با وجود اين ‌كه قرآن كتاب هدايت است و انبياي الهي نيز براي هدايت انسان‌ها به‌سوي معنويت و خداوند آمده‌اند، مي‌بينيم كه بعضي از آيات قرآن كريم به مباحث علمي پرداخته‌اند؛ هدف از وجود اين آيات در قرآن كريم چيست؟

پاسخ دكتر محمد علي رضايي: اين سؤال از سؤالات اساسي در روش تفسير علمي است. درباره‌ي اهداف آيات و مسائل علمي قرآن، سه تصور مي‌توان نمود: 1. هدف اصلي قرآن، بيان مسائل علمي آن است و همه‌ي علوم و معارف بشري در قرآن وجود دارد؛ همان‌طور كه قرآن مي‌فرمايد: نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ [1]؛ قرآن بيان‎كننده همه چيز است. 2. هدف اصلي قرآن هدايت بشر است، اما در راستاي اين هدف مي‌توان از اشارات علمي نيز استفاده نمود؛ بدين صورت كه پيامبر (ص) مي‌فرمايد: «تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ» است، امّا قرينه‌ي لُبي دارد كه اگر يك پزشك گفت من يك كتاب آورده‌ام كه همه چيز در آن است، مقصود از همه چيز، مربوط به پزشكي است. پيامبر اسلام (ص) وقتي كه طبق آيه‌ي شريفه مي‌فرمود: خداوند قرآني بر ما نازل كرده كه بيان كننده‌ي همه چيز است، مرادش بيان همه‌ي چيزهايي است كه مربوط به دين، در راستاي هدف قرآن و هدايت بشر مي‌باشد. استفاده از آياتِ علمي نيز در راستاي همين هدف است؛ مثلاً در آيه‌ي «اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى»[2] مسائل مختلفي را مطرح مي‌كند؛ بعد در آيه‌ي «وَ هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ»[3] مسائل مربوط به اين‌كه آسمان‌ها را بدون ستون برافراشتيم كه عدّه‌اي به نيروي جاذبه حمل كردند و نيز مسئله‌ي حركت خورشيد و ماه، مسئله‌ي زمين و كوه‌ها را مطرح مي‌كند و بعد مي‌فرمايد: إِنَّ فِي ذلِكَ لآياتٍ لِقَوْمٍ يتَفَكَّرُون.[4] اين‌ها براي اين است كه شما تفكر كنيد، از نشانه‌هاي حضرت حق به وجودش پي ببريد. پس اشارات علمي قرآن، در راستاي هدف اصليِ هدايت بشر به سوي خدا، دين و قيامت است؛ هم چنين در آيه‌ي ديگر مي‌فرمايد: لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ ؛[5] اين نشان‌ها براي اين است كه شما به لقاء پروردگارتان در قيامت ايمان پيدا كنيد. 3. اشارات علمي قرآن به نحو سمبليك و بر اساس فرهنگ زمان مطرح شده است. در قرآن اين اشارات علمي، حالت معرفت‌شناختي يا حالت سمبليك دارد و ناظر به عالم خارج نيست. به عقيده‌ي ما اين ديدگاه صحيح نيست؛ زيرا اگر قرآن صحبت از علم مي‌كند، در حقيقت قصد گسترش معرفت بشر و توضيح خارج و واقعيت خارجي را دارد، در حدي كه پيش‌گويي‌هاي علمي‌اش، اعجاز علمي به شمار مي‌آيد. پس در حقيقت، هدف اصلي قرآن هدايت بشر است و بايد از اشارات علمي قرآن استفاده كرد. پی نوشتها:[1] . سوره‌ي نمل، آيه‌ي 89. [2] . سوره‌ي رعد، آيه‌ي 2. [3] . سوره‌ي رعد، آيه‌ي 3. [4] . سوره‌ي رعد، آيه‌ي 3. [5] . سوره‎ي رعد، آيه‎ي 2. منبع: آشنايي با تفسير علمي قرآن، گفتگو با دكتر ناصر رفيعي و دكتر محمد علي رضايي، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي‌‌حوزه‌ ‌‌علميه (1381 ). .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه