منظور حضرت علی(ع) از این‌که در نهج البلاغه می‌فرماید: مردان هم از نظر عقلی و هم از نظر احساسی بالاتر از زنان هستند، چیست؟

حضرت علی(ع)، چنین چیزی را نفرمود که مردان هم از نظر عقل و هم از نظر احساس از زنان بالاتر و برترند.آنچه از امام علی(ع)، دربارۀ نقصان عقل زنان، در نهج البلاغه آمده است، بر فرض صحت انتساب به آن‌حضرت، در ارتباط با یک حادثۀ خاص(جنگ جمل) است و یک حکم کلی در مورد تمام زنان نیست. چنان‌که در بعضی از موارد گروهی از مردان نیز مورد نکوهش قرار گرفته‌اند. وجود زنانی؛ مانند حضرت خدیجه کبرا(س) و حضرت فاطمه(س) که از نوابغ روزگار خود و یا عاقل‌تر از مردان عصر خود(به غیر از پیامبر(ص) و امام علی(ع)) بودند، می‌تواند شاهد خوبی برای مدعای ما باشند.البته احتمالات دیگری هم در بارۀ این جمله حضرت داده شده است؛ مثلاً منظور حضرت علی(ع) در این‌جا، عقل حسابگر یا عقل اجتماعی است، نه عقل ارزشی که موجب تقرب به خدا و کسب مقامات معنوی می‌شود. در این عقل هیچ تفاوتی بین مردان و زنان نیست. یا حضرت خواسته است بفرماید از نظر ویژگی‌های روانی، احساسات زن بر عقل او غلبه دارد که اگر این نبود زن نمی‌توانست به وظایف مادری خود عمل کند و از این جهت مرد در نقطۀ مقابل زن است؛ یعنی عقل مرد بر احساس او غلبه دارد. و این تفاوت‌ها در نظام خلقت بر طبق حکمت الاهی است و وجود این تفاوت‌ها هم ضروری است. پس حضرت نخواسته است در مقام ارزش‌گذاری یکی را بر دیگری ترجیح دهد، بلکه در صدد گزارش از یک واقعیت تکوینی است. .

اسلام کوئست

مرجع:

ایجاد شده در 1400/12/23

لینک کوتاه