چرا تعداد امامان ۱۲تا است چرا ۵ یا ۶ تا نیست البته این سوال را از این باب می پرسم که هیچ کار خدا بی حکمت نیست و می خواهم حکمت ۱۲تا را بدانم نه اینکه بهانه گیری یا اشکال تراشی بنماییم.

1ـ از روایات اهل بیت (ع) چنین بر می آید که عدد دوازده در همه ی امّتها به شکلی وجود داشته است ؛ که به برخی از آن اَشکال در روایات تصریح شده است ؛ برای مثال فرزندان حضرت یعقوب(ع) که نسل بنی اسرائیل از آنهاست دوازده تن بوده اند ؛ در امّت موسی نقبا دوازده تن بوده اند ؛ تعداد چشمه هایی که با عصای حضرت موسی (ع) جوشیدند دوازده چشمه بوده است ؛ راه هایی که موسی (ع) از دریا گشود دوازده مسیر بودند ؛ الواح موسی ، دوازده زراع بوده است ؛ حواریون عیسی(ع) دوازده تن بوده اند و ...« حضرت صادق (ع) فرمودند: روایت شده است به سند صحیح از سلمان فارسى (رضى اللَّه عنه) که مى گفت: وارد شدم به خدمت حضرت رسول اکرم (ص)، و چون متوجه به سوى من شد فرمود: اى سلمان! خداوند متعال رسول و پیغمبرى را نفرستاده است مگر آنکه براى او دوازده نقیب بوده است. گفتم: یا رسول اللَّه این موضوع را از پیروان دو کتاب (تورات و انجیل) شنیده و دانسته ام. فرمود: اى سلمان! آیا نقباء دوازده گانه مرا که خداوند متعال آنان را براى مقام امامت و وصایت انتخاب فرموده است مى شناسى؟ گفتم: خداوند متعال و رسول او داناتر است. فرمود: پروردگار جهان مرا از نور خالص و صاف خود آفریده، و سپس مرا براى اطاعت و بندگى خود خواند و من اجابت کردم. و از نور من على بن ابى طالب را آفریده، و او را به مقام اطاعت و پیروى خود دعوت فرمود و او قبول کرد. و از نور من و على دخترم فاطمه را آفریده و او را نیز به اطاعت او امر خود خواند و او پذیرفت. و از نور من و على بن ابى طالب و فاطمه دخترم فرزندانم حسن و حسین را آفریده، و آنها نیز دعوت پروردگار متعال را اجابت نمودند.و از این نظر ما را با پنج اسم از اسماء خود نامید. پس خداوند متعال محمود و مورد ستایش و حمد است و من محمد هستم، و او على و بلند مقام است و این پسر عمویم نامیده شده است به على. و خداوند فاطر و شکافنده و جداکننده حق از باطل و نور از ظلمت است و دخترم فاطمه قطع کننده و جدا سازنده است. و خداوند متعال صاحب خوبى و نیکوئیها و احسان است و فرزندم حسن است و دیگرى حسین است. و خداوند متعال از نور فرزندم حسین نه فرزند از او آفرید که آنان پیشوایان آیین من هستند، و آنان را براى بندگى و اطاعت اوامر خود دعوت فرمود و قبول کردند. و این امر پیش از آفریدن خلق بود، و در آن هنگام ساختمان آسمان و گسترش زمین و وجود هوا و ملک و انسان صورت نگرفته، و ما انوارى بودیم که پروردگار متعال را تسبیح و تقدیس کرده، و فرمان او را شنیده و پیروى مى نمودیم. عرض کردم یا رسول اللَّه! کسى که آنان را شناخته و به حقیقت مقامات آنان معرفت پیدا کند چه اجرى خواهد داشت؟ فرمود: اى سلمان! کسى که آنان را نیکو و به حق معرفت شناخته، و از آنان پیروى و تبعیت کرده، و دوستى و موالات با آنان نموده و از دشمنان و مخالفین آنان تبرئه و دورى کند؛ هر آینه در زمره ما محشور گشته و وارد شدن و بیرون آمدن او مطابق با ما خواهد شد، پس هر کجا که ما وارد شدیم وارد مى شود و در هر کجا که سکنى اختیار کردیم او نیز ساکن خواهد شد. » (مصباح الشریعة ، ترجمه مصطفوى ، ص: 295 ، باب 67) 2ـ در قرآن کریم و احکام دینی و امور تکوینی نیز عدد دوازده به فراوانی دیده می شود که بنا به شواهد نقلی به نوعی با تعداد اوصیاء مرتبط اند. برای نمونه:1. کلمه ی امام با مشتقّاتش در قرآن کریم دوازده بار ذکر شده است. 2. تکبیرات دو رکعت نماز یومیّه ــ که دو رکعت بودن اصل نماز یومیّه است ــ دوازده تاست ؛ و نماز ، عبادت کامل است چونانکه امام عبد کامل است و الله اکبر رکن الارکان است در نماز.3. همچنین تکبیرات نماز عید دوازده تاست که در زمان حضور امام معصوم واجب است.4. نهرهای بهشت که در قرآن کریم نام برده شده اند دوازده نهرند و امام مانند نهری است که مردمان را از هدایت ساری خدا سیراب می کند.5. عدد ماهها در نزد خدا دوازده ماه است. « إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی کِتابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض . ـــــ تعداد ماه ها نزد خداوند در کتاب الهى، از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده، دوازده ماه است. » (التوبة:36) و در روایات گفته شده که تعداد خلفای پیامبر به تعداد ماههاست. لذا از نگاه معصوم بین این دو ربطی وجود دارد که باهم ذکر می شوند.6. بروج آسمان که منازل ماه و خورشید و راهنمای مسافران و دریانوردان است دوازده برج است که باز با تعداد ائمه ربط داده شده است. 8. خورشید و ماه که در روایات متعددی امام معصوم به آنها تشبیه شده است در دوازده منزل سیر می کنند. 9. در برخی متون علوم خفیّه نیز بین تعداد حروف عربی و حروف مقطّعه ی قرآن کریم و خواصّ حروف و اعداد در علوم غریبه و تعداد ائمه و تعداد چهارده معصوم و تعداد اصحاب کساء ارتباطات متعدّدی ذکر شده است.3ـ آنچه در شماره های سابق ذکر شد ، اگر چه حکمت دوازده نفر بودن ائمه را بیان نمی کنند و از نظر علوم عقلی ارزش چندانی ندارند ، ولی این ظنّ قوی را تولید می کنند که عدد دوازده در باره ی ائمه (ع) و دیگر امور یاد شده اتّفاقی نبوده حامل سرّی الهی است. امّا اینکه حکمت و سرّ این عدد چیست؟ در روایات اهل بیت (ع) سخن صریحی در این باره یافت نشد ؛ البته در علوم خفیّه همچون علم الاعداد و علم الحروف و امثال این علوم ، استفاده های خاصّی از این عدد و اسامی اهل بیت (ع) و حروف آنها می شود که نزد اهلش معلوم است ولی اینان معمولاً از علنی نمودن علم خود اِبا دارند ؛ و آنچه از علوم خفیّه در برخی کتب رایج پخش شده و در دست مردم عادی است چندان قابل اعتماد نیست. لذا قضاوت در مورد صحّت و سقم ادّعاهای اصحاب علوم خفیّه را باید به اهلش سپرد که آنها هم اندک و انگشت شمارند. نکته دیگر اینکه اگر چه ما سر عدد دوازده را در اینجا نمی دانیم لیکن به احتمال قوی امامان دوازده گانه تنها کسانی بوده اند که کمالات و شایستگی لازه برای تحمل بار مسئولیت امامت دارا شده اند و چه بسا اگر کسانی دیگر نیز خود را به آن مرتبه از کمالات می رساندند بر تعداد امامان افزوده می شد. بنابراین محدودیت به دوازده به خاطر خصوصیت این عد د نیست ، بلکه فقدان کسان دیگر صاحب شرایط است . .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه