آيا جن در بهشت و جهنم به صورت انسان است؟ اگر نيست چگونه است؟

مقدمه: جنّ در لغت به معناي پوشيده بودن و خفاء شي از حواس است اما در قرآن و متون وحياني جنّ عبارت است از طايفه اي از موجودات که به اقتضاي طبيعتشان از حواس ظاهري افراد بشر پوشيده هستند و برخي از ويژگي هاي آنهاعبارتند از: 1. طايفه اي از موجودات هستند که از آتش آفريده شده اند، وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ؛ و جن را پیش از آن از آتش سوزان آفرریدیم؛ 2. اين نوع مخلوقات قبل از نوع بشر خلق شده اند،وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ؛ و جن را پیش از آن خلق نمودیم؛ 3. موجودي است همانند انسان که مکلف و مختار مي باشد و داراي زندگي و مرگ و قيامت هستند: مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ، أُوْلَئِک الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ؛ جن و بشر را تنها به خاطر عبادت خودم آفریدم، آنان کسانی هستند که فرمان عذاب در باره آنها و اقوامی که پیش از آنان از جن و انس بودند تحقق یافته است؛ 4. اين نوع مانند نوع بشر داراي شعور و اراده است و علاوه بر اين، کارهاي سريع و اعمال شاقّه را مي توانند انجام بدهند؛ 5. افراد صالح و خوب دارند همانگونه که افراد ناصالح و ناپاک دارند. وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَبه تحقیق که برخی از ما مسلمان و برخی متجاوز هستند. و برخي ديگر از ويژگي ها که براي آنان بيان گرديده است و از بحث ما خارج است. پاسخ : در پاسخ سوال مي گوييم که اصل بهشت یا جهنم رفتن جنّيان مورد اختلاف دانشمندان و مفسران و حکماي اسلامي است تا چه رسد به چهره آنان در بهشت و جهنم، و نيز اينکه آيا جنّيان مومن به بهشت مي روند يا خير؟ بين مفسرين اختلاف نظر است و برخي از مفسران با استناد به بعضي احاديث گفته اند که جنّيان به بهشت نمي روند بلکه به جايي مي روند که حائل ميان بهشت و جهنم است و به آن اعراف مي گويند و برخي ديگر از مفسّران برآنند که جنّيان به بهشت مي روند و از بعضي ديگر نقل کرده اند که پاداش آنها همان دور ماندن از آتش است ولي در مقابل اينها کساني هم قائلند که جنّيان در نعمت و نقمت (بهشت و جهنّم)با انسانها برابرند. علامه مجلسي مي نويسد: اختلافي در اين نيست که جنّ و شياطين مکلّف هستند و کافران آنها در آتش، عذاب خواهند شد، اما اينکه آيا مومنان آنان داخل در بهشت خواهند شد يا نه، علماي اهل سنّت در آن اختلاف نظر دارند، ولي از علماي شيعه کسي در اين باره تصريحي ندارد. تنها علي بن ابراهيم از مفسرين شيعه در تفسير خود آورده است که از حضرت موسي بن جعفر ـ عليه السلام ـ در باره مومنان جنّ سوال شد که آيا وارد بهشت خواهند شد؟ حضرت فرمودند: نه، لکن خداي را خطايري (محوطه هايي که از چوب يا ني مي سازند) است بين بهشت و دوزخ که مومنان جنّ و فاسق شيعه در آن خواهند بود، ولي مرحوم علامه طباطبايي اين روايت را گويا قبول ندارد و آن را تأويل کرده است و در ذيل اين روايت فرموده است: گويا منظور از اين خطيره بعضي از درجات بهشت باشد که پايين تر از بهشت صالحان است. از اين فرموده علامه به دست مي آيد که ايشان قائل به بهشت رفتن مومنان جنّيان است. همچنين مرحوم دربندي از مقتضاي آيات و روايات و عقل و اجماع به اضافه ضرورت دين و مذهب استدلال کرده که آنها در ثواب و عقاب و خلود در بهشت يا دوزخ نيز همچون انسانها هستند. علامه جوادي آملي در اين مورد مي فرمايد: از آيات قرآن استفاده مي شود که اصل تکليف و سعادت و شقاوت و پاداش و کيفر اخروي تنها ويژه انسان نيست، بلکه طايفه جنّ نيز مکلّف و چون انسان، سعادتمند و يا شقاوتمند هستند. بنابراين از سخنان بزرگان بدست مي آيد که مومنان اجنّه به بهشت بروند، چرا که بعيد است که تکاليف جنّيان همانند انسانها باشد و در صورت مخالفت کيفر ببينند، ولي در ثواب و پاداش براي کارهاي خوب متفاوت باشند و به بهشت نروند و با فاسقان شيعه در يکجا باشند. اما در جواب سوال مذکور بعد از اثبات بهشت و جهنم براي جنّيان باید گفت از آنجا که جنّ يکي از اسرار عالم خلقت است، بگونه اي که تجربه بشري و عقل بشر ازشناخت آن و آداب و احکام آن اظهار عجز مي کند، آنچنان که اگر راهنمايي هاي وحي و قرآن نبود ما چيزي در آن باب نمي دانستيم، چگونگي چهره جنيان در بهشت و جهنم براي ما مجهول است و از روايات تا جايي که بنده حقير جستجو کردم چيزي در اين مورد يافت نکردم که بيانگر چگونگي چهره جنيان در بهشت و جهنم باشد. بنابر این همچنان که چگونگي نماز و روزه و جهاد و حج جنّيان براي ما مجهول است، چگونگي چهره آنان در بهشت و جهنم نيز براي ما مجهول است و تا نقلي در اين مورد وارد نشده باشد ما نمي توانيم از عقل خود براي چگونگي چهره آنان در بهشت و جهنم اظهار نظر کنيم، چرا که اصل وجود آنها با نقل ثابت شده است و بايد چگونگي و کيفيات آنان نيز با نقل ثابت شود در حالی که ما در مورد سوال هیچ نقلي نداريم. نتيجه: آنچه از آيات و روايات بدست مي آيد اين است که جنّ قبل از انسان خلق شده است و همانند انسان داراي اراده و شعور است و نيز همانند انسان مرگ و زندگي و قيامت دارد و به دستورات دين مکلّف هستند و براي معرفت و عبادت خداوند آفريده شده اند و بايد به دستورات دين پايبند باشند و همچون انسان ها با حالت اختيار و قدرت بر نافرماني وظايف ديني آفريده شده اند و هم مؤمن دارند هم کافر و فاسق و خداوند در آيات قرآن به عذاب کفار و گنهکاران آنان تصريح فرموده است. هم چنین از سخنان بزرگان شيعه به دست مي آيد که اينان داراي بهشت و جهنم هستند، هر چند چگونگي بهشت و جهنم آنان و نيز چگونگي چهره آنان در بهشت و جهنم براي ما مجهول است و ما بدان علم نداريم و نقلي هم در اين زمينه وارد نشده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه