حکمت رزاق بودن خداوند و مردن عده زیادیی از زنان وکودکان مثلا در کشور سومالی چیست؟ مگرخداوند روزی رسان تمام مخلوقات نیست؟ اگر از تنبلی آنان هست گناه کودکان چیست؟

1. خداوند متعال روزی بندگان را در زمین و آسمان و دریا قرار داده است و به بندگانش قدرت تحصیل و کسب آن را داده است. روزی انسان ها با کار و تلاش به دست می آید؛ یعنی روزی بالقوه موجود است و برای به فعلیت رسیدن، نیاز به تلاش و کوشش دارد. این که در آیات و روایات آمده است که خداوند روزی دهنده است، به معنای این نیست که رزق و روزی بندگانش را بدون این که زحمتی بکشند، در دهانشان می گذارد یا درب منازلشان می فرستد. این یک قانون الاهی و عمومی است که همه جنبندگان اعم از انسان و غیر انسان، باید برای کسب روزی تلاش کنند نه این که دهان باز کنند؛ تا لقمه آماده  را بخورند. حضرت مریم(س) در آن شرائط سختِ دردِ وضع حمل و تنهایی که خداوند روزیش را به صورت خرمای تازه(رطب) بر شاخسار خشکیده نخلی که در بیابان بود، ظاهر ساخت، مأمور شد برای سیر کردن خود حرکتی کند. دستور آمد: «وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّ، ای مریم تکانی به این درخت بده تا رطب تازه بر تو فرو ریزد»(مریم، 25) رزق انبیا که بندگان خاص خدایند و جزء اولیای اویند، به درب منازلشان فرستاده نمی شد. با کارگری و کشاورزی، کار و تلاش، روزی خود را تهیه می کردند. 2. خداوند منابع زیادی برای تغذیه و حیات بشر قرار داده است که باید با هوش و درایت کشف شود. اگر فردی و یا جامعه ای کوتاهی و تنبلی نماید؛ مقصر خداست؟ در روایتی آمده است: «کسی که زمین دارد و گرسنه است، مورد لعن واقع می شود» در کتاب الحیات، ترجمه احمد آرام، در اخبار حواریّون، آمده است که: «آنان به دنبال عیسی علیه السلام می‏رفتند و چون گرسنه می‏شدند؛ می‏گفتند: یا روح اللَّه! گرسنه‏ایم. و عیسی(ع) در بیابان یا در کوه، دست بر زمین می‏کوفت و آبی بیرون می‏آمد و از آن می‏نوشیدند. گفتند: یا روح اللَّه! چه کس از ما برتر است. ما که هر گاه «خوراک» بخواهیم؛ به ما خوراک می‏دهی و هر گاه «آب» بخواهیم؛ به ما آب می‏نوشانی و ما همه به تو ایمان آورده‏ایم و از تو پیروی کرده‏ایم؟ فرمود: از شما برتر کسانی هستند که با دست خود کار می‏کنند و از کسب خود روزی می‏خورند.»                  در احادیث برای تحصیل روزی خیلی سفارش و اجر اخروی بالایی در نظر گرفته شده است. «الکادّ علی عیاله کالمجاهد فی سبیل اللَّه؛ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که برای تأمین زندگی عیال خود زحمت و رنج می‏کشد؛ همچون مجاهد در راه خدا است»[1] «الإمام الباقر علیه السلام: إنّ الصّدقة لا تحلّ لمحترف، و لا لذی مرّة سویّ قویّ، فتنزّهوا عنها؛ امام باقر علیه السلام: صدقه(گرفتن زکات) بر صاحب حرفه حلال نیست و نه بر شخص سالم نیرومند، پس از آن دوری جویید»(الکافی، ج ‏3، ص 560) «إنّ رجلا أتی أبا عبد اللَّه علیه السلام فقال: إنّی لا أحسن أن أعمل عملا بیدی، و لا أحسن أن أتّجر، و أنا محارف محتاج، فقال:اعمل، فاحمل علی رأسک، و استغن عن النّاس؛ مردی نزد ابو عبد اللَّه(امام صادق) علیه السلام آمد و گفت: از من‏ بر نمی‏آید که با دست خود کار کنم. نمی‏توانم به کسب و بازرگانی بپردازم و من مردی بدبخت و نیازمندم. امام فرمود: کار کن، و بر سر خود برای این و آن بار ببر، و از مردم خود را بی‏نیاز ساز»[2] 3. اگر عده ای ظالم پرور باشند و اجازه دهند دیگران حقوق آن ها را غصب و منابع آنان را به یغما ببرند تقصیر کیست؟ برخی از مناطق آفریقا که مردمش از گرسنگی می‏میرند؛ از غنی‏ترین مناطق جهان است. ولی عواملی همچون غارت شدن اموال، بی تفاوتی مردم و عدم تحصیل، آن ها را به این روز سیاه نشانده است. 4. خداوند متعال بر اساس آیه: «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ»(اعراف،96) خداوند کلید روزی بشر را به دست خودش نهاده است. اگر کسی مثلا؛ کلید خانه اش را گم کند و یا به سرقت برود؛ مقصر کیست؟ دنیا بر اساس حکمت آفریده شده است. حکمت الاهی بر این است که اگر بندگانش شکر گزار نعمت بوده و گناه نکنند؛ خداوند برکات آسمان و زمین را نازل می کند و در غیر این صورت آن ها را محروم می نماید. «الامام علی علیه السلام- ممّا قاله لابنه الحسن، فی وصیّة معروفة: .. و سألته من خزائن رحمته ما لا یقدر علی إعطائه غیره من زیادة الأعمار، و صحّة الأبدان، و سعة الأرزاق؛ ثمّ جعل فی یدیک مفاتیح خزائنه، بما أذن لک فیه من مسألته. فمتی شئت استفتحت بالدّعاء ابواب نعمته، و استمطرت شآبیب رحمته، فلا یقنّطنّک ابطاء إجابته، فإنّ العطیّة علی قدر النّیّة؛ امام علی علیه السلام: فرزندم! تو از خزینه‏های رحمت خدا، چیزهایی خواستی که هیچ کس جز او توانایی بخشیدن آن ها را ندارد. همچون طول عمر، و تندرستی، و فراوانی روزی. و خدا خود، کلید خزاین خویش را در دست تو نهاد. زیرا که اذن داد تا هر چه می‏خواهی از او بخواهی. و تو هر وقت بخواهی می‏توانی درهای نعمت او را با دعا بگشایی و سیلاب رحمت او را بر خویشتن فرو ریزی. چون چنین است مبادا دیر کرد اجابت، تو را نومید سازد که بخشش به اندازه نیّت(و تصمیم و استقامت در دعا و طلب) است»[3] درروایات عواملی که باعث ازدیاد و یا تقلیل روزی می شود؛ بیان شده که به چند مورد اشاره می شود. 1- «مَنْ فَتَحَ عَلَی نَفْسِهِ بَابَ مَسْأَلَةٍ فَتَحَ اللَّهُ عَلَیْهِ بَابَ فَقْرٍ أَکْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ تَجْلِبُوا الرِّزْقَ؛ رسول خدا صلی الله علیه و آله : هر که یک درب گدائی به روی خود گشاید؛ خداوند یک درب فقر بر او گشاید. بسیار استغفار کنید که روزی‏آور است»[4] 2- «استنزلوا الرزق بالصدقه؛ به واسطه صدقه دادن، طلب نزول روزی کنید»[5] 3- «الزکوه تسبیبا للرزق؛ زکات دادن، سبب وسعت روزی می‌شود»[6] 4- و از امام صادق علیه السلام آمده که: «کثره السحت یمحق الرزق؛ مال حرام خوردن روزی را از بین می‌برد» »[7] 5-  از امام مجتبی علیه السلام آمده است که: «ترک الزنا و کنس الفناء و غسل الاناء مجلبه للغنی؛ ترک زنا و رُفتنِ جلوی در خانه و شستن ظروف غذا، توانگری می‌آورد»[8] و از طرفی، دعا برای وسعت روزی، یکی از اموری است که در روایات سفارش شده و کمتر دعای مأثوری، است که در آن از خدا، وسعت روزی، روزی حلال و طیب؛ خواسته نشده باشد. 5- خداوند به بشر قوه عقلانی داده است که می تواند پیش بینی کرده و جلوی بسیاری از گرفتاری ها را بگیرد. بشر می تواند تا حدودی پیش بینی خشکسالی را بکند و برای رفع مشکلات مقدماتی را فراهم نماید. اگر کسی قصد سفر در بیابان را دارد و به همراه خود، آب و غذا نبرد؛ در نیتجه از گرسنگی بمیرد؛ تقصیر خداست؟ اگر راننده ای که قصد سفر دارد و با باک بنزین خالی، حرکت می کند و در بیابان آواره می شود؛ تقصیر جایگاه های بنزین است؟ 6- حکمت الاهی بر این تعلق گرفته است که تأمین روزی کودکان را به دوش والدین و بزرگترها قرار داده است. همان طور که رزق فقرا را در مال ثروتمندان نهاده است تا با پرداخت زکات، خمس و صدقه به یاری محرومین بشتابند. بدین وسیله محبت، ایثار، انفاق، امتحان بندگان، اجر و پاداش و  بهشت و جهنم، معنا پیدا می کند. بله اگر والدین و  کسانی که قدرت تأمین غذا دارند و یا اغنیا نسبت به وظایفشان کوتاهی کنند؛ کودکان و فقرا گرسنه می مانند. در این صورت والدین و اغنیا مقصرند که در انجام وظیفه کوتاهی کرده اند. 7- گناه فاسقین و سکوت مؤمنین، باعث کم شدن روزی بندگان می شود. چون بشر زندگی اجتماعی دارد؛ وقتی بلا نازل شد؛ شامل همه می شود. تر و خشک، پیر و کودک، همه گرفتار می شوند. گرچه برکاتی که  نازل می شود به برکت وجود اطفال و پیرمردان است؛ زیرا افرادی که گناه می کنند؛ قابل ترحم نیستند. ولی چون خداوند ارحم الراحمین است؛ روزی آن ها را می دهد.     .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه