طهارت های سه گانه و طهارت مورد نظر در آيه تطهير كدامند؟

تحصيل طهارت معنوي و روحي يكي از بزرگ‏ترين اسرار احكام الهي است كه زمينه آن در تمام احكام عبادي و غير عبادي مشاهده مي‏شود. بر اين اساس، در سوره مباركه مائده بعد از امر به وضو، غسل و تيمم مي‏فرمايد: «ما يُريد الله لِيجعَل عَليكم مِن حَرج ولكن يُريد لِيُطهِّركم» مائده/6 [خدا نمي‏خواهد با جعل احكام ديني بر شما سخت بگيرد، بلكه مي‏خواهد شما را تطهير كند.] طهارت مورد نظر در اين آيه، عمدتاً طهارت معنوي و اخلاقي است، نه طهارت ظاهري و جسمي؛ زيرا با اندكي آب وضو و مقداري خاك تيمم، طهارت ظاهري حاصل نمي‏شود، در حالي كه تحصيل طهارت معنوي با اين مقدار آب و خاك ممكن است. سرّش آن است كه: اوّلاً، هر يك از وضو، غسل و تيمّم بدل از آنها، عمل عبادي شمرده مي‏شود. ثانياً، در تمام اعمال عبادي، از جمله وضو، غسل و تيمم قصد قربت شرط است. ثالثاً، قصد قربت با آب كم يا زياد و حتّي با خاك نيز قابل تحصيل است. بدين ترتيب مي‏توان گفت: طهارت در اين آيه، عمدتاً به طهارت معنوي برمي‏گردد. آري گاهي طهارت ظاهري و جسمي‏نيز به صورت ضمني حاصل مي‏شود. بنابراين، هدف عمده از جعل احكام دين، خاكسار كردن انسان و سركوب منيت و خودخواهي اوست، تا انسان را از هواپرستي و معصيت كه زمينه شرك است، نجات دهد. توضيح اين كه: هر معصيتي به شرك منتهي مي‏شود و هر عاصي در حال معصيت ادعاي ربوبيت و خدايي دارد؛ زيرا كسي كه دست به گناه مي‏آلايد اگر جاهل قاصر باشد و اصلاً نداند كه اين كار خلاف است يا بداند كه خلاف شرع است ولي در حين عمل، از معصيت بودن آن يا مصداق معصيت بودن آن غافل يا ناسي يا ساهي باشد، اصلاً معصيت نكرده است: «رُفع عَن أُمّتي تسعه: الخَطاء، والنَسيان، وما أُكرهوا عليه، و ما لايطيقون، و ما لايعلمون، و ما اضطروا والحسد، والطيره، والتفكّر في الوسوسه في الخلق مالم ينطق بشفه». (بحار2/280) امّا اگر بداند كه فلان كار خلاف شرع است و در حين عمل، متوجّه نيز باشد در صورتي مرتكب آن مي‏شود كه سه مقدّمه را طي ‏كند: 1ـ مي‏دانم كه خدا اين كار را حرام كرده و ترك آن را از من خواسته است. 2ـ ميل و هواي من از من مي‏خواهد كه اين كار را انجام دهم. 3ـ تمايلات و خواسته هاي نفساني من بر امر و فرمان الهي مقدّم است. بعد از طيّ اين مراحل سه گانه دست به گناه مي‏زند. بنابراين، در تحليل صحيح، حقيقت هر گناه و معصيتي، به ادّعاي ربوبيت برمي‏گردد. از اين جهت فرموده اند: هيچ گناهي را كوچك نشماريد، بلكه بايد توجّه داشت كه هنگام معصيت با فرمان چه كسي مخالفت مي‏شود. از اين رو بعضي از بزرگان گفته‏اند: هيچ معصيتي، صغيره نيست، بلكه هر گناهي كبيره شمرده مي‏شود؛ زيرا عصيان خداي بزرگ است. البته گناهان در مقايسه با يكديگر به بزرگ و بزرگ‏تر تقسيم مي‏شوند. اين كه قرآن كريم مي‏فرمايد: اكثر كساني كه ادعاي ايمان مي‏كنند، مشرك هستند؛ «وَما يوُمن أَكثرهم بِالله إِلاّ وهم مُشركون» يوسف/106 شايد اشاره‏اي به همين ادعاي ربوبيت در حال عصيان عمدي داشته باشد. بنابراين، حقيقت وضو، غسل، تيمّم و تحصيل طهارت كه در آيه مباركه سوره مائده آمده، براي متواضع و خاكسار كردن انسان از منيّت و خودخواهي است تا اهل ادعا نباشد. چنين انساني هرگز همانند شيطان «أنا خير منه» نمي‏گويد، بلكه مي‏گويد: تابع دستور خدايم. سخن از «هو الله» است، نه «أنا الله». سخن از الهيّت او است نه اُلوهيت من. آن كه دست به گناه مي‏زند، در حقيقت «انا الله» گواست. اما آن كس كه هو الله مي‏گويد، هرگز دست به معصيت نمي‏زند و دامن به گناه نمي‏آلايد. بنابراين، ثمره اصلي وضو و غسل و تيمم و ساير احكام ديني، تطهير نفس و تزكيه روح از همين منيّت و خود خواهي است. امّا تطهيري كه در سوره احزاب براي اهل بيت (عليهم السلام) مطرح است، بالاتر و عميق تر از اين مباحث است؛ زيرا خداوند نفرمود همان گونه كه براي تطهير ديگران احكامي ‏وضع كرده‏ام براي تطهير شما نيز احكامي‏مقرّر كردم، بلكه فرمود: خداوند شخصاًٍ اراده كرده است شما را پاك و مطهّر گرداند تا از خطر هر عصيان، نسيان، و خطايي مصون و محفوظ باشيد. و چون تطهير اهل بيت (عليهم السلام) مراد مستقيم خداست و بدون واسطه، به اراده خود خدا نسبت داده شده است، تخلّف پذير نيست.eporsesh.com .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه