چگونه بدانیم ایمان دوستی داریم،؟

الف ) نشانه های مومنپیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: در مؤمن بیست خصلت باید باشد و هر که همه را ندارد ایمانش کامل نباشد اى على اخلاق مؤمن اینها است.1- در صف نماز حاضرند. 2- در پرداخت زکات شتابانند. 3- مستمندان را خوراک دهند. 4- دست لطف بر سر یتیم کشند. 5- ناخن خود را پاکیزه کنند. 6- کمر خود را ببندند. 7- اگر حدیث گویند دروغ نگویند. 8- اگر وعده دهند، تخلف نکنند. 9- اگر سپرده ستانند خیانت نورزند. 10- اگر سخن گویند راست گویند. 11- در شب خداپرستند. 12- در روز مردان نبردند. 13- روزها را روزه اند. 14- شبها را زنده دارند و عبادت کنند. 15- همسایه را نیازارند. 16- همسایه از آنها آزار نکشد. 17- آرام روى زمین راه روند. 18- بسوى مساجد گام بردارند. 19- و بخانه بیوه زنان بروند (برای کمک و مساعدت آنها ). 20- و بگورستانها سر بزنند، خدا ما و شما را از پرهیزکاران سازد ( گنجینه معارف شیعه-ترجمه کنز الفوائد و التعجب ج 1 ص 117 ) ب ) نشانه های ایمانانسان با دانستن این نشانه ها انسان را قادر می سازد تا ایمان خود را ارزیابی نموده، بداند که آیا خداوند را به ایمان توحیدی قبول دارد و یا صرفا شعار ایمان را سر می دهد و همچنین این امکان را به انسان می دهد تا اگر خدای ناکرده ایمانش شعاری می باشد با محقق نمودن این نشانه ها به اصلاح خود پرداخته و ایمان توحیدی را در خود بارور نماید . بعد از آنکه اموری که باعث شعله ور شدن ایمان در وجودمان می شود را شناختیم حال باید ببینیم تا چه میزان این امور در ما به عینیت رسیده است. برای تکمیل بحث علاوه بر مباحثی که در بالا ذکر شد مواردی نیز در ادامه ذکر میشود که در راه شناخت نشانه ها بسیار کار گشاست. هر چه رسوخ این امور در انسان بیشتر باشد به همان میزان نشانه های ایمان در وجودش پر رنگتر است. 1- احساس نیاز به خداوند در خود و توجه به بى نیازى ذات اقدس پروردگاربزرگترین ثمره و برکت دست یابى به ایمان توحیدی ، توجه انسان به غنا و بى نیازى ذات اقدس پروردگار و احساس نیازمندى خویش و ماسوى است. هر مقدار که گوهر وجود او به کمال توحید آراسته تر گردد، این توجه و احساس نیز افزونتر مى شود تا آنجا که مى فهمد خودش هیچ ندارد و خدا همه چیز دارد. سرّ تکیه همیشگى ائمه طاهرین (ع) در دعاها، مناجاتها، احادیث و سخنان عادى بر فقر خود و غناى خدا همین آراستگى آنان به توحید است. آنها مصداق اتمّ و اکمل انسانهاى کامل بوده اند، از این رو بیشتر از دیگران بر این امر حیاتى تکیه مى کرده ند. از مباحث محورى در دعاى شریف عرفه، که از مناجاتهاى سالار شیهدان اباعبدالله الحسین (ع) مى باشد، همین مسئله است. در یکى از جملات این دعا که مانند بسیارى از فرازهاى بلند آن آمده: إلهى من کانت حقایقه دعاوى فکیف لا تکون دعاویه دعاوى؟( مفاتیح الجنان، دعاى روز عرفه) پروردگارا کسى که حقایق او مجاز و دعواى بى دلیل است (زیرا از آن وى نیست) چگونه مجازها و ادعاهاى تهى از برهان او، دعواى صرف نباشد ؟ توضیح این که: انسان ها ادعاهاى فراوانى دارند که فقط برخى از کمالهاى مورد ادّعا را واجد هستند. کسانى که اهل سیر و سلوک نیستند، همه دعاوى خود را حقایق مى پندارند و نه تنها آنچه را که دارا هستند و به رخ دیگران مى کشند بلکه نسبت به آنچه که ندارند نیز ادعاى دارایى مى کنند که این، نشانه جهل مرکب آنهاست. امّا مومن به ایمان توحیدی نه تنها نسبت به آنچه که ندارد ادعایى نمى کند بلکه حتّى حقایق خود را نیز ادّعا مى بیند زیرا او مى بیند که کمالهاى موجود از خودش نیست و او ذاتاً چیزى ندارد آنچه دارد مال خداست، قهراً چیزى براى انسان باقى نمى ماند. (برداشتی از، حماسه و عرفان, آیة الله جوادى آملى) 2 . اطاعت از رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم اطاعت از رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم از نشانه های ایمان توحیدی اطاعت رسول خدا (صل الله علیه و آله ) می باشد همانگونه که در قرآن اطاعت از ایشان را در کنار اطاعت از خداوند قرار داده و آنرا از نشانه های ایمان برشمرده است : وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ (الأنفال : 1) و خدا و پیامبرش را اطاعت کنید اگر ایمان دارید! در روایتی نیز آمده : مردى از رسول خدا (ص) پرسید: آیا بهشت را مى توان خرید یا نه، چنانکه عده اى بهشت را احتکار کرده و در انحصار خود مى دانند: و قالوا لن یدخل الجنة الّا من کان هوداً أو نصارى ( بقره/ 111). آن حضرت در پاسخ فرمود: بلى، بهشت را مى فروشند و ثمن هم دارد. عرض کرد: ثمن بهشت چیست؟ فرمود: لا اله الّا الله یَقولها العَبد مُخلصاً. آن مرد عرض کرد: مخلصاً یعنى چه؟ حضرت فرمود: اخلاص به آن است که به آنچه من بدان مبعوث شدم، ایمان آورده، عمل کند(بحار ج3 ص 13) 3 . پیروی از اهل بیت (علیهم السلام ) در ادامه روایت بالا شرط دیگر اخلاص در توحید را دوستى اهل بیت گرامى خود (ع) عنوان فرموده و در پاسخ آن مرد که سوال نمود : محبت اهل بیت شما جزو اخلاص در توحید است؟ حضرت رسول فرمود: آرى از برجسته ترین حقوق توحید، محبت اهل بیت است(بحار ج3 ص 13) بنابر این ایمان به خداوند بدون اعتقاد و التزام به ولایت عترت طاهره و بدون خضوع در پیشگاه خاندان عصمت و طهارت که ثقل دیگرى در قبال قرآن هستند شعاری بیش نخواهد بود. و از نشانه های ایمان پایبندی به آن است. 4 . سایه انداختن توحید بر تمامی اعمال به این معنا که تنها خدا را مطاع و قبلة روح و جهت حرکت و ایده آل قرار دادن و طرد هر مطاع و جهت و قبله و ایده آل دیگر یعنى براى خدا خم شدن و راست شدن، براى خدا قیام کردن، براى خدا خدمت کردن، براى خدا زیستن، براى خدا مردن، آنچنانکه ابراهیم گفت: وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّمواتِ وَ الْارْضَ حَنیفاً وَ ما انَا مِنَ الْمُشْرِکینَ (انعام / 79) روى دل و چهرة قلب خود را حق گرایانه به سوى حقیقتى کردم که ابداع کنندة همة جهان علوى و سفلبى است هرگز جزء مشرکان نیستم انَّ صَلوتى وَ نُسُکى وَ مَحْیاىَ وَ مَماتى لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ لا شَریکَ لَهُ وَ بِذلِکَ امِرْتُ وَ انَا اوَّلُ الْمُسلِمینَ ( انعام/ 162 ) همانا نمازم، عبادتم، زیستنم و مردنم براى خداوند، پروردگار جهانهاست. او را شریکى نیست. به این فرمان داده شده ام و من اولین تسلیم شدگان به حق هستم. 5 . انجام عمل صالحایمان، حالتی قلبی و روانی است که در اثر دانستن یک مفهوم و گرایش به آن، حاصل می شود و با شدت و ضعف هر یک از این دو عامل، کمال و نقص می پذیرد. این تعریف، به این نکته اشاره دارد که تنها آگاهی و اطلاع در ایمان کافی نیست؛ بلکه افزون بر آن، گرایش به مورد آگاهی و انکار نکردن و انجام ندادن ضد آن نیز شرط است چنان که قرآن کریم می فرماید: و جحدوا بها و استیقنتها انفسهم ظلما و علوا؛ آیات الهی را از روی ستم و برتری جویی انکار کردند در حالی که به آنها یقین پیدا کرده بودند (نمل، آیه 14). قرآن کریم می فرماید: (گروهی از) اعراب(بیابانی به پیامبر اکرم) گفتند ما ایمان آوردیم. بگو: شما ایمان نیاورده اید؛ ولی بگویید اسلام آوردیم و هنوز ایمان در دل هایتان وارد نشده است (حجرات، آیه 14) زیرا به اموری که علم به صحتش داشتند عمل نکردند از آنچه گذشت، معلوم می شود، ایمان قلبی بدون عمل به دستورهای شرع در سعادت و نجات انسان، کافی نیست به ویژه افرادی که در عین آگاهی از دستور شرعی آن را به هر علتی انکار کرده انجام نمی دهند (آیت الله مصباح یزدی، آموزش عقاید، سازمان تبلیغات اسلامی، دوره سه جلدی، ج 3، ص 107 – 127 ) و از نشانه های ایمان حقیقی در وجود انسان هرچه بیشتر پایبندی وی به آموزه های امامان (ع) می باشد.در پایان ذکر این نکته لازم است، بدیهی است هر چه انسان به موارد گفته شده نزدیکتر بشود حظ ّ بیشتری از ایمان برده است و نشانه های ایمان در وجودش بیشتر می درخشد. ب) روشهای ایجاد این صفات و نشانه ها 1- برنامه ای را جهت مطالعات دینی (1) برای خود تنظیم نموده و به مطالعه کتب اعتقادی , احکام , اخلاق بپردازید تا با کوچکترین شبهه ای که از سوی برخی افراد مطرح می گردد در ایمان خود متزلزل نگردید. 2 - قرائت هر روزه قرآن را در دستور کار خود قرار دهید و بهتر است که این قرائت به همراه ترجمه باشد ( توصیه می شود به ترجمه قرآن آیت الله مکارم شیرازی که روان و شیوا می باشد مراجعه نمائید )3 - نسبت به دوستان خود حساس بوده و از دوستی با افرادیکه نسبت به مسائل دین و اعتقادی بی تفاوت بوده و یا اینکه نسبت به مبانی اعتقادی شبهه افکنی می نمایند پرهیز نمائید .4- در جلسات و فعالیت های مذهبی و فرهنگی و ذکر اهل بیت(ع) شرکت نمائید . 5- از سیستم مراقبه ، مشارطه ، محاسبه استفاده کنید، یعنی در طول روز مراقب اعمال خویش باشید و شب هنگام محاسبه کنید تا ببینید به وظایف و برنامه هایی که دین از افراد با ایمان توقع دارد ( که در این نوشتار به بخشهایی از آنها اشاره شد ) عمل کرده اید یا نه و در صورتی که عمل نکرده باشید با خود شرطی را بگذارید تا خود را مقید به ان اعمال نمائید. پی نوشتها :(1) در این زمینه مطالعه کتاب هاى زیر توصیه مى شود: 1- گناهان کبیره، شهید دستغیب 2- جهان بینى اسلامى، شهید مطهرى 3- نامه ها و برنامه ها، حسن زاده آملى 4- نقطه هاى آغاز در اخلاق عملى، مهدوى کنى. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه