شرط رسیدن به رحمت الهی در چیست؟

رحمت به دو قسم رحمت عام و رحمت خاص تقسیم میشود .رحمت عام , شامل حال همه ی موجودات می شود ؛ حتی انسان کافر و گنه کار نیز از رحمت عام الهی بی نصیب نیست ؛ همچون نعمت حیات و زندگی که شامل حال هم کافر و هم مؤمن می شود .ولی رحمت خاص الهی تنها شامل بندگان صالح و شایسته ی حضرت حق تعالی میشود .منظور از رحمت خاص الهی در دنیا , یعنی حیات طیبه و زندگی کردن در صراط مستقیم و در آخرت , رسیدن به بهشت و رضوان الهی است .بطور کلی آیات قرآن کریم درباره ی رحمت خاص الهی سه حقیقت را بیان می کند : اولأ : حضرت حق تعالی رحمت را بر خود فرض کرده است ( کتب ربکم علی نفسه الرحمة ) (1) ثانیأ : رحمت او رحمت واسعه است ( رحمتی وسعت کل شئ ) (2) ثالثأ : رحمت الهی شامل حال کسانی است که واجد شرایط آن باشند .آن شرایط عبارتند از:1 – به طور قطع , کسی مشمول رحمت خاص الهی میشود که ایمان وعمل صالح را توأم با هم داشته باشد . فاما الذین امنوا و عملوا الصالحات فیدخلهم ربهم فی رحمته ذلک هوالفوز المبین (3) اما آنانکه به خدا ایمان آورده و نیکوکار شدند آنها را خدا دررحمت خود داخل سازد که آن سعادت آشکاری است .ایمان و عمل صالح باعث می شود که انسان صلاحیت، لیاقت و ظرفیت دریافت رحمت الهی را در خویش ایجاد نماید. وظیفه ما ایجاد ظرفیت است و اگر ما این کار را به درستی انجام دهیم، افاضه رحمت الهی حتمی و به اراده حق است.2 – مفسران در تفسیر آیه ی فاذکرونی اذکرکم یاد کنید مرا تا شما را یاد کنم (4) تفاسیر متعددی را ذکر کرده اند که یکی از تفاسیر احتمالی این است که : مرا به اطاعت یاد کنید تا شما را به رحمتم یاد کنم . شاهد این سخن , آیه ی 132 سوره ی آل عمران است که می فرماید : اطیعوا الله و الرسول لعلکم ترحمون از حکم خدا و رسول او فرمان برید , باشد که مشمول رحمت و لطف خدا شوید .3 – این رحمت , مخصوص کسانی است که در مقام امر به معروف و نهی ازمنکر و به پا داشتن نمازو پرداخت زکات و اطاعت ازخدا و پیامبر صلی الله علیه و آله در همه ی شئون باشند و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکرو یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و یطیعون الله و رسوله اولئک سیرحمهم الله (5) پس اگرکسی نسبت به گناه جامعه و اطرافیان خویش بی توجه باشد و اهل پرداخت زکات مال خویش نباشد و نیز اگر از گناهانی که پیامبر و اهل بیت علیهم السلام هشدار داده اند , پرهیز و اوامر آنها رااطاعت نکند رحمت خاص الهی شامل حال او نخواهد شد .4 – پیروی از آیات قرآن مجید , آراسته شده به حقایق این کتاب عزیز در جهت عقیده و عمل و اخلاق , انسان را در سایه ی رحمت خاص حق , قرار میدهد . هذا کتاب انزلناه مبارک فاتبعوه لعکم ترحمون (6) این کتابی است که ما بر برکت و خیر بسیار فرستادیم ؛ از آن پیروی کنید و پرهیزکار شوید باشد که مشمول رحمت و لطف ایزد گردید .5 – اصلاح میان برادران دینی و حل اختلافات مسلمانان و رعایت تقوا , علت رسیدن رحمت حضرت حق به انسان است . انما المؤمنون اخوة فاصلحوا بین اخویکم و اتقوا الله لعلکم ترحمون (7) به حقیقت , مؤمنان همه برادریکدیگرند پس همیشه بین برادران خود را صلح دهید و پرهیزکار باشید , باشد که مورد لطف و رحمت الهی گردید .6 – نرم خویی با مردم , خوشرفتاری با همنوعان و بکار گیری اخلاق حسنه و صفات حمیده , علامت اتصال انسان به رحمت خاص حضرت حق است . فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لا نفضوا من حولک مرحمت خدا تو را با خلق , مهربان و خوشخوی گردانید و اگر تند خو و سخت دل بودی مردم ازگرد تو متفرق میشدند .7 – آنان که از آزمایشات الهی و ابتلائات دنیایی سرافراز بیرون آیند و برای حفظ دین و ایمان خویش , در برابر حوادث صبوری کنند و در هنگام مصیبت به یاد خدا و بازگشت به سوی او باشند , به رحمت حضرت محبوب خواهند رسید : و لنبلونکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات و بشرالصابرین الذین اذا اصابتهم مصیبة قالوا انا لله و انا الیه راجعون اولئک علیهم صلوت من ربهم و رحمة.....(9)8 و 9 – گوش دادن به تلاوت قرآن و استغفار کردن از دیگر عوامل جلب رحمت الهی است و اذا قرئ القرآن فاستمعوا له و انصتوا لعلکم ترحمون (10) لو لا تستغفرون الله لعلکم ترحمون (11) لذا شایسته است که مؤمن , درهنگام شنیدن تلاوت قرآن , بادقت و تدبر سکوت کند و نیز مدت زمانی از شبانه روز را به استغفار نزد حضرت حق , اختصاص دهد .شرایط رسیدن به رحمت , از دیدگاه روایات اهل بیت علیهم السلام : - مصافحه و معانقه با مؤمن و علاقه مندی نسبت به او- امام صادق علیه السلام میفرمایند : وقتی دو مؤمن با یکدیگر دیدار کرده , دست میدهند(مصافحه) , خداوند رحمتی بر آنها فرو می فرستد که نود و نه قسمت آن برای کسی است که رفیقش را بیشتر دوست میدارد و اگر در دوستی یکی بودند رحمت , آنان را در بر میگیرد . (12) در حدیثی دیگر می فرمایند : وقتی دو مؤمن همدیگر را در آغوش می گیرند(معانقه), رحمت خدا آنان را فرا میگیرد و چون بر آن مداومت کنند و جز برای خدا , و نه هدفی دنیایی , انجام دهند , به آنان گفته میشود : شما آمرزیده شدید , از سر گیرید اعمالتان را ( 13)- مهربانی با همه ی مردم امام علی علیه السلام می فرمایند : بهترین وسیله ی ریزش رحمت خدا , مهربان بودن با همه ی مردم است (14)البته حضرت در حدیثی دیگر می فرمایند : ترحم بر بی رحم , مانع رحمت حق میشود و .... - اطاعت از فرامین الهی پیامبر صلی الله علیه و آله میفرمایند : با فرمان بردن از اوامر خداوند , خود را در معرض رحمت او قرار دهید (15)- از دیگر عوامل جلب رحمت الهی که در احادیث ذکر شده است ؛ عدم فساد در زمین وعدم سخن چینی و عیب جویی و آبرو ریزی از مردم , جویای خیر و خوبی شدن , شناخت حد و اندازه ی خویش , تقوای الهی , پوزش خواستن از خطاها پیش از مرگ , اندیشه کردن و عبرت آموختن , شکیبایی , کردار نیکو , کوتاه کردن آرزو , غنیمت شمردن فرصتها و .... میباشد که به خاطر اختصار , از ذکر احادیث آن صرفنظر میکنیم .و در یک جمله میتوان گفت که : تمسک حقیقی به دو ثقل قرآن و اهل بیت علیهم السلام , انسان را به رحمت الهی خواهد رساند .(1) سوره انعام / 54 (2) سوره اعراف / 156 (3) سوره جاثیه / 30 (4) سوره بقره / 152 (5) سوره توبه / 71 (6) سوره انعام / 155 (7) سوره حجرات / 10 (8) سوره آل عمران / 159(9) سوره بقره / 155 – 156 – 157(10)سوره اعراف / 204 (11) سوره نمل / 46 (12) اصول کافی / ج 3 / ص 407 / ح 14(13) اصول کافی / ص 413 / ح 2 (14) میزان الحکمه / ج 4 / ص 2004 (15) میزان الحکمه / ج 4 / ص2006 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه