منزل و شغل نسبتاً مناسبی دارم. به خواستگاری یکی از بستگان رفته ام که او و خانواده اش را به خوبی می شناسم. الآن چند روزی است که به صورت موقت مَحرم هستیم و قرار است هفته ی بعد، عقد کنیم. به نظرتان باز هم نیازی به دوره ی نامزدی داریم؟

برادر محترم؛ آغاز فصل مهرورزی زندگی را به شما و نامزدتان تبریک می گوییم و آرزومند خوشبختی های بی پایان مادی و معنوی آشیانه مشترکتان هستیم. نیاز شما دو نفر به دوره ی نامزدی، به دلیل شناخت از یکدیگر و خانواده ها، از ضرورت کمتری برخوردار است، اما همچنان می تواند فواید ارزشمندی برای تان داشته باشد. در ادامه به فواید این دوره اشاره خواهیم نمود که البته برخی از آن ها ممکن است از شمول کمتری برای شما برخوردار باشد: 1. برای دختر و پسر که از کودکی در کنار خانواده خود زندگی کرده اند و با اعضای خانواده مأنوس بوده اند، جدایی ناگهانی دشوار است و ممکن است این امر سبب ایجاد خلاء عاطفی و گاه هراس آن ها (به ویژه دختر) گردد. دوران نامزدی و عقد، فرصتی است تا هم دختر و پسر و هم خانواده های آن ها به تدریج آماده پذیرش و تحمل این جدایی شوند. 2. دختر و پسری که تا چندی پیش، با یکدیگر ناآشنا و بیگانه بوده اند، برایشان سخت است که به یک باره در کنار هم قرار گیرند، زندگی مستقلی را آغاز کنند و به انجام همه مسؤولیت های زناشویی بپردازند. دوران عقد می تواند این فرصت را برای آن ها فراهم سازد تا با أنس و همدلی[ empathy.] ای که به مرور زمان نسبت به یکدیگر پیدا می کنند، با آرامش بیشتری مسؤولیت ها را بشناسند و آشیانه ی مشترک خود را برپا کنند. 3. ضروری است دختر و پسر به شناخت بیش تری از یکدیگر دست یابند و شناخت های کلی خود را که در مرحله ی آشنایی و انتخاب به دست آورده اند، محک بزنند و به آن ها عمق بیشتری ببخشند و خود را برای تفاهم و سازگاری و بالندگی مطلوب در زندگی مشترک آماده سازند. این شناخت باید کامل، همه جانبه و حاصل ارزیابی رفتار بیرونی باشد، نه صرفاً حاصل ارتباط کلامی. اما چرا دوران عقد بهترین فرصت برای کسب این آگاهی هاست؟ برخی دلایل از این قرارند: الف) دختر و پسر فرصت بیشتری برای دیدار و ملاقات با یکدیگر در اختیار دارند. در این ملاقات ها آن ها می توانند به نقاط قوت و ضعف یکدیگر پی ببرند. ب) افراد در شرایط عادی و طبیعی، ماهیت خود را بهتر بروز می دهند، زیرا برای مدت کوتاهی می توان از رفتارهای مصنوعی برای جذب طرف مقابل استفاده کرد؛ اما طول زمان نسبتاً مناسب نامزدی و قرار گرفتن در برخی چالش ها، فرصت ارزشمندی برای عبور از این رفتارهای دوسوگرا[ ambivalent.] و تصنعی[ feigned.] خواهد بود. ج) چون این دوران از مشروعیت برخوردار است، دختر و پسر از آرامش روانی بیشتری برخوردارند؛ زیرا در روابط مخفیانه ای که بین برخی از دختران و پسران پیش از ازدواج وجود دارد به دلیل نگرانی حاکم بر این روابط، نمی توانند به شناخت مطلوبی از یکدیگر دست یابند. حتی اگر هیچ نگرانی ای بر این رابطه ی مخفی وجود نداشته باشد، همین که آغاز رابطه ای تا این حد مهم، در محدوده ی نافرمانی خدا رخ می دهد، ممکن است به نقطه مطلوب نرسد. بنا به فرموده امام حسین(علیه السلام): «کسی که بخواهد از راه گناه به مقصدی برسد، دیرتر به آرزویش می رسد و زودتر به آن چه می ترسد گرفتار می گردد»[ «مَن حاوَلَ اَمراً بمَعصیةِ اللهِ، کانَ اَفوَتَ لِما یرجُو وَ اَسرَعَ لِمَجئ ما یحذَرُ»، (مجلسی، ج 75، ص120).]. د) افراد تحت تأثیر چارچوب های خانوادگی، فامیلی و فرهنگی خود هستند. پس تعامل و شناخت بیشتر خانواده، بستگان، دوستان و هم قومیت های طرف مقابل و رفتارهای او در میان آن ها، کمک شایانی به شناخت طرف مقابل خواهد نمود. این تعامل و شناخت تنها از راه یک ارتباط مشروع ایجاد خواهد شد که همان نامزدی است. هـ) گفت و گوهایی که میان دختر و پسر در این دوران صورت می گیرد، عامل مهمی در دست یافتن به شناخت بهتر از یکدیگر است. امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) می فرمایند: «سخن بگویید تا شناخته شوید؛ زیرا که [شخصیت] انسان در زیر زبانش مخفی است»[ «الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ» (ابن أبی الحدید، 1404ق ، ج 19، ص 340).]. و) سفرهای کوتاهی که دختر و پسر می توانند در این دوران داشته باشند، عامل مهمی در شناخت آن ها از یکدیگر است. از قدیم گفته اند: «اگر می خواهی کسی را بشناسی، با او معامله یا سفر کن»[ دهخدا (1390).]. پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «سفر، وسیله ی سنجش شخصیت مردم است»[ «السَّفَرُ مِیزَانُ الْقَوْم» (طبرسى، 1370 ، ص 240). ]. همچنین در حکمت های منسوب به امیرمؤمنان علی(علیه السلام) نیز آمده است: «سفر، وسیله ی ارزیابی اخلاق دیگران است»[ «السَّفَرُ مِیزانُ الأَخْلاقِ» (ابن أبی الحدید، 1404ق، ج 20، ص 294).]. 4. دختر و پسر در این مدت می توانند، برای پذیرش مسؤولیت زندگی مشترک، آمادگی ها و مهارت های لازم را به دست آورند. لازم است حرکت از شرایط مجرد بودن به سمت کسب آمادگی ها و مهارت های متناسب با متأهل شدن، با شیبی قابل تحمل رخ دهد. نامزدی، همین شیب ملایم است. ضمن این که حرکت در این شیب و برنامه ریزی برای استقلال و شکوفایی زندگی مشترک، نیاز به انرژی هیجانی دارد. این دوران با وجود شور، نشاط و امید نسبت به زندگی آینده، این انرژی را تأمین می کند. 5. روان شناسان یکی از نیازهای اساسی و مهم آدمی را «محبت و احترام» می دانند. انسان در هر سن و مرحله ای از حیات خود به محبت نیاز دارد. علاقه مند است که دیگران او را دوست بدارند، به او احترام کنند و او نیز به دیگران محبت و احترام نماید[ برای مطالعه بیشتر در این مورد، می توانید نگاهی به بحث «هرم نیازها»ی آبراهام مزلو بیندازید.]. ازدواج یکی از راه های مؤثر و مهم برای ابراز محبت و برقراری علاقه محترمانه بین دختر و پسر است. خداوند متعال در قرآن می فرماید: «یکی از نشانه های لطف الاهی آن است که برای شما انسان ها، از جنس خودتان همسرانی آفرید که در کنار او آرامش یافته، با هم أنس بگیرید، و میان شما رأفت و مهربانی قرار داد؛ در این امر نشانه هایی است برای آنان که تفکر می کنند»[ «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیها وَ جَعَلَ بَینَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکَّرُون» (روم، 21).]. با شروع دوران نامزدی و عقد، خدای متعال، زمینه ی ایجاد محبت و عشق بی نظیری را میان دختر و پسر به وجود می آورد، به طوری که آن ها از دیدن یکدیگر خوشحال شده و آرامش درونی خاصی احساس می کنند و با ملاقات های صمیمانه در این دوران، مهر و محبت شان نسبت به هم افزایش می یابد و پایه های زندگی مشترک شان مستحکم می شود. باید توجه داشت رفتار و گفتار آن ها در افزایش محبت یا کاهش آن مؤثر است. لذا آیت الله مصباح یزدی معتقدند ایجاد محبت، تکوینی و جبری نیست که با صیغه ی عقد ایجاد شود، بلکه حاصل برآوردن نیازهای طرف مقابل و مهیا نمودن زمینه ی رشد اوست که ایجاد عُلقه ی عاطفی می کند[ مصباح یزدی (1384).]. دوران عقد فرصت خوبی است که دختر و پسر، این موهبت الاهی را، فارغ از مسؤولیت ها و تزاحم های زندگی مشترک، روز به روز میان خود افزایش دهند. 6. انسان ها دارای نیازهای متفاوت و گوناگونی هستند. از جمله نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن، امنیت خاطر، معاشرت، تشویق و تمجید، مقبولیت و جلب توجه، نیاز جنسی و... . این نیازها اگر به موقع و درست ارضاء نشوند و از حد اعتدال خارج شوند نابسامانی و زیان های زیادی را در زندگی فردی و اجتماعی پدید می آورد. دوران عقد زمان مناسبی است برای تأمین نیازهای دختر و پسر (به ویژه نیاز جنسی) تا با تأمین مقبول و متعادل آن ها به آرامش برسند. شاید به ذهن برسد که این نیازها را بدون وجود دوره ی عقد نیز می توان برآورد، اما باید متذکر شد که ارضای نیازها، بدون تزاحم برخی مسؤولیت های زندگی مشترک، آرامش و سکون عمیق تری به دنبال خواهد داشت. 7. خانواده های دختر و پسر در این فاصله می توانند برای تهیه ی مقدمات ازدواج فرزندان شان (از جمله تهیه ی جهیزیه[ trousseau.]، برنامه ریزی درباره مسکن زوج جوان و برنامه ریزی برای مراسم عروسی) آمادگی لازم را پیدا کنند. 8. خانواده، کانون برخورد دو انسان متفاوت، با دو دید متفاوت از زندگی است. بنابر نظر برخی روان تحلیل گران[ psychoanalysis.]، اغلب مردم ازدواج می کنند تا ناکامی[ frustration.] های خود را جبران نمایند و به آرزوهای واپس زده[ repressed wishes.] خود برسند؛ آرزوها و خواسته هایی که گاهی با توقعات طرف مقابل، هماهنگ نیست[ دولانگ (2007).]. طبیعی است چنین محیطی مستعد تضادها است و ریشه ی اغلب جدایی ها و طلاق ها، همین تضادها است. دوره ی نامزدی، می تواند مناسب ترین دوره برای حل این تضادها باشد؛ زیرا در پناه شناختی عمیق و عشقی سوزناک، تضادها، قابل تحمل تر می شوند و زمینه برای سازگاری و برپایی یک زندگی شیرین (حیات طیبه) و پایدار فراهم تر می گردد. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه