رجعت به چه معناست ؟

نکاتی چندپیرامون رجعت : الف: رجعت به معنى عودت وبازگشت است. در اینجا به معناى بازگشت به سوى دنیا مى باشد و در اصطلاح معناى رجعت از نظر علما و دانشمندان شیعه چنین است :رجعت از مسلمات مذهب شیعه مى باشد به این معنا که بعضى از انسان هایى که قبل از ظهور امام(عج) از دنیا رفته اند به زندگى دنیوى باز مى گردند، یکى از گروه هایى که رجعت مى کنند، ائمه مى باشند.«رجعت» به معنای خاص آن جزء عقاید شیعه است واعتقاد به آن ضروری است وانکار آن , بر اساس بعضی از روایات انسان را از دایره تشیع خارج می سازد .ب: پیرامون رجعت دلایل متعددى از ایات و روایات هم بر وقوع ان در بین امتهای پیشین هم بر اشاره به ان در اخر الزمان وجود دارد.1- احادیث:الف) امام صادق(ع) مى فرماید: ان الرجعة لیست بعامة و هى خاصة لایرجع الا من محض الایمان محضاً او محض الشرک محضاً : رجعت همگانى نیست؛ بلکه خاص است و فقط کسانى به دنیا باز مى گردند که مؤمن خالص یا مشرک محض باشند، (میزان الحکمه، ج 4، ص 1984، ح 6941).ب )یکی از اصول مسلم و قطعی که شیعه بدان معتقد است این است که امام را امام غسل می دهد این برگرفته از حدیث امام رضا (ع) است که می فرماید: امام را جز امام غسل نمی دهد ( اصول مافی ج1 ص 384 ). بنابراین باید یکی از امامان رجعت نموده مراسم تغسیل و خاکسپاری امام عصر(عج) را برعهده بگیرد که طبق روایات رسیده امام حسین(ع) این مهم را انجام می دهند بنابراین در رجعت اولین کسى که زمین بر او شکافته مى شود، امام حسین(ع) مى باشد. امام صادق(ع) مى فرماید: اول من نشق الارض عنه و یرجع الى الدنیا الحسین بن على(ع) : نخستین کسى که قبر به روى او شکافته مى شود و به دنیا برمى گردد حسین بن على(ع) است . (روشن است که این رجعت بعد از امام عصر اتفاق می افتد. )در تفسیر عیاشی ذیل آیه شریفه «ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَ (اسراء / 6) « از امام صادق نقل شده است که: مقصود، زنده شدن دوباره امام حسین(ع) و هفتاد نفر از اصحابش در عصر امام زمان(ع) است، در حالی که کلاهخودهای طلایی بر سر دارند و به مردم رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسین (ع) را اطلاع می دهند تا مومنان به شک و شبهه نیفتند و این در حالی است که حضرت مهدی (ع) در میان مردم است.هنگامی که همه مؤمنان، امام حسین(ع) را شناختند و تأیید کردند که او حسین(ع) است مرگ حضرت مهدی(عج) فرا خواهد رسید و دیده از جهان فرو می بندد. آنگاه امام حسین(ع) وی را غسل و کفن و حنوط می کند و به خاک می سپارد که هرگز امام را جز امام غسل نمی دهد. ( تفسیر عیاشی ج 2 ص 281 )همچنین در روایت آمده است که امام باقر(ع) به بکیربن اعین فرمود: رسول خدا و على رجعت خواهند کرد، (میزان الحکمه، ج 4، ص 1982، ح 6932 و 6933 - سفینةالبحار، ج 3، ص 315).ج ) از حضرت رضا(ع) نقل شده است: مأمون به امام رضا عرض کرد: اى ابالحسن نظر شما درباره رجعت چیست. حضرت فرمود: حقیقت دارد. در میان امت هاى پیشین نیز وجود داشته است و قرآن از آن سخن به میان آورده و رسول خدا(ص) فرموده است: هر چه در امت هاى گذشته بوده در میان این امت نیز عیناً و مو به مو پیش خواهد آمد، (میزان الحکمه، ج 4، ح 6927، ص 1980). 3-لازم به ذکر است رجعت خاص که در دوران ظهور اتفاق می افتد، دو مرحله زمانی دارد؛ مرحله اول؛ مقارن با ظهور و قیام امام زمان(عج) اتفاق می افتد و افرادی که در گذشته زندگی می کرده اند مانند برخی از اصحاب پیامبر(ص) وائمه(ع) به دنیا باز می گردند واز اصحاب امام زمان(عج) می شوند و حضرت را در قیامش یاری می کنند. مرحله دوم رجعت ؛که زمان بازگشتن ائمه(ع) به دنیاست، هنگام رحلت امام زمان(عج) اتفاق می افتد. اولین امامی که با رجعت ایشان رجعت ائمه(ع) آغاز می شود، امام حسین(ع) است. بنابر روایات، هنگام رحلت امام زمان(عج) امام حسین(ع) زنده می شود و مراسم به خاک سپاری امام زمان(عج) را عهده دار می شود و سپس حکومت را رهبری می نماید و مدت طولانی نیز حکومت می فرماید.(مختصر بصائر الدرجات، ص48). ائمه(ع) حکومت جهانی را که امام مهدی(عج) ایجاد می کند، به مدت طولانی اداره و ادامه می فرمایند. امام صادق(ع) می فرماید: « ما من امام الا و یکرّ فی قرنه : امامی نیست مگر آنکه در زمان خود رجعت می کند.»(الایقاظ من الهجعه، ص 361، ح112) در حدیث دیگری امام صادق(ع) می فرماید: « لیس منا من لم یؤمن بکرتنا؛ از من نیست کسی که به رجعت ما ایمان نداشته باشد.» لذا ما در زیارت «آل یاسین» که ویژه امام عصر(عج) است، بعد از نام بردن اسامی ائمه(ع) شهادت می دهیم: « ان رجعتکم حق لاشک فیها؛ رجعت شما بدون شک واقع خواهد شد.»(شیخ صدوق، الفقیه، ج3، ص458) و ما نیز آرزو می کنیم که در آن زمان باشیم، چنان که در زیارت جامعه می خوانیم: « و یکر فی رجعتکم؛ خدا یا ما را از کسانی قرار ده که در رجعت ائمه(ع) باز می گردند». و در وداع زیارت جامعه آمده « و أحیانی فی رجعتکم؛ و خدا مرا در رجعت شما ائمه زنده گرداند.» خلاصه آنکه از نظر علما و دانشمندان شیعه چنین پیش از قیام قیامت در ادامه حکومت حضرت مهدى(ع) به ترتیب، دوران رجعت هر یک از ائمه هدی(ع) فرا رسد و جمعى از نیکان بسیار نیک از هر دوران و هم چنین بدکاران بسیار بد از هر زمان به دنیا بازگردند. نیکان براى دیدن دولت کریمه اهل بیت و رسیدن به آرزوى حکومت عدل و داد و بدکاران از براى عقوبت و عذاب دنیا که سزاى اعمال خود را در این دنیاندیده اند. 2- آیات : زنده شدن برخى از اموات، (رجعت) در امتهاى پیشین واقع شده است و آیات قرآن و بر آن دلالت دارد: 1. رجعت عده اى از بنى اسرائیل: «و اذ قلتم یا موسى لن نؤمن لک حتى نرى الله جهره فاخذتکم الصاعقه و انتم تنظرون * ثم بعثناکم من بعد موتکم لعلّکم تشکرون» ؛ و [یاد کنید] هنگامى را که گفتید اى موسى هرگز به تو ایمان نمى آوریم مگر آنکه خدا را آشکارا ببینیم پس صاعقه شما را فراگرفت در حالى که مى نگریستید * سپس شما را پس از مردنتان برانگیختیم، شاید سپاسگزارى کنید»، (بقره / 55 و 56).2. رجعت هزاران نفرى که از شهر خود بیرون آمدند: «الم تر الى الذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم احیاهم ان الله لذو فضل على الناس و لکن اکثر الناس لا یشکرون»؛ آیا به کسانى که براى گریز از مرگ از شهر خود بیرون آمدند در حالى که هزاران نفر بودند، ننگریستى. پس خدا به آنان گفت بمیرید سپس آنها را زنده ساخت. بى تردید خداوند بر مردم بخشش فراوانى دارد و لکن بیشتر آنان سپاسگزارى نمى کنند»، (بقره / 243). 3. رجعت و زنده شدن مردگان به دست عیسى(ع): «و رسولا الى بنى اسرائیل أنّى قد جنتکم بآیه من ربکم... و احى الموتى باذن الله»؛ و [او را] فرستاده اى به سوى بنى اسرائیل [قرار داد که مى گفت] من از طرف پروردگارتان نشانه اى براى شما آورده ام... و مردگان را به اذن خدا زنده مى کنم»، (آل عمران / 49). مرحوم علامه طباطبایی در ذیل آیه 210 سوره مبارکه بقره، (المیزان، ج 2، ص 106) به تفصیل درباره رجعت بحث کرده اند. همچنین آقای علی سعادت پرور در کتاب ظهور نور، ترجمه: سید محمدجواد وزیری فرد، روایات باب را به تفصیل آروده اند، صص 257 - 219.)اخرین مطلب اینکه: مباحث مربوط به کیفیات رجعت امرى مسلم و ضرورى نیست لکن برخى مطالب از روایات رجعت استفاده مى شود مثل این که کسانى که در زمان حضرت مهدى رجعت مى کنند دو دسته اند یک دسته مؤمنان بسیار خالص به تعبیر روایات ممحّض در ایمانند، (بحارالانوار، ج 53، ص 39، حدیث 1) و یک دسته بدکاران بسیار بد به تعبیر روایات ممحّض در شرک، (همان مصدر).در برخى روایات، اصحاب کهف و سلمان و ابوذر و مقداد و مالک اشتر جزو یاران رجعت یافته حضرت مهدى(عج) شمرده شده است، (رجعت، علامه مجلسى، کانون پژوهش اصفهان، چاپ اول، ص 45) (بحارالانوار، ج 53، ص 39، باب الرجعه احادیث 2 و 12 و 13 و 14 و 19 و 20 و 23 و 30). در روایات، رجعت ائمه اطهار(ع) از مسلمات است؛ اما چگونگی و جزئیات آن ذکر نشده است. گفتنی است چندین بار رجعت کردن ائمه(ع) را به طور کلی نداریم فقط درباره امیرمؤمنان علی(ع) آمده که حضرت صاحب کرات یعنی چندین بار رجعت است. به نمونه های از روایات در این زمینه توجه شود:1. امام صادق(ع) نقل فرموده که: علی(ع) فرمود: «أنا الفاروق الاکبر ... و صاحب الکرات»(همان، ص98، ح114) یعنی چندین رجعت.2. از امام باقر(ع) نقل شده است که علی(ع) فرمود: « و ... انی لصاحب الکرات»(همان، ص101، ح123)3. از سلمان فارسی نقل شده است که علی(ع) فرمود: « أنا صاحب الکرات»(همان، ص119)4. از امام باقر(ع) نقل شده است که امیرمؤمنان علی(ع) فرمود: « ... و انّ الی الکره بعد الکره و الرجعه بعد الرجعه؛ مرحوم مجلسی در پاورقی معنی می کند یعنی رجعات متعدد در دنیا دارد.»(همان، ص47)از مجموع اینها استفاده می شود که امیرمؤمنان(ع) رجعت های متعددی به دنیا دارد، اما تفصیل آن برای ما روشن نیست.منابع:1- پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان(عج) علیرضا رجالی تهرانی، ص .2572- حضرت مهدی (عج) فروغ تابان ولایت، محمد محمدی اشتهاردی ، ص 119 و .1173- تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی، ج 2، ص 61-.1604- همان، ص .1615- بحارالانوار، ج 53، ص .1276- اثباه الهدا ه ج 7، ص .1577- الزام الناصب، شیخ علی یزدی حائری، ج 2، ص .3608- بحارالانوار ج 53، ص .469- اصول کافی، کلینی، ج 1، ص .38410- تفسیر عیاشی، ج 2، ص .28111- رجعت از نظر شیعه، نجم الدین طبسى12- رجعت، محمد باقر بهبودى13- آینده جهان(دولت و سیاست در اندیشه مهدویت)، رحیم کارگر14-=بازگشت به دنیا در پایان تاریخ , خدامراد سلیمیان15-شیعه و رجعت ، ایه الله سید محمد میر شاه ولد .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه