دوست خوبم؛ ساختن ذهن، به معنای ساختن رفتار است و اصلاح رفتار به معنای اصلاح عادات است. این عادتهایند که شخصیت ما را می سازند. قدر اعتمادتان را می دانیم.در جواب سؤال بسیار مهمتان، با توصیه پربرکت عارفی الهی آغاز و پس از بیان نکاتی، با کلماتی از مردی آسمانی سخن را به پایان می بریم. عارف بزرگ، مرحوم آخوند ملا حسین قلى همدانى و شاگردان وی هرگز نفى خواطر (افکار و اوهام مزاحم) بدون ذکر عملى نداشته اند، بلکه رویه ایشان التزام در امر مراقبه و اهتمام به مراتب آن بوده است. مراتب مراقبه

دوست خوبم؛ ساختن ذهن، به معنای ساختن رفتار است و اصلاح رفتار به معنای اصلاح عادات است. این عادتهایند که شخصیت ما را می سازند. قدر اعتمادتان را می دانیم.در جواب سؤال بسیار مهمتان، با توصیه پربرکت عارفی الهی آغاز و پس از بیان نکاتی، با کلماتی از مردی آسمانی سخن را به پایان می بریم. عارف بزرگ، مرحوم آخوند ملا حسین قلى همدانى و شاگردان وی هرگز نفى خواطر (افکار و اوهام مزاحم) بدون ذکر عملى نداشته اند، بلکه رویه ایشان التزام در امر مراقبه و اهتمام به مراتب آن بوده است. مراتب مراقبه اوّل درجه مراقبه این است که سالک از محرّمات اجتناب کند و تمام واجبات را به جای آورد، و در این دو امر به هیچ وجه مسامحه نورزد. دوّم درجه، آن است که مراقبه را شدید نماید و بکوشد هر چه مى کند براى رضاى خدا باشد و از امورى که لهو و لعب نامیده مى شود، اجتناب نماید. چون در این مرتبه اهتمام نمود براى او تمکّن پیدا مى شود که دیگر خود را نبازد و این خوددارى در او به سر حدّ ملکه برسد. سوّم درجه، آن است که پروردگار جهان را پیوسته ناظر خود ببیند، و کم کم اعتراف مى نماید که خداى متعال در همه جا حاضر و ناظر و نگران همه مخلوقات است. و این مراقبه در تمام حالات و در همه اوقات باید رعایت شود. چهارم درجه، این است که خودش خداى را حاضر و ناظر ببیند و به طور اجمال مشاهده جمال الهى نماید. وصیت رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله به ابوذر غفارى اشاره به این دو مرتبه اخیر از مراقبه است: «خداى را چنان عبادت کن مثل آنکه گوئى تو او را مى بینى و اگر نمى توانى او را ببینى او را طورى عبادت کن که بدانى او ترا مى بیند». بنابراین عبادت در مرحله اى که خدا او را مى بیند پائین تر است از مرتبه اى که او خدا را مى بیند. (منبع: حسینی تهرانی، سید محمد حسین؛ رساله لب اللباب، تهران، حکمت، چاپ ششم، 1416ه.ق، ص 139- 1) چند نکته که توجه به آنها برایتان مفید است: 1. ذهن و فکر انسان، همواره متوجه چیزى است که به آن عشق مى ورزد؛ چنان که عاشق، لحظه اى از فکر معشوق خود بیرون نمى رود. اینکه مثلاً ما همیشه در نمازهاى خود، به یاد دیگر مسائل مى افتیم به جهت تعلّق نفس ما به آنها و عدم آشنایى با محبوب حقیقى است. پس باید دل را از تعلق به کثرات پالایش کرد و منزلگه عشق ربوبى ساخت تا اندیشه نیز بدان سوى توجه کند. 2. پرنده لجام گسیخته خیال، چون چکاوکى است که هر دم بر سرشاخسارى نشسته، پس به شاخه دیگر پرواز مى کند. افکار انسان نیز قرار و آرامى ندارد؛ ولى اگر با دقت درکنترل آن بکوشد - یعنى همواره از آن مراقبت نموده و هرگاه به این سوى و آن سوى گریخت بلافاصله آن را به امور شریفه متوجه گرداند - کم کم رام و مطیع مى گردد. 3. با داشتن برنامه منظم و پیوسته , می توان ذهن را به سمت خاصی جهت داد; مثلا تلاش برای ادامه تحصیل یا داشتن برنامه های منظم همه روزه دعا و قرآن , مطالعه کتاب هایی پیرامون : اخلاق , معاد, خداشناسی , عواقب گناه و حداقل روزی یک ساعت شرکت منظم و پیوسته در مجالس دینی مانند نماز جماعت. 4. از جمع‌هایی که با روحیات شما و شرع هماهنگ است دوری نکنید. سعی کنید دوستانی هرچند معدود اما صمیمی داشته باشید تا دیدن و ارتباط با آنها به شما انرژی مثبت دهد. 5. گرچه ذهن انسان این توانایی را دارد که حتی بدون استفاده از حواس ظاهری افکاری را تولید کند ولی عمده آن چیزهایی که انسان در مورد آن فکر می کند اعم از چیزهای خوب یا بد. داده های حواس ظاهری او است لذا باید مجاری ورودی ذهن را که همان حواس ظاهری است کنترل کرد؛ یعنی چشم، گوش، زبان و لامسه و... 6. سعى کنید با یک برنامه ریزى دقیق و حساب شده تمام اوقات شبانه روزى خود را پر کنید و هیچ گاه بیکار نباشید. به مطالعه، نظافت اتاق، کمک به دوستان، ورزش و... مشغول باشید. و هر گاه بیکار شدید خود را به کارى مشغول سازید. 7. در صورتى که به چنین افکارى اهمیت ندهید مطمئن باشید اگر تحمل کنید پس از چندى نهایتا آن را رها خواهید کرد. 8. روابط اجتماعى خود را افزایش دهید مثلاً شرکت در مجالس عمومى مثل مجالس جشن یا مجالس مذهبى. 9. اعتماد به نفس خود را بالا ببرید و سعی کنید از حالت متکی بودن به دیگران خارج شوید. البته ما انسان ها کما بیش نیازمند تأیید اطرافیان هستیم و دوست داریم در انظار دیگران مقبول باشیم. اما این حالت نباید در ما جنبه افراطی به خود بگیرید و طوری باشد که قضاوت دیگران درباره ما برایمان خیلی مهم باشد. 10. این ظرفیت روانی در شما وجود دارد که با کمک به والدین در موقعیت‌های مختلف و همکلامی با آنها به بهانه‌های متفاوت، باران رحمت خدا را بسوی خود جلب کنید و طراوت خانواده و نشاط درونی خود را افزایش دهید. 11. در صورت مهیا شدن شرایط مناسب ازدواج، با توقعاتی متعادل، آن را پیگیری نمایید. 12. اذکار (لا اله الا الله) و (لاحول و لاقوة الا بالله) و تلاوت سورۀ ناس، کمک خوبی برای عبور از این افکار است. 13. پس از چند ماه عمل دقیق به راهکارهای ارائه شده، در صورت باقی ماندن این افکار و حالات، می‌توانید از راهنمایی‌های یک روانشناس ماهر یاری بگیرید. 14. توکل شما به خدای مهربان و توسلتان به امامان خوبمان، شما را از تمام ناملایمات زندگی عبور خواهد داد. شخصی خدمت آیت الله بهجت (رحمه الله) رسید و عرض کرد: برای نفی خواطر ( پاکیزه کردن دل و ذهن از هر چه جز خدا) چه کنیم؟ فرمودند: «ضدش را انجام دهید؛ یعنی استغفار کنید وصلوات بفرستید که ضد آن خواطر هستند.» در جای دیگر در جواب همین سؤال فرمودند: «اگر در نماز مراقب خواطر شیطانی باشد، سایر اعمال هم تابع نماز خواهد بود.» عباسعلی هراتیان .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه