آیا اولیای الاهی می توانند بدون حضور در جایی از احوالات آن جا با خبر باشند؟

اولیای الهی به اذن خداوند و لطف پروردگار آن چنان دارای توانایی و آگاهی هستند که بدون نیاز به «حضور»، ظاهری می توانند از احوال دیگران آگاه شوند؛ چنان که در قرآن مجید درباره حضرت عیسی (علیه السلام) می خوانیم: « وَأُنَبِّئُکُم بِمَا تَأْکُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِکُمْ  ۚ   إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَةً لَّکُمْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ » [1] «شما از آنچه می خورید و درخانه هایتان ذخیره می کنید، خبر می دهم مسلماً در اینها، نشانه ای برای شما اگر ایمان داشته باشید.» و هم چنین بدون حضور و از طریق وسیله های دیگر می توانند مشکلات را حل کنند چنان که درباره حضرت یوسف(علیه السلام) و شفا یافتن نابینایی یعقوب (علیه السلام) در قرآن مجید می خوانیم: « اذْهَبُوا بِقَمِیصِی هذَا فَأَلْقُوهُ عَلَىٰ وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیرًا وَأْتُونِی بِأَهْلِکُمْ أَجْمَعِینَ » [2] « این پیراهن مرا ببرید و آن را بر چهره پدرم بیفکنید [تا] بینا شود، و همه کسان خود را نزد من آورید». در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز برخی با آمدن به حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مشکل خود را حل می کردند. و برخی در غیاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از مقام قدسی ایشان بهره می بردند و تنها به وسیله نام و یاد آن حضرت از خداوند حاجت خود را می گرفتند. چنان که «عثمان بن حنیف» می گوید: «روزی در محضر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بودم، حضرت به شخصی که مشکل خود را به ایشان عرضه می کرد شیوه دعا و توسل را چنین تعلیم فرمود: «برو وضو بساز و دو رکعت نماز به جا آور، پس از آن خداوند را این [3] گونه بخوان: اللهم انی اسالک و اتوجه الیک بنبیک نبی الرحمه یا محمد اِنی اَتوجه بک الی ربی فی حاجتی لتقضی. اللهم شفعّه فیّ» [4] «بار خدایا! از تو درخواست می کنم و به تو روی می آورم به وسیله پیامبرت، پیامبر رحمت. ای محمد! من به حق تو به سوی خدایم روی آوده ام تا حاجتم برآورده شود. خدایا پیامبرت را در مورد من شفیع قرار ده». بدیهی است؛ نماز خواندن «عثمان بن حنیف» همیشه در حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نبوده است هم چنان که این تعلیم پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز اختصاص به «عثمان بن حنیف» ندارد بلکه همه مسلمانان در همه جا و در هر زمان می توانند از این تعلیم پیامبر بهره مند شوند. بنابر اعتقادات شیعه نیز در هر زمان تنها یک امام، مسئولیت اصلی امامت را در نظام تکوین و تشریع بر عهده دارد. و آن امام، از علم ویژه و لطف خاص خداوند بهره‌مند می باشد. به طوری که با از دنیا رفتن امام در هر زمان، امام بعدی احساس مسئولیت خاصی به او دست می دهد که خبر از مسئولیت امامت می دهد در حالی که قبل از آن، چنان احساسی را نداشته است. از امام هادی (علیه السلام) روایت شده است: «فقال: انا لله و اناالیه راجعون مضی ابوجعفر، فقیل له: کیف عرفت؟ قال: لانّه تداخلنی ذلة لله لم اکن اعرفها‌» [5] «امام هادی (علیه السلام) فرمود: «انالله و انا الیه راجعون» ، ابوجعفر (امام جواد (علیه السلام) از دنیا رفت! به ایشان گفته شد: چگونه فهمیدید؟! (در حالی که ابوجعفر در بغداد است و شما در مدینه هستید؟!) حضرت فرمود: برای این که خضوع و ذلتی برای خداوند در درونم داخل شد که قبل از آن چنین احساسی نداشتم». هم چنین در سوره قدر می خوانیم: «تنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ » [6] «در آن [شب‌] فرشتگان، با روح، به فرمان پروردگارشان، براى هر کارى [که مقرّر شده است‌] فرود آیند» با توجه به این که «تنزل» فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد، روشن می شود که شب قدر مخصوص به زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و زمان نزول قرآن نیست، بلکه هم چنان تداوم دارد و هر سال تکرار می شود. و بنابر روایت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شب قدر و نزول فرشتگان در آن شب تا برپایی قیامت ادامه دارد. [7] هم چنین ابوداود و طبرانی در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)  آورده اند: «سئل عن لیلة القدر اَهی شی کان فذهب ام هی فی کل عام  فقال: بل هی لامه محمد ما بقی منهما اثنان» [8] «سوال شد درباره شب قدر که آیا چیزی بود و رفت و یا در هر سال هست. (پیامبر ص) فرمود: بلکه آن برای امّت محمد هست (حتی) تا زمانی که دو نفر (بیشتر) از آنان باقی نمانده باشد.» هم چنین از امام جواد (علیه السلام) روایت شده: «ان امیرالمومنین علی (علیه السلام) قال لابن عباس ان لیله القدر فی کل سنةٍ و انه ینزل فی تلک اللیله امر السنه و لذلک الامر ولاةُ بعد رسول الله فقال ابن عباس: مَن هم قال : انا و احد عشر من صلبی» . [9] «امیرالمومنین علی (علیه السلام) به ابن عباس فرمود: همانا شب قدر در هر سال است و در آن شب تقدیرات سال نازل می شود و برای انجام آن کار متصدیانی پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وجود دارد. ابن عباس پرسید: آنان چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود من و یازده نفر از نسل من». از این روایت ها به خوبی منزلت اهلبیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تا حضرت مهدی (عج)  آشکار می شود و این که اینان واسطه فیض خداوند برای جهانیان می باشند. بنابر آن چه گفته شد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اولیای الهی در هنگام زنده بودن و «حیات دنیایی» و پس از مرگ و «حیات برزخی»، دارای برکات وجودی فراوانی هستند. و به هر مقدار مؤمنان و دوست داران، از این «وسیله»‌های الهی بیشتر بهره مند شوند به خداوند نزدیکتر می‌شوند و مراتب درستی و راستی را بیشتر دارا خواهند شد. اما برخی با جمود فکری با اکتفا به تعدادی از روایات اصرار می ورزند که استمداد و توسل، تنها به زمان حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و زمان زنده بودن اولیای الهی منحصر می باشد که در این صورت نیز بنا بر مبانی فکری و اعتقادی شیعه، امام حی و زنده وجود دارد و وجود مقدس ایشان واسطه فیض خداوند می باشد. و حتی می توان گفت؛ در هر دوران باید امام همان عصر و زمان را شناخت تا بهترین شاخص برای هدایت مردم باشد و دوری از فتنه ها و انحرافات و تحریفات را برای مومنان و همه جهانیان به ارمغان آورد. چنان که از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) روایت شده: «مَن مات و لم یعرف اِمام زمانه مات میتة جاهلیة» [10] «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد بر مرگ جاهلیت مرده است». هم چنین در روایت امام صادق (علیه السلام) آمده است هنگامی که آخرالزمان را درک کردی این دعا را بخوان: «اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک اللهم عرفنی رسولک، فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی» [11]   «الحمد لله رب العالمین و السلام علی عباد الله الصالحین» پی نوشت ها: [1] . آل عمران/49. [2] . یوسف/93. [3] . ر.ک مسند احمد بن حنبل/ ج 4 ص 138ـ سنن ابن ماجه، ج 1 ص 441 ح 1358. [4] . ر.ک مسند احمد بن حنبل/ ج 4 ص 138ـ سنن ابن ماجه، ج 1 ص 441 ح 1358. [5] . ر.ک اصول کافی ج 1 ص 381. [6] . سوره قدر/4 [7] . ر.ک نورالثقلین ج5 ص 62 ـ تفسیر نمونه ج 27 ص 184. [8] . الدر المثور ج 6 ص 371. [9] . رک نورالثقلین ج 5 ص 619 ـ کافی ج 1 ص 347. [10] . بحار، ج 8، ص 368 [11] . ر.ک کافی ج1 ص 337. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه