تلاوت گرفته اند یعنى وقتى رسول خداصلى الله علیه وآله تلاوت مى کرد ، شیطان در تلاوت او دسیسه مى نمود . در حالى که واضح ترین معناى تمنى ، آرزوست نه تلاوت . سرزمین منا را هم به این جهت منا گفته اند که سرزمین آرزوى ابراهیم و آرزوهاى مسلمین بعد از اوست . در نتیجه ، معناى صحیح آیه این طور مى شود : « و پیش از تو ( - ( نیز ) - ) هیچ رسول و پیامبرى را نفرستادیم جز این که هرگاه آرزو مى کرد ( - ( و طرحى براى پیشبرد اهداف الهى خود مى ریخت ) - ) شیطان القائاتى در آن مى کرد ( و با وسوسه مردم ، مانع پذیرش آنان مى شد ) پس خدا آن چه را شیطان القاء مى کرد ، محو مى گردانید سپس خدا آیات خود را استوار مى ساخت » . همه پیامبران آرزو داشتند که همه مردم ایمان بیاورند و نگران ایمان مردم بودند تا حدى که بر پیامبر اسلام ، این آیه نازل شد : « لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلاَّ یَکُونُوا مُؤْمِنِینَ » 7 « تو جان خود را در راه تبلیغ دین ، تباه مى کنى » . « وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاَّ الْبَلاغُ الْمُبِینُ » 8 « وظیفه رسول ، چیزى جز ابلاغ پیام الهى نیست » . همچنین در آیه دیگرى آمده است : « اگر مى خواستیم ، مى توانستیم همه را مؤمن و امت واحد قرار دهیم و همه را هدایت کنیم » 9 ولى بگذار مختار باشند اگر خواستند ، به سراغ ما بیایند و اگر نخواستند ، نیایند . پیامبر آرزو داشت همه مسلمان شوند و همه مؤمن شوند و به همین علت ، بسیار زحمت مى کشید ولى شیطان دسیسه مى کرد چه شیاطین جن و چه شیاطین انس مثل ابولهب ها و ابوسفیان ها که قرار گذاشتند مانع هدایت مردم شوند و پیامبر از این جهت ، غصه مى خورد و در نتیجه ، آیه 52 سوره حج براى دلدارى پیامبر نازل شد و در آن چنین بیان شد : اى پیامبر ! هیچ پیغمبرى قبل از تو نبود مگر این که او هم چنین آرزویى داشت ( آرزوى هدایت همه مردم ) و شیطان براى آنها هم مانع ایجاد مى کرد ولى تو ناراحت نباش که پیروزى با توست « فَیَنْسَخُ اللَّه ما یُلْقِى الشَّیْطانُ » « خدا القائات شیطان را نسخ و بى اثر مى نماید » و بالاخره دین خود را محکم و استوار مى کند . پس اصل آیه و معناى آن ، حل شد اما آن چه به عنوان مصادیق آیه ذکر کرده اند که همان آیه 19 و 20 سوره نجم است ، پاسخش این است که آن آیات ساختگى ، انصافاً یک وصله ناچسب است و این وقتى معلوم مى شود که نگاهى به سوره نجم انداخته شود . سوره نجم از اول تا آخرش ، مربوط به کوبیدن بت پرست هاست و اصلاً موضوع سوره نجم ، کوبیدن بت ها و بت پرست هاست حال چطور مى شود به پیغمبرى که از روز اول بعثت ، مبارزه اش با لات و عزى و بت پرستى بوده ، شیطان چنان آیاتى را در وصف بت ها القاء کند و ایشان نفهمد ؟ به ویژه جملاتى که هیچ همخوانى با آیات قبل این سوره و با موضوع کوبیدن بت پرستى ندارند ؟ یکى از جاهایى که واجب است همه به سجده بیفتند ، در همین سوره است که مصداق توحید و عبادت خداست نه عبادت و خضوع در برابر بت ها . نکته دیگر این که در ابتداى همین سوره مى فرماید : « وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْىٌ یُوحى » 10 یعنى رسول خدا ، از روى هواى نفس سخن نمى گوید و هر چیزى از زبان مبارکش خارج مى شود ، وحى الهى است که از طریق فرشته وحى ، دریافت نموده است . از این رو ، ادعاى داستان غرانیق ، با صدر و ذیل آیات مبارکه سوره نجم ، در تناقض و تضادّ آشکار است . چطور معقول است که داستان غرانیق را شیطان بتواند وسط این آیات توحید و ضدبت پرستى بگنجاند و بگوید : H « تلک غرانیق العل » E این سه بت را دست کم نگیرید . اینان مرغان خوش بال و پرى هستند ! ! که مقام هم دارند H « و ان شفاعتهن لترج » E « شفاعت آنها مورد امید است » و اینها را پیامبر براى مردم بخواند و جبرئیل به پیغمبر اعتراض کند که چرا خواندى ؟ این مطلب ، به هیچ وجه ، معقول نیست . افسانه غرانیق ، هیچ سند قابل قبولى ندارد بلکه از اسرائیلیات و روایاتى است که یهودى هاى آن زمان جعل نمودند و تنها در برخى کتاب هاى اهل سنت آمده است و شیعیان به برکت اهل بیت علیهم السلام و تمسک به عترت پیامبرصلى الله علیه وآله از این دسیسه ها به دور بوده اند زیرا علاوه بر قرآن صامت ، از قرآن ناطق و اهل بیت علیهم السلام که مفسر واقعى قرآن بودند ، بهره مند مى باشند . ( 1 ) حج ( 22 ) ، آیه . 52 ( 2 ) حج ( 22 ) ، آیه . 52 ( 3 ) نجم ( 53 ) ، آیه 19 . 23 ( 4 ) به طور مثال ، نام مبارک « محمد » صلى الله علیه وآله را به شکل تحریف شده ، « ماهوند » بیان کرده که به معناى سالوس و شیطان است ! ( 5 ) حج ( 22 ) ، آیه . 53 ( 6 ) نجم ( 53 ) ، آیه 19 - . 20 ( 7 ) شعرا ( 26 ) ، آیه . 3 ( 8 ) مائده ( 5 ) ، آیه . 99 ( 9 ) مائده ( 5 ) ، آیه 48 هود ( 11 ) ، آیه . 11 ( 10 ) نجم ( 53 ) ، آیه 3 . 5 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه