نویسنده «نقد قرآن» چه اشکالاتی بر دیدگاه قرآن در رابطه با «نظریه تکامل» مطرح کرده است؟

دکتر سها آیات مربوط به خلقت آدم و حوا را مطرح کرده و نتیجه گرفته است که خلقت انسان از خاک و آفرینش حوا از آدم، با دانش زیست شناسی و نظریه تکامل داروین مخالف است و قرآن را محکوم کرده است.[ نقد قرآن دکتر سها، صص 678 - 677.]نقد و بررسیاز مطالب دکتر سها چند پیش فرض، پرسش و شبهه قابل برداشت است:1. نظریه تکامل یک قانون علمی است که مخالفت با آن صحیح نیست.2. پذیرش خلقت بدون واسطه انسان از خاک، خطای بزرگ قرآن را نشان می دهد و اینکه قرآن ساخته محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) است.این در حالی است که درباره فرضیه تکامل اظهار نظرهای متعددی در دو قرن اخیر بیان شده است و موافقان و مخالفان زیادی در بین دانشمندان علوم تجربی و دینی داشته است و با اشکالات جدّی روبه رو است. به طور مثال هر نظریه علمی هنگامی اعتبار دارد که تکرارپذیر باشد و نتایج یکسان داشته باشد. در حالی که فرضیه داروین در خصوص آفرینش انسان تکرارپذیر نبوده و برای خود داروین و هیچ انسان دیگر قابل مشاهده نبوده است!! ازاین رو به دلیل عدم تکرارپذیری و عدم مشاهده حسی حداقل درباره انسان شرایط اولیه نظریه علمی را ندارد.فرضیه تکامل و مسأله خداشناسیبا این که بسیاری کوشش دارند میان این فرضیه و مسأله خداشناسی یک نوع تضاد قائل شوند، چرا که پیدایش عقیده داروینیسم جنگ شدیدی میان ارباب کلیسا از یک سو، و طرفداران این فرضیه از سوی دیگر به وجود آورد، و روی این مسأله در آن عصر به دلایل سیاسی، اجتماعی تبلیغات وسیعی درگرفت که داروینیسم با خداشناسی سازگار نمی باشد.ولی روشن است؛ فرضیه تکامل اگر هم ثابت شود، شکل یک قانون طبیعی می باشد که تغییر و تحول موجودات را براساس علت و معلول طبیعی بیان کرده است و کشف این علل ضرری به توحید نمی زند بلکه به نوعی بیان گر استواری نظام آفرینش از سوی خداوند است[ ر.ک: تفسیر نمونه، ج 11، صص81 - 85 .].البته ناگفته نماند ادبیات فرضیه داروین موجب سوء استفاده ماتریالیست ها و منکران خدا شده است زیرا هنگامی که پیدایش جهان هستی از تک سلولی آغاز شود و تحول موجودات متناسب با عوامل طبیعی و گاهی جهشی انجام گرفته و گزینه برگزیده به طور طبیعی انتخاب شده و باقی مانده باشد این گونه تحلیل به نوعی ایجاد و تداوم جهان را منهای خدا در ذهن تداعی می کند! و گاهی توهم شده پدید آمدن تک سلولی به صورت تصادفی امکان پذیر است و نیازی به آفریننده نیست. و این همان نقطه مورد سوء استفاده ماتریالیست ها و منکران خداوند است. درحالی که آفرینش تک سلولی و برقراری چنین نظام تحولی نیز بدون آفریننده و طراحی کننده امکان پذیر نیست و نظام مندی تحولات موجودات نیز از خالقیت و ربوبیت خداوند به طور همیشگی و همگانی حکایت می کند علاوه بر این که در آیات الهی بیش از هر چیز از عظمت آسمان ها و زمین یاد شده است که هیچ موجودی به جز خداوند با دانایی و توانایی گسترده امکان آفرینش هم مانند آن را ندارد.جهت توضیح بیشتر باید دانست:نظریه تکامل[ Evolution.] روی کردهای گوناگونی را در میان زیست شناسان[ Biologists.]، فیلسوفان علم[ Philosophers of Scicnce.] و عالمان دینی[ Religious scholars.] برانگیخته است. این نظریه از بدو پیدایش تاکنون مراحل متعددی را پشت سر گذاشته و همواره مورد نقد و اصلاحاتی واقع شده که اهم آنها عبارت است از: لامارکیسم، 2. نئولامارکیسم، 3. داروینیسم، 4. نئوداروینیسم، 5. موتاسیونیسم.فرضیه داروین از دیدگاه های مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که به برخی اشاره می شود:از منظر زیست شناختی[ Biologic.] اشکالات متعددی بر نظریه تکامل وارد شده است؛ از جمله آن که با تمام تلاش هایی که داروین در جمع آوری شواهد بر نظریه خویش به عمل آورده، از تفاوت های عمده و اساسی بین انسان و اجداد حیوانی مورد ادعای وی (میمون)، غافل بوده است!! برخی از این تفاوت ها که «والاس»[ Wallace.] به آنها اشاره کرده، عبارت است از:1. فاصله عمیق میان مغز و قوای دماغی انسان و میمون،2. تمایز زبانی آشکار بین انسان و میمون،3. استعداد و توانایی آفرینش هنری در انسان،4. عدم تفاوت مغزی بین انسان متمدن کنونی و قبایل بدوی که داروین آنها را حلقه فاصل بین انسان متمدن و میمون خوانده است[ علم و دین، ایان باربور (Ian Barbour)ترجمه بهاءالدین خرمشاهى، ص 141 - 99.].همچنین «فیزیکو»[ Phisico.] طبیعی دان آلمانی و متخصص در تاریخ طبیعی انسان[ Antropologist.]، می گوید: «پیشرفت های محسوسی که علم تاریخ طبیعی انسان نموده، روز به روز خویشاوندی انسان و میمون را دورتر می سازد»[ على اطلال المذهب المادى، فرید وجدى، 108 - 103.].در میان عالمان دینی و دیگر دانشمندان نیز درباره نظریه تکامل روی کردهای گوناگونی یافت می شود که به اختصار عبارت است از:1. ادعای اینکه قرآن به صراحت از تکامل تدریجی، تحوّل انواع و پیوستگی نسلی دم زده است[ خلقت انسان، دکتر سحابى.]؛2. رد تئوری تحولی خلقت[ تفسیر المیزان، ج 4، ص 153 ؛ ج 9، ص 8 ؛ ج 16، ص 269.]؛3. توجیه پذیری نظریه تکامل از طریق آیات قرآن در صورت اثبات آن در علم[ داروینیسم یا تکامل انواع، جعفر سبحانى ؛ نیز: فیلسوف نماها، مکارم شیرازى.]؛4. در صورت اثبات نظریه تکامل در مورد دیگر جانداران، انسان حساب جداگانه و مستقلی دارد و پیوستگی نسلی با دیگر حیوانات ندارد[ خلقت انسان از نظر قرآن، معارف قرآن، خداشناسى، انسان شناسى، کیهان شناسى، محمدتقى مصباح یزدى.]؛ 5. تفکیک وحی از مفسران آن[ تکامل از نظر قرآن، على مشکینى اردبیلى.]؛6. تفکیک زبانی علم و دین[ مقالات فلسفى، علل گرایش به مادیگرى، مرتضى مطهرى.].[ براى توضیح بیشتر علاوه بر متون ذکر شده ر. ک :الف. موضع علم و دین در خلقت انسان، احد فرامرز قراملکى، نشر آرایه.ب. تورات، انجیل، قرآن و علم، موریس بوکاى، ترجمه: مهندس ذبیح الله دبیر.ج. مجله کلام اسلامى، شماره 18 - 15.]در اینجا با مختصر توضیحاتی، به ذکر دیدگاه علامه طباطبایی می پردازیم:الف. اساساً تئوری تکامل از نظر تجربی ثابت نگردیده است، و وفاق و اجماعی[ Consenses.] بر آن نیست.ب. آیات قرآن با صراحت و نص قطعی، از هیچ یک از دو نظریه ثبات انواع[ Fixism.] و تحول انواع[ Transformism.] دم نزده است؛ لیکن ظاهر آیات مربوط به خلقت انسان با دیدگاه اول انطباق دارد.مستفاد از ظاهر قرآن این است که انسان های کنونی، همه از نسل آدم(علیه السلام) و حوا می باشند و هیچ واسطه نسلی دیگری بین آنها نیست؛ چنان که قرآن فرموده است: (((وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً کَثِیراً وَ نِساءً)))[ نساء (4)، آیه 4.]؛«خداوند از آن دو (آدم و حوا) مردان و زنان بسیاری را منتشر ساخت».البته در مورد چگونگی انتشار نسل وی، اقوال مختلفی وجود دارد. آنچه با آیه شریفه انطباق بیشتری دارد و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان آن را پذیرفته ازدواج فرزندان حضرت آدم با یکدیگر است. این مسئله در آغاز بعید می نماید؛ لیکن با توجه به تغییر احکام الهی، متناسب با شرایط زمانی و مکانی و اعتباری بودن احکام تشریعی، می توان آن را پذیرفت.از مطالب فوق و نکات تفسیری و علمی آیات خلقت انسان روشن شد که:نظریه تکامل یک قانون اثبات شده علمی نیست بلکه تقریرهای متعددی از این نظریه وجود دارد و اشکالات علمی متعددی به آن شده که برخی از آنها حل نشده است. بنابراین مخالفت با آن، مخالف با دانش زیست شناسی به شمار نمی آید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه