آیا از آیه اطیعوا الله و اطیعوا الرسول می توان ولایت فقیه را اثبات کرد؟

در این آیه , تفسیرهای مختلفی در مورد ((اولی الامر)) انجام گرفته است . 1- عموم مفسران شیعه ((اولی الامر)) را بر حسب روایات مأثوره و بعضا بر حسب قرائن داخل در آیه شریفه به ائمه معصومین (ع ) تفسیر کرده اند. توضیح این که روایات بسیار متعددی دلالت بر این مطلب دارد که اولی الامر امامان معصوم (ع ) می باشند. چنان که حضرت رسول (ص ) در پاسخ از این سوال می فرمایند: ایشان جانشینان من و ائمه معصومین (ع ) می باشند, (تفسیر المیزان , ج 4, ص 408). علاوه بر روایات متعدد مفاد آیه نیز بر این مطلب دلالت دارد زیرا در آیه نیز اطاعت از پیامبر و اولی الامر مطلق است وهیچ قید و شرطی ندارد و این دلیل آن است که آنان برخلاف حکم خدا هیچ دستوری نمی دهند و الا یک نوع تضاد در حکم خدا پیش می آید و این در صورتی امکان دارد که پیامبر و اولی الامر معصوم باشند و هرگز گناه یا خطایی از آنان سر نزند زیرا اگر احتمال داشت به ناروا یا اشتباه حکمی از آنان صادر شود, لازم بود که اطاعت از ((اولی الامر)) مقید شود و اطلاق آن برداشته شود. با این حساب , منظور از اولی الامر در آیه شریفه کسانی هستند که همانند پیامبر(ص ) معصومند و هرگز خطا یا گناهی از آنان سرنمی زند و به اتفاق دانشمندان شیعه , اینان همان امامان دوازده گانه می باشند, بنابراین اولی الامر واقعی حتی در زمان غیبت نیز خود امام زمان (عج ) می باشند. 2- اهل سنت آن را طبق بعضی از روایات , به مطلق امیر و حاکم تفسیر کرده اند, (الدرالمنثور, جلال الدین سیوطی , ج 2, ص 176). 3- برخی نیز گفته اند: ((اولی الامر)) شامل حاکمان راستین است و لذا آیه شریفه دلالت بر لزوم تبعیت از فقهای جامع الشرایط دارد که منصوب از سوی امام معصوم می باشند. این تفسیر مورد قبول برخی از متفکران شیعی قرار گرفته است , (اندیشه های فقهی سیاسی امام خمینی , کاظم قاضی زاده , مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری , 1377, ص 174). بنا بر تفسیر دوم و سوم , مسلما ((اولی الامر)) در آیه , شامل ((ولایت فقیه )) نیز می شود. بنا بر تفسیر اول , هر چند این آیه به صورت مستقیم شامل ولی فقیه نمی شود; ولی همین آیه با واسطه , اطاعت از ولی فقیه را نیز واجب می داند; زیرا براساس احادیث و روایات متعدد, ولی فقیه در زمان غیبت امام معصوم (ع ) از طرف آن بزرگواران برای رهبری و اداره جامعه اسلامی , منصوب شده است . چنان که در توقیع شریف از جانب امام زمان (عج ) آمده است : ((اما الحوادث الواقعه فارجعوا الی رواه حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله علیهم )) یا مقبوله عمر بن حنظله که امام صادق (ع ) می فرمایند: ((من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی خلالنا و حرامنا و عرف احکامنا فلیرضوا به حکما فانی قد جعلته حاکما علیکم فاذا حکم بحکمنا فلم یقبل منه فانما استخف بحکمنا و علینا راد والراد علینا کالراد علی الله و هو علی حد الشرک بالله )), (اصول کافی , ج 1, ص 67) روایات متعدد دیگری نیز هست که همگی بیانگر لزوم اطاعت از ولی فقیه است و مخالفت با ولی فقیه را در حد مخالفت با ائمه (ع ) و مخالفت با خداوند می داند. نتیجه این که براساس معنای مضیق (تفسیر اول ), اولوالامر با واسطه شامل ولی فقیه می شود; ولی براساس تفسیر سوم بی واسطه آن را پوشش می دهد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه