درک اوضاع اجتماعى و توجه به نقاط ضعف دستگاههاى حکومتى، و انتقاد از شرایط حاکم، در آن زمانها متعارف نبوده بلکه در زمانهاى بعد مرسوم و متعارف شده و در خطبه هاى نهج البلاغه از حاکمان و وزیران و والیان و قضات و علما با تعبیرهاى گوناگون انتقاد شده و بر شیوه حکومت و رفتار والیان و تبعیض در تقسیم بیت المال و جهل قضات به شدت اعتراض شده است و به همین دلیل نهج البلاغه سخنان على بن ابى طالب علیه السلام نمى باشد.

اینکه این سخنان از امیرالمومنین علی علیه السلام است یا نه کار علمای رجال و درایه و علم حدیث است نه هر بی سوادی که با چند سفسطه و مهمل بافی بخواهد صدها روایت موثق و مهم را که به وسیله یک عالم بی نظیر گرداوری و نگارش شده است را باطل دانسته و آنرا رد کند.جهت اطلاع شما عرض می کنیم که این کتاب و روایات آن نه تنها مورد اعتماد و قبول تمامی علمای شیعی است بلکه اکثریت علمای اهل سنت هم آنرا تصدیق نموده و روایاتش را موثق دانسته اند و شاهد آن تالیف چندین شرح بر این کتاب ارزشمند مانند شرح ابن ابی الحدید معتزلی و شرح عبد و... می باشد.در پایان نظر برخی از علمای اهل سنت پیرامون نهج البلاغه را ذکر می کنیم:ابن ابی الحدید معتزلی، دانشمند، مورخ و شارح نهج البلاغهامام علی علیه السلام پیشوا و سرور سخنوران و بلغاست، کلام او را به حق از سخن خداوند فروتر و از کلام مخلوق فراتر دانسته اند. ارزش سخنان او را همین نشانه بسنده است که فنون سخنوری و نویسندگی را همگی مردم از او آموخته اند. (مقدمه ی شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید)شیخ محمد عبده، دانشمند و مفتی اهل سنتدر میان دانشمندان و سخن شناسان زبان و ادبیات عرب کسی نیست که به عظمت امام علی علیه السلام اعتراف نکند. کلام امام علی بن ابیطالب، پس از کلام خدای متعال و پیغمبرش صلی الله علیه و آله و سلم شریف ترین و برترین سخن و سرشارترین کلام از لحاظ مواد و دارای بهترین شیوه است و بیشترین معانی و محتوا را دارد. (مقدمه ی شرح نهج البلاغه، عبده)شیخ محمد عبده در مقامی دیگر می نویسد: نهج البلاغه با مطالبی که در بردارد می تواند هدفهای هر نویسنده و گوینده ای را تامین کند. در این کتاب «ترغیب، تنفر، سیاست، جدل، اصول تمدن، حقوق متقابل اجتماع و رهبر، قوانین عدالت و پند و نصیحت وجود دارد و هیچ اندیشه و خواسته ای بر دل انسان نمی گذارد جز آنکه بهتر و کامل ترش در این کتاب یافت می شود. (همان مدرک)استاد ناصیف یازجیاگر بخواهی از لحاظ علم و ادب و انشاء بر رقیبانت برتری جویی، باید قرآن و نهج البلاغه را حفظ کنی.( مصادر نهج البلاغه، عبدالزهراء حسینی، ص 99)مهارت من در فن نویسندگی در اثر مطالعه و بررسی قرآن کریم و خطبه های شیوای نهج البلاغه بود، زیرا این دو کتاب با عظمت گنج بی پایان زبان عربی و ذخیره ی جاودانه ادب جویان است و محال است که یک نفر ادیب لغت عربی بدون این که شب ها را تا سحر به مطالعه و غور و بررسی این دو کتاب و اندیشه در بهترین اسلوب های آن مشغول باشد، نیازمندی خود را برطرف نماید. (پیرامون نهج البلاغه، ص 73)شهاب الدین محمود آلوسی بغدادی (1270 -1217 ه ق)... نهج البلاغه، که حاوی خطبه های علی بن ابیطالب است، پرتوی از نور سخن الهی دارد و خورشیدی است که با فصاحت منطق نبوی می درخشد. (مصادر نهج البلاغه، ص 97)دکتر زکی نجیبهنگامی که به همین منتخب کلمات امام علی علیه السلام که شریف رضی برگزیده و بدان نهج البلاغه نام نهاده است به دقت می نگریم، خود را در مقابل دنیایی از شگفتی تعبیر و عمق معنی، حیرت زده می یابیم. (نهج البلاغه از کیست؟، ص 18)استاد حسین نائل مرصفی، دانشمند علوم بلاغت در دانشگاه الازهر مصرنهج البلاغه کتابی است که خداوند آن را دلیل روشنی قرار داد تا ثابت کند که علی «سلام الله علیه» بهترین شاهد زنده ی نورانیت و پرتوبخش قرآن و حکمت و دانش و هدایت و اعجاز و فصاحت آن کتاب آسمانی است. آیات و نشانه های حکمت ارزنده و قوانین صحیح سیاست و پندهای روشن و دلنشین و برهان های گویا و استواری که علی علیه السلام در این کتاب آورده، خود دلیل فضیلت مافوق تصور و بهترین آثار یک پیشوای به حق است که هیچ یک از حکمای بزرگ و فلاسفه ی عالی مقام و نوابغ روزگار نظیر آن را نیاورده اند.( پیرامون نهج البلاغه، علامه شهرستانی، ص 61)علی الجندی، رییس دانشکده علوم در دانشگاه قاهرهبا مطالعه ی نهج البلاغه نوعی خاص از آهنگ موسیقی بر اعماق احساسات انسان پنجه می افکند. از نظر سجع و نظم و ترتیب کلمات و جملات، طوری مرتب است که می توان آن را شعر منثور نامید. .(م قدمه ی کتاب علی بن ابیطالب شعره و حکمه)عباس محمود عقاد، نویسنده و مورخ معروف مصریدر کتاب نهج البلاغه، نور آیات توحید و حکمت الهی، چنان درخشان و پرتوافکن است که بررسی و تحقیق همه ی پژوهندگان معارف الهی را شامل می شود... و مهر شخصیت علوی از پشت سطرها و از میان حروف این کتاب پدیدار است و چون خوب دقت کنی و گوش فرادهی صدای امام را از آن سوی کلمات می شنوی نه صدای دیگر را(عبقریه الامام علی علیه السلام، ص 135-132. نقل از مجموعه ی آشنایی با نهج البلاغه، ج 2، ص 160)دکتر زکی مبارکمن اعتقاد دارم که مطالعه ی کتاب نهج البلاغه، روح شهامت و مردانگی انسان را تقویت می کند، زیرا از روح بزرگ و پرتوانی صادر شده است که در برابر تمام دشواری ها چون شیر ایستاده است. (مصادر نهج البلاغه، سید عبدالزهراء حسینی، نقل از مجموعه ی آشنایی با نهج البلاغه، ج 2، ص 162)استاد خلیل هنداویهیچ کتابی را مانند نهج البلاغه پیدا نمی کنی که دارای فصول مختلف و سبک واحد باشد و از شخص واحدی صادر شده باشد. از این رو تاکید داریم و تکرار می کنیم که نهج البلاغه از یک شخصیت صادر شده و یک نفس در آن دمیده است. (مصادر نهج البلاغه، سید عبدالزهراء حسینی، ص 93، نقل از پرتوی از نهج البلاغه، ص 165) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه