فلسفه و مبانی دینی و منطقی عزادارى برای اهل بیت و معصومین (ع) کدام است؟

عزادارى برای اهل بیت و معصومین (ع) دارای فلسفه و مبانی دینی و منطقی مستحکمی است که تبیین دقیق و صحیح این مبانی می تواند در تغییر و تصحیح نوع دیدگاه و رفتار ما و اطرافیانمان نسبت به موضوع عزاداری برای اهل بیت(ع) تأثیر گذار باشد . البته گفتنی است که متأسفانه در برخی جاها محتوا و شکل عزاداری ها در سالهای اخیر تا حدودی از مسیر درستش منحرف شده است. لذا می طلبد که پیروان صاحب معرفت اهل بیت (ع) در راه اصلاح و ارتقاع کیفیّت عزادری ها قدمهایی بردارند. البته شکی نیست که وجود همین ذکر مصیبت های آسیب زده نیز در حفظ یاد و نام اهل بیت (ع) مؤثّر است. لذا نباید اجازه داد دشمنان اسلام این آسیبها را بهانه قرار داده و با اصل عزاداری مبارزه نمایند ، بلکه با حفظ اصل باید کیفیّت آن را به سمت معرفت افزایی سوق داد. امّا از نظر ظاهر عزادرای آنچه معصومین به ما سفارش کرده اند این است که از نظرعرف عزادرای محسوب شود و از این جهت فرقی بین عزاداری برای معصومین و برای دیگران وجود ندارد چون شکل خاصی از عزاداری را به ما دستور نداده اند ؛ البته روی گریه کردن تأکید خاصّ شده لذا نباید اجازه داد این جنبه از عزاداری فراموش شود. همچنین باید اشعاری را که شعرای اهل بیت در زمان اهل بیت (ع) می خواندند و مورد تأیید آن بزرگواران واقع می شدند به دست آورد و اشعار امروزی را هم به همان سمت سوق داد ؛ و به ذاکرین اهل بیت باید تذکر داد که آن اشعار بلند را پیش روی خود گذاشته از میان اشعار امروزی آنهایی را انتخاب نمایند که با آن اشعار بلند همخوانی داشته باشد.اشعاری مثل دعبل خزاعی که روح حماسه را در شنوندگان زنده می کرد و پشت ظالمین را می لرزاند.و اما فلسفه عزاداری :الف. محبت و دوستى: قرآن و روایات، دوستى خاندان رسول اکرم(ص) و اهل بیت(ع) را بر مسلمانان واجب کرده است«قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ ؛ بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد] براى او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است »( سوره شوری ، آیه23؛ همچنین ر.ک : هود ، آیه 29؛ میزان الحکمه، ج 2، ص 236..) روشن است که دوستى لوازمى دارد و محبّ صادق، کسى است که شرط دوستى را - چنان که باید و شاید - به جا آورد. یکى از مهم ترین لوازم دوستى، هم دردى و هم دلى با دوستان در مواقع سوگ یا شادى آنان است؛( نگا: المحبة فى الکتاب والسنة، صص 169 - 170 و 181 - 182. ) شرط دوستی ومحبت به اهل بیت که درقرآن به عنوان یک دستور ذکر شده این است که در عزای آل رسول عزادار ودر شادی آنها شاد باشیم .احترام و بزرگداشت ائمه طاهرین ـ علیهم السّلام ـ چه در مراسم شادی آنها و چه در مراسم حزن ایشان‌، می‌تواند از موارد، عزت گذاشتن و محبت به اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ باشد؛ زیرا اگر بر حزن و شادی آنها شریک نباشیم، و در مراسم بزرگداشت آنها شرکت نکنیم، و به این وسیله ارادت خود را در همدردی با آنها ثابت نکنیم، قهراً در مودت و محبت به این خاندان نیز مشکل خواهیم داشت. از این رو در احادیث، بر برپایى جشن و سرور در ایام شادى اهل بیت(ع) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأکید فراوان شده است.حضرت على(ع) در روایتى مى فرماید: «شیعه و پیروان ما در شادى و حزن ما شریکند». «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»؛( بحارالانوار، ج 44، ص 287.) امام صادق(ع) نیز فرمودند: «شیعتنا جزء منا خلقوا من فضل طینتنا یسوؤهم ما یسؤنا و یسرّهم ما یسرّنا»؛ امالى، ص 305. «شیعیان ما پاره اى از خود ما بوده واز زیادى گل ما خلق شده اند؛ آنچه که ما را بدحال یا خوشحال مى سازد، آنان را بدحال و خوشحال مى گرداند». این وظیفه عقلانى و شرعى، ایجاب مى کند که در ایام عزادارى اهل بیت(ع)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنى، با اشک، آه و ناله و زارى، از نظر خوراک، با کم خوردن و کم آشامیدن مانند افراد غم زده طبق فرموده امام صادق(ع) به معاویة بن وهب، «عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دورى جویند تا آن که یک ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذاى معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش کنند». (نگا: تاریخ النیاحة الامام الشهید الحسین بن على، ج 1، صص 157-159). و از نظر پوشاک، با پوشیدن لباسى که از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حکایت گر اندوه و ناراحتى است، آشکار سازیم.ب. انسان سازى: از آنجا که در فرهنگ شیعى، عزادارى باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم دردى با آن عزیزان، در واقع یادآورى فضایل، مناقب و آرمان هاى آنان بوده و بدین شکل، آدمى را به سمت الگوگیرى و الگوپذیرى از آنان سوق مى دهد. فردى که با معرفت در مجالس عزادارى، شرکت مى کند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم مى آمیزد و در پرتو آن، انگیزه اى قوى در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزادارى، مانند محبى مى شود که فعّال و شتابان، به دنبال پیاده کردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.ج. جامعه سازى: هنگامى که مجلس عزادارى، موجب انسان سازى گشت؛ تغییر درونى انسان به عرصه جامعه نیز کشیده مى شود و آدمى مى کوشد تا آرمان هاى اهل بیت(ع) را در جامعه حکم فرما کند. به بیان دیگر، عزادارى بر اهل بیت(ع)؛ در واقع با یک واسطه زمینه را براى حفظ آرمان هاى آنان و پیاده کردن آنها فراهم مى سازد. به همین دلیل مى توان گفت: یکى از حکمت هاى عزادارى، ساختن جامعه براساس الگوى ارائه شده از سوى اسلام است.د. انتقال دهنده فرهنگ شیعى به نسل بعد: کسى نمى تواند منکر این حقیقت شود که نسل جدید در سنین کودکى، در مجالس عزادارى با فرهنگ اهل بیت(ع) آشنا مى شوند. به راستى عزادارى و مجالس تعزیه، یکى از عناصر و عوامل برجسته اى است تا آموزه هاى نظرى و عملى امامان راستین، به نسل هاى آینده منتقل شود. مراسم عزادارى، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه براى تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایى آنان با گفتار و کردار اهل بیت(ع) است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه