با توجه به فرموده خدا در داستان آفرينش انسان و تکبر ورزيدن شيطان چه کساني از شيطان پيروي مي کنند؟

با نگاهي گذرا به قرآن کريم و احاديث معصومين ـ عليهم السلام ـ جواب اين سؤال روشن مي گردد. قرآن کريم بعد از بيان داستان حضرت آدم و شيطان و نافرماني شيطان و رانده شدن او از قول شيطان نقل مي کند که او گفت: ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَکثَرَهُمْ شَاکرِينَ. «من نيز سر راه مستقيم تو مي نشينم و آنگاه از پيش روي و از پشت سر و طرف راست و چپ آنان در مي آيم، تا بيشتر آنان شکر نعمت تو را بجاي نياورند». خداوند نيز فرمود: ...لَّمَن تَبِعَک مِنْهُمْ لأَمْلأنَّ جَهَنَّمَ مِنکمْ أَجْمَعِينَ؛ «و هر کس از فرزندان آدم تو را پيروي کند جهنم را از تو و از آنان پر خواهم کرد».لذا طبق اين آيات، تبعيت از شيطان، انحراف از صراط مستقيم است. در رابطه با صراط مستقيم نيز خداوند تبارک و تعالي مي فرمايد: وَأَنْ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ؛ «و من را بپرستيد و اطاعت کنيد که همين، صراط مستقيم است». لذا مي توان نتيجه گرفت، اطاعت الهي و پرستش او همان صراط مستقيم است که شيطان سعي مي کند انسان ها را از آن منحرف کند تا آنها به دستورات الهي عمل نکنن؛ و همان طور که مي دانيد دستورات الهي در دو کلمه خلاصه مي شوند؛ انجام واجبات و ترک محرمات. پس پيروي از شيطان و گوش دادن به وسوسه هاي او به معناي اين است که آدمي دستوري از دستورات الهي را نافرماني کند؛ يعني واجبي از واجبات الهي را ترک و يا گناهي از گناهاني را که خداوند دستور ترک آن را داده انجام دهد. البته اين پيروي کردن از شيطان نيز نسبي است؛ بعضي از انسان ها به طور کامل تابع و پيرو شيطان هستند و به شريعت اسلام اصلا اهميت نمي دهند و به طور کامل از صراط مستقيم خارج گرديده و راه بندگي شيطان را در پيش گرفته اند که قرآن در رابطه با آنان مي فرمايد: فريقا هدي و فريقا حق عليهم الضلاله انهم اتخذو الشيطان اولياء من دون الله و يحسبون انهم مهتدون. گروهي هدايت شدند و گروهي ثابت قدم در گمراهي ماندند، چون خداوند را رها کرده و شيطان را به دوستي اختيار کردند و گمان مي کردند که به راه راست هدايت شده اند. و بعضي ديگر کمتر پيروي شيطان را مي کنند و بعضي از انسان ها نيز که مرتکب گناه نمي شوند، اصلا پيرو شيطان نبوده و عبد و مطيع کامل خداوند متعال هستند و شيطان در آنها راه ندارد. ...وَلأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ـ إِلاَّ عِبَادَک مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ. مؤيد اين تفسير و اين بيان نيز آيه اي از قرآن است که مي فرمايد: يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ کآفَّةً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَکمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ اي کساني که ايمان آورده ايد، همه نسبت به اوامر الهي تسليم باشيد و از وسوسه هاي شيطان پيروي نکنيد که همانا شما را دشمني آشکار است. در تفسير اين آيه ابن عباس روايت کرده که: آنچه که مخالف قرآن است پس آن چيز از (خطوات) وسوسه هاي شيطان است. علامه طباطبائي نيز در اين رابطه مي فرمايد: «خطوات در اين آيه به معناي اين است که او وسوسه مي کند از امور ديني چيزي را کنار بگذاريم». لذا طبق اين آيه اگر در عمل تسليم خداوند تبارک و تعالي نباشيم و به وسوسه هاي شيطان گوش فرا دهيم و مخالف قرآن عمل کنيم، خطوات شيطان را تبعيت کرده ايم و از پيروان او خواهيم بود. قرآن در آيه ديگري به صورت کلي بيان مي کند که هر کس خداوند را فراموش کند قرين و همنشين شيطان است، لذا مي فرمايد: «و هر کس از ياد خدا روي گرداند، شيطاني را براي او بر مي انگيزيم که دائما همنشين و رفيق او باشد». هم چنين مي فرمايد: هَلْ أُنَبِّئُکمْ عَلَي مَن تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ ـ تَنَزَّلُ عَلَي کلِّ أَفَّاک أَثِيمٍ؛ آيا شما را آگاه سازم که شياطين بر چه کساني نازل مي شوند، آنان بر هر انسان دروغگو و گناهکاري نازل مي شوند. در اين آيه تصريح شده است که به طور کلي هر کس گناهي مرتکب شود شيطان بر او نازل شده و او نيز پيروي شيطان و وسوسه او را کرده است. علاوه بر مطالب فوق، بايد گفت: به طور خاص نيز در بعضي آيات قرآن و روايات معصومين ـ عليهم السلام ـ از اولياء و دوستان شيطان بحث شده است، و انجام بعضي از کارها را موجب دوستي شيطان دانسته اند به طور مثال در قرآن آمده است: إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ کانُواْ إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَکانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ کفُورًا همانا تبذير کنندگان برادران شيطانند تبذير، نيز به معناي اين است که چيزي را آن چنان مصرف کنيم که به اتلاف و تضييع بيانجامد، مثل اين که براي دو نفر مهمان غذاي ده نفر را تهيه کنيم و باقي مانده غذاها را در زباله دان بريزيم. لذا طبق اين آيه از قرآن کساني که اهل تبذير باشند، برادران و پيروان شيطان هستند. هم چنين در روايات نيز در خصوص اين مسئله بحث شده است. به طور مثال امام باقر ـ عليه السلام ـ مي فرمايند: «روز قيامت به دشمنان الهي گفته مي شود اي دوستان شيطان که اهل تکذيب و انکار بوديد». طبق اين روايت کساني که آيات الهي را تکذيب و يا انکار کنند دوستان شيطان و از پيروان اويند. امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ نيز در روايتي فرمودند: «کسي در طمع و مکر و جفا کردن و ضلالت و گمراهي شديدتر از اولياء و دوستان شيطان نيست». هم چنين پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حديثي فرمودند: «سزاوار نيست اولياي الهي، اولياء و دوستان شيطان گردند؛ آنان کساني هستند که اهل دنيا و دنيا پرستي بوده و رغبت و سعي آنان براي دنياست، سپس فرمودند: آنها چه بد قومي هستند، قومي که امر به معروف و نهي از منکر نمي کنند، قومي که نسبت به کساني که امر به معروف مي کنند هتک حرمت کرده و تهمت مي زنند، چه بد قومي هستند قومي که براي قسط و عدالت قيام نمي کنند و حتي کساني که براي عدالت قيام مي کنند را مي کشند، طلاق در ميان آنان امري پسنديده است، رهبران خود را اطاعت مي کنند، ولي از خداوند متعال اطاعت نمي کنند، قومي که دنيا را بر دين خدا ترجيح مي دهند، قومي که محارم را حلال مي شمارند و از شهوات پيروي مي کنند». .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه