آيا مقصود از «اعلم» در بحث ولايت فقيه، همان اعلمِ در مرجعيّت است؟‎

حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) در نهج البلاغه مي‌فرمايد: «أيّها النّاس إنّ أحقّ النّاس بهذا الأمر ‏أقواهم عليه وأعلمهم بأمر الله فيه»(1)؛ اي مردم! بدانيد كه سزاوارترين مردم به امر حكومت و ولايت، كسي ‏است كه قوي‌تر باشد در اين كار و آگاهتر باشد به امر خداوند. در بعضي از نسخه‌ها به جاي «أعلمهم»، عبارت ‏‏«أعملهم»(2) آمده است كه در آن صورت، هر دو صفت مربوط به عمل و اجرا و مديريت مي‌شود، ولي در ‏صورتي كه «أعلمهم» باشد، يك صفت مربوط به علم است و ديگري مربوط به عمل.‏‎ ‎در مباحث گذشته گفته شد كه فقيه اعلم، بر ديگر فقيهان مقدم است و اوست كه از سوي امامان ‏معصوم (عليهم‌السلام) براي ولايت و حكومت منصوب شده است. مقصود از «اعلم» در اينجا، تنها اعلم در ‏احكام فقهي نيست، بلكه مقصود «اعلم بهذا الامر» است. اعلم بهذا الامر يعني كسي كه علاوه بر داشتن ‏فقاهت و عدالت و تقوا، مدير و مدبّرتر باشد و به اوضاع كشور و جهان آگاهي كامل داشته باشد، دشمنان ‏اسلام و طرفندهاي آنان را بشناسد و به وقت مناسب بتواند تصميم‌گيري لازم را داشته باشد. كسي كه ‏مدرّس خوب يا مصنف و مؤلّف توانايي است ولي از سياست آگاهي ندارد و اعلم در كشورداري نيست، اگر چه ‏در فقه عبادي و معاملي اعلم نيز باشد، نمي‌تواند رهبري نظام اسلامي را به دست بگيرد؛ زيرا اعلم در فقه ‏است نه اعلم بهذا الامر. اگر چنين فقيهي رهبر بشود، اگر چه اعلم و اتقي باشد، ممكن است بيگانگان ‏تهاجم كنند و او از نمي‌تواند از ميهن اسلامي دفاع كند.‏‎ ‎غرض آنكه، در صورت تزاحم بين اوصاف رهبري، اگر كسي سياستمدار كامل اسلامي بود و در اين جهت از ‏ديگر فقيهان اعلم بود، بر آنان تقدم دارد؛ زيرا اساس حكومت اسلامي همان فقه سياسي و هوش ‏سياستمداري است.‏‎ ‎‏‏‏(1) نهج‌البلاغه، خطبه‎ ‎‏173، بند 1.‏‏(2) همان، بند 2.‏‏‏‏‏مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولايت فقيه، ص 393، 394)‏ .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه