تفاوت انسان با بشر مطابق آیات قرآن کریم چیست؟

واژه شناسی لغت شناسان می‌گویند واژه (بشر)، مفرد است، به معنای انسان و دلالت می‌کند بر مذکر، مونث، مفرد، تثنیه و جمع، گاهی خودش تثنیه بسته می‌شود مانند قول خداوند بزرگ که فرموده است: (فَقَالُواْ أَ نُؤْمِنُ لِبَشَرَیْنِ مِثْلِنَا...).[1] اصل کلمه‌ی انسان، (انسیان) می‌باشد؛ زیرا در زبان عربی، مصغّر آن (انیسیان) است. و واژه‌ی (انسیان)، یا از ریشه (اِنس) و بر وزن (فعلیان) بوده، و یا از ریشه (نسیان)، بر وزن (افعلان) می‌باشد.[2] انسان و بشر، از نگاه قرآن و مفسران با توجه به تفسیر آیاتی که در آنها لفظ انسان و بشر بکار رفته، چنین استخراج و استنباط می‌شود که تفاوت معنایی چندانی بین این دو لفظ وجود ندارد. حتی در قرآن کریم نسبت به موضوع واحد که عبارت از خلقت و آفرینش بشر بوده، گاهی از لفظ بشر و گاهی از لفظ انسان، استفاده شده است. همچنین برخی از مفسران در تعدادی از آیات، لفظ (بشر) را به (انسان)، معنا و تفسیر نموده‌اند که تمام این امور، دلیل بر مترادف[3]بودن این دو لفظ، در کلام عرب و استعمالات قرآنی است. در این‌جا به چند آیه به عنوان نمونه اشاره می‌شود: 1. پروردگار بزرگ در مورد آفرینش انسان، می‌فرماید: (وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ).[4] در این‌جا از لفظ انسان استفاده نموده است. 2. ولی در آیه: (وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ إِنِّی خالِقٌ بَشَراً مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُون)،[5] لفظ بشر را بکار برده‌اند. 3. (وَ مِنْ ءَایَاتِهِ أَنْ خَلَقَکُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنتُم بَشَرٌ تَنتَشِرُون.)[6]برخی از مفسران، بشر را انسان معنا کرده‌اند.[7] 4. (وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلی‌ بَشَرٍ مِنْ شَیْ‌ء)،[8] در این‌جا نیز، بشر به انسان تفسیر شده است.[9] 5. (قالَتْ رَبِّ أَنَّی یَکُونُ لی‌ وَلَدٌ وَ لَمْ یَمْسَسْنی‌ بَشَرٌ)،[10]در این آیه نیز لفظ بشر را به معنای انسان گرفته‌اند.[11] انسان و بشر از دیدگاه اهل لغت برخی از اهل لغت می‌گویند: تفاوت و فرق مختصری بین انسان و بشر، وجود دارد و آن این‌که: (آدمی را نسبت به فضائل و کمالات و استعدادهای درونی‌اش انسان، اما نسبت به جسد و ظاهر بدن و شکل ظاهرش بشر می‌گویند.[12] بنابر این، از دیدگاه برخی از لغت شناسان، در بیشتر مواردی که در قرآن مجید، مراد از انسان، جثّه و هیکل ظاهری او بوده پروردگار بزرگ، از لفظ بشر استفاده نموده است. مانند: (وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً.)[13] یا مانند: ( قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُکمُ‌ْ یُوحَی إِلیَ‌َّ).[14] در این آیه اشاره به این مطلب است که انسان‌ها در بشریت و ظاهر خویش با یکدیگر مساوی هستند و همانا برتری و فضیلت افراد بر یکدیگر به کارهای نیک و عمل صالح آنها بستگی دارد.[15] .

موتور جستجوی پرسش و پاسخ دینی امین

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/03

لینک کوتاه