آيا حضرات جبرئيل، روح القدس، روح الامين و روح الله ـ عليهم السلام ـ حقايق يگانه اي هستند يا اينکه وجوهي از يک حقيقت يگانه اند يا اساسا متفاوتند. يا آنکه برخي از آنها حقايقي يگانه و برخي متفاوتند؟

خداوند در آيه 102 از سوره نحل مي فرمايند: قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّک بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَهُدًي وَبُشْرَي لِلْمُسْلِمِينَ بگو که اين آيات را روح القدس از جانب پروردگارت به حقيقت و راستي نازل کرده تا اهل ايمان را ثابت قدم گرداند و براي مسلمين هدايت و بشارت باشد. حقيقت روح در آيه چيست؟ با عنايت به آيات قرآن به دست مي آيد که روح، حقيقت و موجود مستقلي است که داراي حيات و علم و قدرت مي باشد. قرآن کريم از سوي ديگر روح را معرفي مي کند به اينکه از امر پروردگار است. سپس امر خدا را با آيه 82 و 83 سوره يس معرفي نموده و مي رساند که امر خدا همان کلمه ايجادي است که خداي سبحان هر چيزي را با آن ايجاد مي فرمايد. پس معلوم مي شود روح، کلمه حيات و ايجاد است. ظاهرا اضافه روح به قدس به منظور اختصاص باشد؛ يعني روحي که از قذارتها و پليدي هاي مادي طاهر و از خطا و غلط منزه است و همين روح القدس درجاي ديگر از قرآن به روح الامين تعبير شده و در جايي ديگر به جبرئيل که يکي از ملائکه است و فرموده: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ عَلَي قَلْبِک و نيز فرموده قُلْ مَن کانَ عَدُوًّا لِّجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَي قَلْبِک بِإِذْنِ اللّهِ مُصَدِّقاً لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًي وَبُشْرَي لِلْمُؤْمِنِينَ در آيه مذکور تقریبا همه مفسران بر اين نظر اتفاق دارند که منظور از روح القدس، همان جبرئيل امين است که در آيه ديگر با نام روح الامين شناخته مي شود که براي نمونه مي توانيم به تفسير نمونه جلد 11 و ص407، تفسير نور ج6، ص456، تفسير نور الثقلين، ج3، ص86، تبيان،ج6، ص426، تفسير صافي، ج3، ص156، تفسير شبرّ، ج1، ص276 و بسياري ديگر از تفاسير اشاره کرد. اما در مورد تعبير روح الله اختلاف وجود دارد و در ميان مفسرّان روح الله لقب حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ ذکر شده است، زيرا که حق تعالي در مورد او فرمود: يَا أَهْلَ الْکتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِي دِينِکمْ وَلاَ تَقُولُواْ عَلَي اللّهِ إِلاَّ الْحَقِّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَي ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللّهِ وَکلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَي مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ فَآمِنُواْ بِاللّهِ وَرُسُلِهِ وَلاَ تَقُولُواْ ثَلاَثَةٌ انتَهُواْ خَيْرًا لَّکمْ إِنَّمَا اللّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ سُبْحَانَهُ أَن يَکونَ لَهُ وَلَدٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَات وَمَا فِي الأَرْضِ وَکفَي بِاللّهِ وَکيلاً همانا مسيح عيسي پسر مريم رسول خدا و کلمه الهي است که به مريم فرستاده و روح از جانب اوست.... از طرف ديگر خداوند در آيه 17 سوره مريم مي فرمايد: فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَاباً فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَراً سَوِيّاً ... سپس ما روح خود را بر او فرستاديم و او در صورت بشري زيبا و راست اندام بر او ظاهر شد. تقريبا همه مفسران معروف، روح را در اينجا به جبرئيل، فرشته بزرگ خدا تفسير کرده اند و تعبير روح از او به خاطر آن است که روحاني است و هم وجودي است حيات بخش، چرا که حامل رسالت الهي به پيامبران است که احياء کننده همه انسان هاي لايق مي باشد و اضافه روح در اينجا به خدا، دليل بر عظمت و شرافت اين روح است که يکي از اقسام اضافه، اضافه تشريفيه است. در اين دو آيه تعبير روح هم براي عيسي و هم براي جبرئيل (بنا به قول مفسرين) اطلاق شده است. مرحوم علامه طبرسي(ره) در تفسير آيه فوق مي فرمايد: ابن عباس و حسن و قتاده گويند: يعني جبرئيل را به سوي او فرستاديم و به صورت يک بشر کامل در برابر او آشکار گشت. علت اينکه جبرئيل را روح ناميده اين است که وي روحاني است و علت اسناد روح به خويش تشريف و تعجيل است. اين معنا مورد قبول همه مفسرين است. اما آنچه در مورد کلمه روح الله در ميان مفسران معروف است، آن است که اين صفت مخصوص حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ مي باشد و عنوان کلمه روح به طور مطلق به جبرئيل اطلاق شده است. پس در آيه مذکور مراد از روح جبرئيل است. تعابيري که در قرآن براي فرشته وحي به کار رفته عبارتند از روح، روح الامين، روح القدس و جبرئيل. و اما روح الله لقب حضرت عيسي مي باشد. نتيجه: آنچه به عنوان نتيجه مطالب سابق مي توانيم بيان کنيم آن است که حضرات جبرائيل، روح الامين، روح القدس و روح، بنا به قول مفسران همه، حقايق يگانه اي هستند که بر همان فرشته وحي يعني جبرئيل اطلاق مي شوند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه