معنی تفسیری واژه عقل

«وَ ما یَذَّکَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ» [1] کلمه" ألباب" جمع" لب" است،" و لب" در انسان‏ها به معنای عقل است، چون عقل در آدمی مانند مغز گردو است نسبت به پوست آن، و لذا در قرآن" لب" به همین معنا استعمال شده، و گویا کلمه عقل به آن معنایی که امروز معروف شده یکی از اسماء مستحدثه است، که از راه غلبه استعمال این معنا را به خود گرفته، و بهمین جهت کلمه عقل هیچ در قرآن نیامده، و تنها افعال مشتق شده از آن در قرآن استعمال شده است، مانند" یعقلون". که در تفسیر آن می گوییم: الَّذِینَ لا یَعْقِلُونَ[2] اینها کسانی هستند که فاقد عقل سلیم هستند زیرا که عقل سالم عبارت از قوّه‏ای که خداوند بروح انسانی که عبارت از نفس ناطقه است عنایت فرموده که ممیّز بین حسن و قبح و خیر و شرّ، سعادت و شقاوت، نجات و هلاکت باشد و این مشرکین هر یک را بجای دیگر گمان میبرند، قبیح را بجای حسن، ضرر را بجای نفع، شر را بجای خیر، شقاوت را بجای سعادت و هلاکت را بجای نجات و بالعکس توهم میکنند پس در حقیقت عقل ندارند لذا از امیر المؤمنین علیه السّلام در مورد عقل سؤال کردند ایشان فرمودند: (العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان) یعنی عقل آنچیزی است که خداوند رحمن به سبب آن عبادت می شود و توسط عقل بهشت را کسب می کنند.[3] [1] . سوره قصص آیه 76 / ترجمه المیزان، ج‏2، ص: 608 [2] . انفال آیه 22. [3] . أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏6، ص: 97. .

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

مرجع:

ایجاد شده در 1401/04/17

لینک کوتاه