آیا امام جواد – علیه السلام – به شهادت رسیدند؟ چگونه؟

حضرت امام جواد ـ عليه السّلام ـ در دهم ماه رجب سال 195 هـ.ق در شهر مدينه ديده به جهان گشود. رحلت آن بزرگوار در سال 220 هـ.ق واقع شده است و سن ايشان هنگام رحلت 25 سال بوده است. قول مشهور در ارتباط با رحلت اين امام بزرگوار اين است كه ايشان توسط معتصم خليفه عباسي مسموم شده و به شهادت رسيده‎اند. ابن شهر آشوب مي‌ نويسد: «امام جواد ـ عليه السّلام ـ در آخر ذي‎القعده در بغداد مسموم شد» ابن فتال نيشابوري مي‌ نويسد:‌ «امام جواد ـ عليه السّلام ـ در آخر ذي‎القعده به واسطه سم به شهادت رسيد» سيد محمد كاظم قزويني مي‌ نويسد: «چيزي كه واضح است و شكي در آن نيست اين است كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ به مرگ طبيعي از دنيا نرفته است. هيچ يك از مورخين نگفته‎اند كه امام به واسطه مرض يا دردي از دنيا رفته است. بلكه قول صحيح آن است كه بگوئيم: مورخين و محدثين (الا تعداد بسيار نادري) اتفاق بر اين دارند كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ توسط معتصم مسموم شد. مسعودي مي‌ نويسد: «هنگامي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ به عراق (بغداد) آمد معتصم و جعفر (پسر مأمون) در فكر كشتن امام جواد ـ عليه السّلام ـ بودند. جعفر خواهرش ام‎الفضل را وسيله اجراي نيرنگ خود قرار داد. زيرا مي‌ دانست كه ام‎الفضل، با اينكه علاقه شديدي به امام جواد داشته، از آن حضرت روي گردانده است. زيرا ام‎الفضل داراي فرزند نشد ولي سمانه (همسر ديگر امام) داراي فرزند گرديد. بر همين اساس ام‎الفضل جواب مثبت به برادرش جعفر داد و آنها مقداري زهر در درون انگور رازقي نمودند. امام جواد ـ عليه السّلام ـ انگور رازقي را دوست مي‌ داشت وقتي آن حضرت از آن انگور خورد مسموم گرديد...». طبري(شیعی) نيز مي‌ نويسد: «سبب وفات امام جواد ـ عليه السّلام ـ اين بود كه ام‎الفضل دختر مأمون وقتي ديد خداوند از همسر ديگري فرزندي به امام جواد ـ عليه السّلام ـ داده است با سمي كه در دانه هاي انگور وارد كرد امام ـ عليه السّلام ـ را به شهادت رساند.» مرحوم مجلسي نقل كرده شهادت آن حضرت به واسطه سعايت ابي‎داود قاضي وقت در نزد خليفه و توسط یکی از دبیران وزرای معتصم انجام گرفته است. در اين روايت نيز شهادت آن حضرت را به واسطه سمّي مي‌ داند كه كاتب معتصم به امام جواد ـ عليه السّلام ـ داده است. هرچند شيخ مفيد در ارشاد مي‌ نويسد: «براي من ثابت نشده است كه ايشان مسموم شده باشند». امّا ايشان اولاً قول به مسموم شدن امام جواد ـ عليه السّلام ـ را به عنوان يكي از اقوال در شهادت ايشان بيان كرده است. ثانياً: ايشان چند صفحه بعد در كتابش روايتي را ذكر مي‌ كند كه اين روايت دلالت بر اين دارد كه آن حضرت مورد سوء قصد واقع شده‎اند. ايشان به نقل از اسماعيل بن مهران روايت مي‌ كند كه گفت: هنگامي كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ بار اول (عصر مأمون) از مدينه به بغداد آمد، به آن حضرت عرض كردم: فدايت گردم من در مورد شما در اين سفري كه در پيش داريد ترس دارم (مي‌ ترسم شما را بكشند) بعد از شما چه كسي عهده‎دار امامت مي‌ شود؟ آن حضرت فرمود: آنچه را گمان مي‌ كني در اين سال رخ نمي دهد. هنگامي كه معتصم در سال 220 هـ.ق آن حضرت را از مدينه به بغداد طلبيد، ‌باز به محضرش رفتم و عرض كردم: فدايت گردم، شما از مدينه مي‌ رويد، امام بعد از شما كيست؟ آن حضرت گريست سپس فرمود: در اين سال بر من نگران باش امامت بعد از من از آن پسرم علي (امام هادي ـ عليه السّلام ـ) است. علاوه بر اينكه حديثي هم از ائمه شيعه روايت شده كه قول مشهور را تأييد مي‌ كند. در حديثي امام حسن ـ عليه السّلام ـ مي‌ فرمايد: «ما منّا الّا مسموم او مقتول» هيچ يك از ما ائمه نيست مگر اينكه يا مسموم مي‌ شويم و يا (با غير سم) كشته مي‌ شويم.و این که جریان احضار پدرش، امام رضا ـ عليه السّلام ـ به طوس و گریستن وخبر از عدم بازگشت وشهادتش، نسبت به امام جواد ـ عليه السّلام ـ هم تکرار شد. اسماعيل بن مهران مى گويد: بار اول هنگامى كه امام جواد(ع ) از مدينه به سوى بغداد رهسپار شد، به حضورش رفتم و عرض كردم : (فدايت گردم من در مورد اين مسافرت تو، احساس خطر مى كنم ، مقام امامت بعد از تو، از آن كيست ؟) آن بزرگوار با لبى خندان متوجه من شد و گفت : (آن غيبتى كه تو گمان مى كنى ، امسال انجام نمى شود، نگران نباش .) هنگامى كه آن حضرت بار دوم (در سال 220 ه - ق ) از مدينه به سوى (معتصم ) در بغداد روانه شد، به حضورش شتافتم و گفتم : شما از مدينه بيرون مى رويد، مقام امامت بعد از شما از آن كيست ؟ امام جواد(ع ) گريه سختى كرد به طورى كه ريشش خيس شد، و در اين حال رو به من كرد و فرمود: اين سفرى است كه از آن بر من بايد بيمناك بود؛ امر امامت،پس از من با پسرم علی است. بعد از شهادت امام جواد ـ عليه السّلام ـ فرزندشان امام هادي ـ عليه السّلام ـ به تغسيل و تكفين و نماز بر ايشان پرداخت. و هر چند معتصم خواستار اين بود كه امام جواد ـ عليه السّلام ـ مخفيانه دفن شود و كسي در تشييع جنازه ايشان حاضر نشود، ليكن شيعيان به اين امر آگاه شدند، از منازل خويش خارج شدند و حدود 12000 نفر آن حضرت را تشييع كردند و به خاك سپردند.» .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه