بسمه تعالیآیت الله بهجت ( ره ) فرموده بودن نماز شب انسان رو به درجات و مقامات عالیه دنیا و آخرت میرساند و یکی از آیت الله های دیگر هم قسم خورده و گفته بود هر کس نتیجه اش را ندید به من لعنت بفرستد...اما مادر و چند تن از فامیل ما سالهاست که مدام در نماز شبشان ثابت قدم هستند و بعضی شبها از ناله ایشان در نمازشبشان از خواب بیدار میشوم...اما در حالت فعلی ایشان در دنیا نه پستی دارند و نه مقامی و نه درجه ای...این یعنی چه ؟؟؟

از کسی که نماز شب می خواند، سؤال کنید که برای چه نماز شب می خوانی؟ اگر کسی« قربة الی الله» نماز شب خواند وحاجت دنیایی داشت ؛ اگر به صلاحش باشد حاجتش داده می شود واگر حاجت آخرتی داشت ومانعی نباشد به او داده می شود. و واقعا حیف است که شخص نماز شب خوان؛ نظرش تنگ وکوچک باشد وبا این کالای پرقیمت(نماز شب) متاعی پست وبی ارزش بخرد، پُست ومقام ویا ثروت ویا ... هر چه باشد، درمقابل متاع آخرت، کم وبی ارزش است ! نساء/77« قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ وَ الْآخِرَةُ خَیْر»«سرمایه زندگى دنیا، ناچیز است! و سراى آخرت، براى کسى که پرهیزگار باشد، بهتر است»راجع به کسانی که نماز شب می خوانند خداوند فرموده :«تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ، فَلا تَعَلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْلَمُونَ».( سوره سجده: آیه 16 و 17.)پهلوهاى آنان از بسترها، تهى مى شود و از جایگاه خودشان بر مى خیزند و پروردگارشان را از روى بیم و امید مى خوانند و از آنچه به آنان داده ایم انفاق مى کنند، کسى نمى داند که برای پاداش اعمال آنها ،چه چیزهایى که باعث چشم روشنى است ، براى آنها ذخیره شده است!لازم است راجع به اینکه نماز شب اصولا چیست وچه منافعی دارد، بیشتر سخن بگوییم تا ببینیم آیا انتظارما از اینکه شخص نماز شب خوان ،بایستی به مقامات دنیایی برسد،انتظار بجا ودرستی است یا نه؟ احادیث زیر ازدو کتاب «بحارالانوار جلد 87 صفحه 142 تا 148» و «وسائل الشیعه جلد 5 صفحه 268و269» گرفته شده است:نماز شب یک عبادت بزرگ روحانىغوغاى زندگى روزانه از جهات مختلف، توجه انسان را به خود جلب مى کند و فکر آدمى را به وادى هاى گوناگون مى کشاند، به طورى که جمعیت خاطر و حضور قلب کامل، در آن بسیار مشکل است، اما در دل شب و به هنگام سحر و فرو نشستن غوغاى زندگى مادى، و آرامش روح و جسم انسان در پرتو مقدارى خواب، حالت توجه و نشاط خاصى به انسان دست مى دهد که بى نظیر است. آرى در این محیط آرام و دور از هر گونه ریا و تظاهر و خودنمایى و توأم با حضور قلب حالت توجهى به انسان دست مى دهد که فوق العاده روح پرور و تکامل آفرین است. به همین دلیل دوستان خدا همیشه از عبادتهاى آخر شب، براى تصفیه روح و حیات قلب و تقویت اراده و تکمیل اخلاص، نیرو مى گرفته اند.در آغاز اسلام نیز پیامبر ص با استفاده از همین برنامه روحانى مسلمانان را پرورش داد، و شخصیت آنها را آن قدر بالا برد که گویى آن انسان سابق نیستند، یعنى از آنها انسانهاى تازه اى آفرید، مصمم، شجاع، با ایمان، پاک و با اخلاص و شاید مقام محمود که در آیات قرآن به عنوان نتیجه نافله شب آمده است اشاره به همین حقیقت نیز باشد.بررسى روایاتى که در منابع اسلام در فضیلت نماز شب وارد شده نیز روشنگر همین حقیقت است، به عنوان نمونه:1- پیغمبر اکرم ص مى فرماید:خیرکم من اطاب الکلام و اطعم الطعام و صلى باللیل و الناس نیام: بهترین شما کسانى هستند که در سخن گفتن مؤدبند گرسنگان را سیر مى کنند و در شب در آن هنگام که مردم خوابند نماز مى خوانند 2- امیر مؤمنان على ع مى فرماید:قیام اللیل مصحة للبدن و مرضاة للرب عز و جل و تعرض للرحمة و تمسک باخلاق النبیین: قیام شب موجب صحت جسم و خشنودى پروردگار و در معرض رحمت او قرار گرفتن و تمسک به اخلاق پیامبران است 3- امام صادق ع به یکى از یارانش فرمود:لا تدع قیام اللیل فان المغبون من حرم قیام اللیل: دست از قیام شب برمدار، مغبون کسى است که از قیام و عبادت شب محروم گردد 4- رسول خدا ص مى فرماید:من صلى باللیل حسن وجهه بالنهار: کسى که نماز شب بخواند صورت (و سیرتش) در روز نیکو خواهد بود حتى در بعضى از روایات مى خوانیم که این عبادت بقدرى اهمیت دارد که جز پاکان و نیکان موفق به آن نمى شوند! 5- مردى نزد على امیر مؤمنان ع آمد و عرض کرد، من از نماز شب محروم شدم، على ع فرمود:انت رجل قد قیدتک ذنوبک: تو کسى هستى که گناهانت تو را به بند کشیده است! 6- در حدیث دیگرى از امام صادق ع مى خوانیم:ان الرجل لیکذب الکذبة و یحرم بها صلاة اللیل فاذا حرم بها صلاة اللیل حرم بها الرزق: انسان گاهى دروغ مى گوید و سبب محرومیتش از نماز شب مى شود، هنگامى که از نماز شب محروم شد از روزى (و مواهب مادى و معنوى) نیز محروم مى شود 7- با اینکه مى دانیم کسى همچون على ع هرگز ترک نماز شب نمى کرد در عین حال اهمیت موضوع تا آن پایه است که پیامبر ص در وصایایش به او فرمود:اوصیک فى نفسى بخصال فاحفظها- ثم قال اللهم اعنه- ...و علیک بصلاة اللیل، و علیک بصلاة اللیل، و علیک بصلاة اللیل!تو را به امورى سفارش مى کنم همه را حفظ کن- سپس فرمود: خداوندا! او را بر انجام این وظائف یارى فرما- تا آنجا که فرمود: بر تو باد به نماز شب، بر تو باد به نماز شب بر تو باد به نماز شب!» 8- پیامبر اسلام ص به جبرئیل فرمود: مرا پند ده جبرئیل گفت:یا محمد عش ما شئت فانک میت، و احبب ما شئت فانک مفارقه، و اعمل ما شئت فانک ملاقیه، و اعلم ان شرف المؤمن صلوته باللیل، و عزه کفه عن اعراض الناس: اى محمد هر چه مى خواهى عمر کن اما بدان که سرانجام خواهى مرد، و به هر چه مى خواهى دل ببند اما بدان سرانجام از آن جدا خواهى شد، و هر عملى مى خواهى انجام ده ولى بدان سرانجام، عملت را خواهى دید، و نیز بدان که شرف مؤمن نماز شب او است، و عزتش خوددارى از ریختن آبروى مردم است. این اندرزهاى ملکوتى جبرئیل که همه حساب شده است نشان مى دهد که نماز شب آن چنان شخصیت و تربیت و روحانیت و ایمانى به انسان مى دهد که مایه شرف و آبروى او است همانگونه که ترک مزاحمت نسبت به مردم، سبب عزت خواهد شد 9- امام صادق ع مى فرماید:ثلاثة هن فخر المؤمن و زینة فى الدنیا و الآخرة، الصلاة فى آخر اللیل و یاسه مما فى ایدى الناس و ولایة الامام من آل محمد: سه چیز است که افتخار مؤمن و زینت او در دنیا و آخرت است نماز در آخر شب، و بى اعتنایى به آنچه در دست مردم است، و ولایت امام از اهل بیت پیامبر ص.10- از همان امام نقل شده که فرمود: هر کار نیکى که انسان با ایمان انجام مى دهد پاداشش در قرآن صریحا آمده جز نماز شب که خداوند به خاطر اهمیت فوق العاده اش آن را با صراحت بیان نفرموده، همین قدر فرموده است: تَتَجافى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ- فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ: آنها شب هنگام از بسترها برمى خیزند و پروردگارشان را با بیم و امید مى خوانند و از آنچه به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند، اما هیچکس نمى داند خداوند چه پاداشهایى که موجب روشنى چشمها مى شود در برابر اعمالشان قرار داده است.واما آداب مختصر نماز شب:البته نماز شب آداب فراوانى دارد ولى بد نیست ساده ترین صورت آن را در اینجا بیاوریم تا عاشقان این عمل روحانى بتوانند بهره بیشتر گیرند، نماز شب بطور کاملا ساده یازده رکعت است که به ترتیب ذیل به سه بخش تقسیم مى شود.الف- چهار نماز دو رکعتى که مجموعا هشت رکعت مى شود و نامش نافله شب است.ب- یک نماز دو رکعتى که نامش نافله شفع است.ج- نماز یک رکعتى که نامش نافله وتر است، و طرز انجام این نمازها درست همانند نماز صبح مى باشد، ولى اذان و اقامه ندارند و قنوت وتر را هر چه طولانى تر کنند بهتر است مقام محمود چیست؟ مقام محمود چنان که از لفظش پیداست معنى وسیعى دارد که شامل هر مقامى که درخور ستایش باشد مى شود ولى مسلما در اینجا اشاره به مقام ممتاز و فوق العاده اى است که براى پیامبر در سایه عبادتهاى شبانه و نیایش در دل سحر حاصل مى شده است.معروف در میان مفسرین این است که این مقام همان شفاعت کبراى پیامبر است.این تفسیر در روایات متعددى نیز وارد شده است: در تفسیر عیاشى از امام باقر ع یا امام صادق ع مى خوانیم که در تفسیر جمله عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً فرمود: هى الشفاعة بعضى از مفسران کوشش کرده اند که از مفهوم خود آیه این حقیقت را دریابند: آنها معتقدند که جمله عَسى أَنْ یَبْعَثَکَ دلیل بر این است که این مقامى است که خدا در آینده به تو خواهد داد. مقامى است که ستایش همگان را برمى انگیزد، زیرا سودش به همگان مى رسد، (چرا که محمود در جمله بالا مطلق است و هیچگونه قید و شرطى ندارد).از این گذشته حمد و ستایش در برابر یک عمل اختیارى است، و چیزى که واجد همه این صفات باشد چیزى جز شفاعت عامه پیامبر ص نیست این احتمال نیز وجود دارد که مقام محمود همان نهایت قرب به پروردگار است که یکى از آثارش شفاعت کبرى مى باشد (دقت کنید). گر چه مخاطب در این آیه ظاهرا پیامبر ص است، ولى از یک نظر مى توان حکم آن را تعمیم داد و گفت همه افراد با ایمان که برنامه الهى روحانى تلاوت و نماز شب را انجام مى دهند سهمى از مقام محمود خواهند داشت، و به میزان ایمان و عمل خود به بارگاه قرب پروردگار راه خواهند یافت، و به همان نسبت مى توانند شفیع و دستگیر واماندگان در راه شوند. زیرا مى دانیم هر مؤمنى در شعاع ایمان خود از مقام شفاعت برخوردار خواهد بود، ولى مصداق اتم و اکمل این آیه شخص پیامبر ص است. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه