حدیث «لولاک لما خلقت الافلاک» از احادیث قدسى است. در این زمینه توجه به مطالب زیر بایسته است:  یکم. مراد از اینکه «اگر تو نبودى این جهان را نمى آفریدم»، ممکن است؛ یکى از معانى زیر باشد:  ۱. هدف از آفرینش جهان، چیزى است که جز با وجود پیامبر(صلى الله علیه وآله) تحقق نمى یابد. از دیدگاه قرآن، همه جهان براى انسان آفریده شده است: «خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً»۱؛ انسان نیز براى بندگى آفریده شده است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ»۲.

حدیث «لولاک لما خلقت الافلاک» از احادیث قدسى است. در این زمینه توجه به مطالب زیر بایسته است:
  یکم. مراد از اینکه «اگر تو نبودى این جهان را نمى آفریدم»، ممکن است؛ یکى از معانى زیر باشد:
  1. هدف از آفرینش جهان، چیزى است که جز با وجود پیامبر(صلى الله علیه وآله) تحقق نمى یابد. از دیدگاه قرآن، همه جهان براى انسان آفریده شده است: «خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً»1؛ انسان نیز براى بندگى آفریده شده است: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ»2. حقیقیت عبادت خداوند در میان انسان ها محقق نمى شود؛ جز با هدایت پیامبران و نبى اکرم که خاتم انبیا و پیام آور دین کامل الهى است. پس صحیح است که گفته شود، عبادت خداوند، جز با وجود پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) در میان بندگان محقق نمى شود.
  2. پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى تواند تمام هدف از آفرینش جهان را در خود جلوه گر کند و آن هدف را به صورت کامل در خود محقق سازد. هدف آفرینش جهان، بندگى انسان است و پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) به دلیل اینکه کامل ترین انسان ها است، کامل ترین بنده نیز مى باشد. از این رو، آن حضرت، هدف از خلقت جهان را به معناى تمام و کمال در وجود خود محقق ساخته است و دیگر انسان ها هر یک به اندازه مرتبه کمالشان، آن هدف را محقّق کرده اند.
  به عبارت دیگر پیامبر(صلى الله علیه وآله) غرض اصلى خدا از آفرینش جهان بوده است و دیگران را از طفیلى پیامبر(صلى الله علیه وآله) خلق کرده است.
  دوم. بنا بر برخى نسخه ها در ادامه روایت آمده است: «... و لولا على لما خلقتک و لولا فاطمه لما خلقتکما»3؛ و نیز: «فلولاکم ما خلقت الدنیا و الأخره و لا الجنه و النار»4؛ و نیز «و لولاکما لما خلقت الافلاک»5 در این باره چند معنا احتمال دارد؛
  1. بندگى انسان ها جز با پیروى از دین ممکن نیست و پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله)، این دین را آورده است. گفتنى است که امامان حافظ دین هستند و اگر پس از وفات پیامبر(صلى الله علیه وآله)، امامت نبود، دین آن حضرت به انحراف کشیده مى شد. به عبارت دیگر خداوند، دین خاتم را از طریق «امامت» حفظ مى کند، لذا نخست از امام على (علیه السلام) یاد شده است و سپس از حضرت فاطمه (علیها السلام) یاد شده است، زیرا امامان به جز حضرت على (علیه السلام)، همگى از فرزندان حضرت فاطمه(علیها السلام) هستند. پس صحیح است که گفته شود: «اگر فاطمه نبود، امامت ادامه نمى یافت و دین باقى نمى ماند و در نهایت هدف از آفرینش انسان (بندگى) نیز محقق نمى شد».
  2. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله)، فاطمه زهرا(علیها السلام)، و امامان معصوم (علیه السلام) همه یک نوراند و کمال آنان هیچ تفاوتى با هم ندارد. پس این چهارده تن، همه با هم هستند و دوگانگى از حیث کمال بین آنان نیست و همان گونه که پیامبر(صلى الله علیه وآله) تحقق بخش هدف آفرینش جهان است، فاطمه (علیها السلام) و امامان (علیه السلام) نیز، همان گونه اند و فرقى از این جهت میان آنان نیست.


  1 بقره (2)، آیه 29.
  2 ذاریات (51)، آیه 56.
  3 شیخ على نمازى، مستدرک سفینة البحار، ج 3، ص 168 و 169.
  4 همان، 167.
  5 بحارالانوار، ج 74، ص 611. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه