آيا دانشمندان ما مانند زکرياي رازي و ابوريحان بيروني مذهب شيعه داشتند يا .یا پیرو مذاهب دیگر بوده اند؟

براي پاسخ اين سئوال ناچاريم نگاهي گذرا به زندگي اين دو دانشمند بزرگ داشته باشيم: 1. ابوريحان بيروني .محمد فرزند احمد مشهور به ابوریحان بیرونی به سال 362ق در بیرون (قلعه ای در شمال خراسان قدیم در خوارزم) دیده به جهان گشود. خانواده بیرونی در خوارزم سرشناس نبودند. . . از کودکي علاقه اي عجيب به مطالعه، تحقيق و بحث هاي علمي داشت، وي اوايل عمر را در خوارزم، تحت حمايت مأمونيان خوارزم (معروف به خوارزمشاهيان) گذرانيد و ابو نصر منصور بن علي عراق متولد (427ق) که خود از رياضيدانان و منجمان بزرگ ايراني بود، امر تعليم و تربيت او را به عهده گرفت. استاد ديگرش، در رشته حکمت و علوم عقلي، عبد الصمد عبد الاول بن عبد الصمد حکيم بود. به هر حال، ابوريحان بيروني به خاطر دارا بودن هوش سرشار و نبوغ خارق العاده و نيز به خاطر علاقه به يادگيري و تلاش و کوشش به جايي رسيد که يکي از شخصيت هاي درجه اول فرهنگ و تمدن اسلامي محسوب مي شود. از نظر برخي مستشرقين در تمام جهان اسلام نظير ندارد. او در رياضيات، نجوم، تاريخ، هيئت، داروشناسي، بررسي عقايد و اديان اقوام و ملل و... تبحّر داشت. مذهب ابوريحان بيروني او به مباني اسلامي، سخت معتقد و پايبند بوده است، در نوشته هاي خود عموماً مانند يک مؤمن واقعي از دين مقدس اسلام ياد مي کند و به تناسب آيات کريمه قرآن را مي آورد. وي به احتمال زياد شيعه بوده است و در آثارش قرائن کافي براي اين امر وجود دارد. علاوه بر اين، حکيمان و عالمان معاصر و معاشر وي همانند ابن سينا شيعه بودند. زيرا اگر بيروني شيعه نبود و به لحاظ فکري و مذهبي با ابوعلي سينا هماهنگ نبود، بعيد بود که بتواند با او معاشرت داشته باشد. از طرف ديگر در آن زمان حکومت هاي ايرانيِ، نظير آل سامان، آل زيار، منسوب به شيعه و آل بويه شيعه بودند. بيروني . مدت زيادي به خصوص با دربار خوارزمي در ارتباط بوده است. همچنين عقل گرايي، آزاد انديشي و نداشتن تعصب و جمود فکري که بيروني حائز اين صفات پسنديده بود،نشانگر گرايش شيعي اوست. زيرا فقط شيعيان داراي اين صفات برجسته مي باشند. لازم به ذکر است که بدبيني و سوء ظن سلطان محمود غزنوي سني مذهب به بيروني نيز مي تواند ناشي از گرايش شيعي گري وي باشد. نکته آخر اين که به نظر مي رسد بيروني در مواجهه با حاکمان غزنوي، با تقيّه رفتار کرده و احياناً تظاهر به سني گري هم نموده باشد. سرانجام اين عالم بزرگ، با به جاي گذاشتن آثار گرانسنگ در سال 440ق در غزنه درگذشت. 2. زکرياي رازي .محمد بن زکریای رازی مشهور به جالینوس عرب به سال 251ق در شهر ری دیده به دنیا آمد. رازي، در جواني بر خلاف ميل پدرش، از تجارت دست کشيد و به کسب دانش پرداخت. وي در 30 سالگي به بغداد رفت و در آنجا به تحصيل پزشکي پرداخت. سپس به ري بازگشت و در آنجا به معالجه بيماران و تعليم علم طب مشغول شد. وي به علم شيمي نيز علاقه فراوان داشت و در آن زمينه به اکتشافات بزرگ نائل آمد که از آن جمله مي توان از کشف الکل و اسيد سولفوريک نام برد. رازي در رشته هاي ديگر علم و ادب و حکمت نيز تحقيق کرد و درباره موضوعات فلسفي و مفهوم زمان و مکان، نظريه هاي جالبي ذکر کرده است. از اين دانشمند بزرگ، دائرة المعارف پزشکي «الحاوي» باقي مانده است که بيش از 30 جلد مي باشد. سرانجام اين دانشمند بزرگ ايراني در سال 313ق ـ 925م درگذشت. (البته برخي ها سال وفات او را 310 يا 311 و يا 320 هجري قمري ذکر مي کنند). مذهب رازي به طور کلي، داده ها و اسناد تاريخي و فلسفي بر جاي مانده، بر گرايش شيعي عميق رازي دلالت مي کند. اين اسناد بر اين مطلب دلالت مي کنند که وي آثاري داشته که بر تشيع وي گواهي مي دهند؛ مانند آثار الامام الفاضل المعصوم و الامام و المأموم المحقين و... . از طرف ديگر، او در فلسفه شاگرد ابوزيد احمد بن سهل بلخي شيعي مذهب (م332ق) بوده است. رازي با اين استادش رابطه گرم و صميمي داشته و طبيعي است که تحت تأثير باورهاي شيعي وي بوده باشد. همچنين او در رساله برء الساعة، سخنش را همانند شيعيان با صلوات بر محمد و آل طاهرينش آغاز کرده و در پايان کتابش نيز بر محمد و آلش صلوات مي فرستد. بديهي است که فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم از خصايص نويسندگان شيعه است هر چند که متأسفانه اصل اين کتاب «برء الساعة» در دست نيست، اما قطعاتي از اين کتاب را برخي از علماي شيعه نقل کرده اند. از سوي ديگر، مرحوم علامه آقا بزرگ تهراني در «الذريعة الي تصانيف الشيعة» رازي را در شمار مؤلفان شيعه دانسته و از کتاب هاي او در عداد آثار شيعي ياد کرده است. گواه نظر شيخ آقا بزرگ، وابستگي محکمي است که ميان رازي با بزرگان و شخصيت هاي شيعي وجود داشته است. چنان که با فرماندار ديلمي، ابو محمد اطروش شيعي مذهب (م304ق) رابطه استواري داشته است. همچنين با ابوالحسن مسعودي، مؤرخ نامدار شيعي، دوست بوده است. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه