از مکاتبه تان با ما که نشانگر اعتمادتان به این مرکز است خرسندیم و خوشحالیم مخاطبمان فردی مذهبی است که در مواجهه با دغدغه های ذهنی اش، اقدام به مشاوره خواهی می کند.

از مکاتبه تان با ما که نشانگر اعتمادتان به این مرکز است خرسندیم و خوشحالیم مخاطبمان فردی مذهبی است که در مواجهه با دغدغه های ذهنی اش، اقدام به مشاوره خواهی می کند. این را بدانید که یکی از نشانه های افراد عاقل و پویا، کسب آگاهی در زمینه های مورد نیاز است. به خاطر این فهم زیبا به شما تبریک می گوییم و امیدواریم راهنمای خوبی برایتان باشیم. پرسشگر گرامی؛از پرسش شما معلوم است که شما مقید به نماز خواندن هستید ولی برخی اوقات نمی توانید نمازتان را به موقع بخوانید؛ همین که شما مقید به نماز خواندن هستید یک امتیاز مثبت است، پس باید خدا را شاکر باشید که توفیق نماز خواندن را به شما داده است؛ و البته سستی و اهمیت ندادن به نماز هم یک امتیاز منفی است که باید هر چه زودتر آن را از بین ببرید و از تبعات منفی آن در امان باشید؛ شما می توانید با استفاده از مطالبی که در ذیل خواهد آمد این سستی نسبت به نماز را از وجود خود دور کنید؛ و این مهم در صورتی حاصل می شود که همت و اراده خود را در این زمینه به کار ببرید ، چرا که تا همت و اراده ای نباشد بهترین راهکارها هم سودی نخواهد داشت و فرد به مطلوب خود نخواهد رسید. این قانون تغییر ناپذیر دنیاست. تفکر در آثار پر برکت دنیوی و اخروی نماز (خاصه نماز اول وقت) می تواند شما را در مقابله با تنبلی نفس کمک کند؛ چرا که شکل گیری شناخت صحیح، باعث نمودار شدن رفتار صحیح در فرد می گردد : 1. تضمین بهشت رسول الله(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إِنَّ رَبَّکُمْ یقُولُ هَذِهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ فَمَنْ صَلَّاهُنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ حَافَظَ عَلَیهِنَّ لَقِینِى یوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَهُ عِنْدِى عَهْدٌ أُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَمْ یصَلِّهِنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ لَمْ یحَافِظْ عَلَیهِنَّ فَذَلِکَ إِلَى إِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ وَ إِنْ شِئْتُ غَفَرْتُ لَه ». ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 29؛ رسول خدا فرمود: خداى شما مى فرماید: این نمازهاى پنجگانه فریضه است، پس کسى این نمازها را در وقتش به جا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسى که در وقتش نمازها را به جا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب مى کنم، و اگر بخواهم او رابخشایم.» 2. برآورده شدن حاجت امام حسن عسکرى(علیه السلام) فرموده اند:«موسى بن عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید: خدایا! پاداش کسى که نمازش را اول وقت مى خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالى فرمود: خواهش و خواسته او را برآورده مى کنم و بهشت را بر او مباح مى گردانم. ». بحارالأنوار، ج 13، ص 327. 3. مصون ماندن از بلایاى دنیوى رسول الله(صلى الله علیه وآله) وعده داده: «إِذَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَاهَةً مِنَ السَّمَاءِ عُوفِى مِنْهَا حَمَلَةُ الْقُرْآنِ وَ رُعَاةُ الشَّمْسِ أَى الْحَافِظُونَ لِأَوْقَاتِ الصَّلَوَاتِ وَ عُمَّارُ الْمَسَاجِدِ ). مستدرک الوسائل، ج 3، ص 149؛ هنگامى که خداوند سبحان، از آسمان، آفت نازل کرد، حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنى کسانى که اوقات نماز را مراعات کنند و مساجد را آباد مى سازند از این آفت در امانند. » 4. خاموش شدن آتش گناهان رسول خدا(صلى الله علیه وآله): «مَا مِنْ صَلَاةٍ یحْضُرُ وَقْتُهَا إِلَّا نَادَى مَلَکٌ بَینَ یدَى النَّاسِ قُومُوا إِلَى نِیرَانِکُمُ الَّتِى أَوْقَدْتُمُوهَا عَلَى ظُهُورِکُمْ فَأَطْفِئُوهَا بِصَلَاتِکُم». أمالى الصدوق، ص 496؛ وقت هر نمازفرا مى رسید، فرشته اى در میان مردم ندا سر میدهد برخیزید، به وسیله نمازتان، آن آتش گناه را که خودتان فراهم کردید، خاموش کنید. » 5. مصون ماندن انحراف عقیده به هنگام مرگ امام صادق(علیه السلام) فرمود:«مَلَکُ الْمَوْتِ یدْفَعُ الشَّیطَانَ عَنِ الْمُحَافِظِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ یلَقِّنُهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِى تِلْکَ الْحَالَةِ الْعَظِیمَة». من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 137؛ هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که مى خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسى که محافظت به (اوقات ) نماز مى کند، دفع مى کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله» را در این حالت به او تلقین مى کند. » 6. دعاى خیر نماز براى نمازگزار اول وقت امام باقر(علیه السلام) فرموده است: «هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى کند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ کند.... ». وسائل الشیعة ج 4، ص 108. 7. پیامبر، نجات از گرفتارى هاى دنیوى و اخروى را براى او ضمانت نموده رسول خدا (صلى الله علیه وآله): «مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّار). بحارالأنوار، ج 80، ص 9؛ بنده اى (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را براى وقت نمازش دقت کند، من ضمانت مى کنم براى او راحتى در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را » 8. مصونیت از غفلت امام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «أَیمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِین». الکافى، ج 3، ص 270؛ هر مؤمنى محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش به جا آورد، از انسانهاى غافل شمرده نمى شود. » لطفا دقت کنید! من از شما سوال می کنم, آیا در مواقعی که قرار است صبح زود از خواب بلند شوید نیز نمی توانید از خواب بلند شوید؟ مانند مواقعی که برای رفتن به کوه و گردش با دوستان خود صبح زود برنامه ریزی نموده اید! یا مثلا امتحان دارید! آیا تاکنون فکر کرده اید چرا وقتی با دوستتان قرار دارید, فورا بیدار می شوید و چه بسا بدون کوک کردن ساعت و از مدتها قبل از ساعت قرار, خود به خود بیدار می شوید و هیچ چیزی مانع بیدار شدن شما نمی شود, اما هنگامی که می خواهید نماز بخوانید و با خدا صحبت کنید و قرار ملاقات با خدا دارید, اینطور نیست و هر کاری می کنید بیدار نمی شوید و اگر بیدار شدید دوباره می خوابید؟ می دانید مشکل ما چیست؟ مشکل این است که ما به قراری که با دوستمان داریم بیشتر معرفت داریم و بیشتر ایمان داریم و رابطه با دوستان را بیشتر دوست داریم تا نسبت به خداوند. مشکل در ضعف ایمان است. نمی دانیم خدا چیست و چه خاصیتی برای ما دارد. از رابطه با دوست لذت می بریم اما از رابطه با خدا لذت نمی بریم. وقتی یاد دوست را در ذهن خود کوک می کنیم, بدون ساعت بیدار می شویم, ولی وقتی یاد خدا را در خود کوک می کنیم, نمی توانیم بیدار شویم. این یک مشکل فنی ایمانی است. تمام کسانی که صبح بیدار می شوند و کسانی که حتی قبل از صبح بیدار می شوند و نماز شب می خوانند, اینها با ساعت بیدار نمی شوند. ساعت کمک می کند, ولی ساعت به انسان انگیزه نمی دهد. دستگاه انگیزشی انسان را فقط و فقط خدا تحریک می کند. تا معرفت و محبت خدا در دل انسان کوک نشود, انسان نمی تواند بیدار شود. شما اگر می خواهید صبح بیدار شوید, اول باید عشق خدا را در خودتان کوک کنید و بعد البته رعایت موارد زیر هم می تواند کمک کار باشد. رعایت نکاتی که ذکر می شود , بعد از کوک کردن یاد و عشق خداوند در دل, می تواند شما را در بیدار شدن به موقع برای نماز صبح یاری کند : 1. هر چه معده در هنگام خواب شب سبک باشد، به هنگام صبح راحت تر می توانید از خواب برخیزید. از این رو فاصله 2 ساعت بین خوردن شام و خواب , فاصله مناسبی است . البته بهتر است غذایی که میل می کنید، نیز غذایی سبک و کم حجم باشد .حضرت عیسی -علیه السلام- می فرماید : ای بنی اسرائیل! پرخوری نکنید؛ زیرا هر که زیاد بخورد، زیاد می خوابد وهر که زیاد بخوابد، کمتر نماز می خواند وهر که کمتر نماز بخواند، در زمره غافلان قلمداد می شود.[2] امام صادق -علیه السلام-، در مورد سخنانی که میان حضرت یحیی -علیه السلام- و ابلیس گذشت، فرمود : یحیی به شیطان گفت: این آویزها چیست؟ شیطان گفت: اینها شهوات و امیالی است که فرزند آدم گرفتار آنها شده است. یحیی گفت: آیا چیزی از آنها برای من نیز هست؟ شیطان گفت: گاه سیر و پر می خوری و ما هم تو را از نماز و یاد خدا باز می داریم. یحیی گفت: با خدا عهد می بندم که هرگز معده خود را از غذا پر نکنم و ابلیس گفت: من هم با خدا عهد می بندم که از این پس هرگز مسلمانی را اندرز ندهم. آن گاه امام جعفر صادق -علیه السلام- فرمود: ای حفص! با خدا عهد می بندم که جعفر وخاندان جعفر هرگز شکمهای خود را از طعام انباشته نکنند....[3] 2. بدن انسان به خصوص در شب به خواب کافی نیاز دارد و اگر این نیاز برطرف نشود , در کار روزانه و .... ایجاد خلل می کند. شب نشینی ها و خوابیدن دیر هنگام , در بیدار نشدن برای نماز و یا کسالت در آن بسیار مؤثر است. معمولا ً کسانی که تا دیر وقت بیدارند، نمی توانند نماز صبح را بجا آورند. اگر هم بیدار شوند , طبیعی است که نمازی با کسالت و خواب آلودگی بخوانند . حضرت علی -علیه السلام- درباره ی آیه یا ایها الذین امنوا لا تقربوا الصلاة و انتم سکاری حتی تعلموا ما تقولون؛ ای کسانی که ایمان آورده اید در حال مستی به نماز نزدیک نشوید , تا بدانید چه می گویید پرسیدم , فرموده : شما را از خواب آلودگی و چرتی است که نمی گذارد بدانید در رکوع و سجود و تکبیرتان چه می گویید.[4]؛ دیر خوابیدن در شب ما را از درک لذتهای معنوی در سحر و نماز , محروم می کند. پس این قانون را فراموش نکنید « فردی که دیر می خوابد، دیر بیدار می شود و بالعکس کسی که زود می خوابد، زود بیدار می شود». 3. رعایت آداب خواب , از جمله : وضو گرفتن , خواندن سوره توحید، ذکر صلوات، تسبیحات اربعه، تسبیح حضرت زهرا ( سلام الله علیها ) , آیه الکرسی , بخصوص خواندن آیه آخر سوره ی کهف و نیز توسل به امام زمان برای محروم نماندن از فیض نماز اول وقت و ... از جمله اموری است که خواب مؤمن را همراه با هدف و انگیزه می کند و این توجه و هدفمندی در بیداری صبح تأثیرگذار خواهد بود. البته اگر بجا آوردن همه آداب خواب برایتان سخت است , به هر میزان که مقدورتان می باشد انجام دهید . 4. برای بیدار شدن ساعتی را کوک کنید و آن را دور از دسترس تان قرار دهید تا هنگام زنگ زدن نتوانید به راحتی آن را خاموش کنید و مجبور شوید به سمت ساعت حرکت کنید. در مواقعی که زنگ ساعت شما را بیدار نمی کند، بهتر است به یکی از نزدیکان سفارش کنید که شما را در ساعت مقرر بیدار کند. در ضمن برای ایجاد عادت می توانید مثلاً 20 دقیقه مانده به طلوع آفتاب بیدار شوید و نماز خود را بجا بیاورید و هر روز نماز خود را سعی کنید به نماز اول وقت نزدیک تر نماید. 5. انجام هر کاری در ابتدا ممکن است کمی سخت باشد، ولی با تمرین و ممارست و استقامت و پایداری آن عمل , آسان خواهد شد. خیلی از جوانان تلاش کرده اند و به نتیجه نیز رسیده اند. شما هم می توانید یکی دیگر از آن جوانان باشید. همین مطرح کردن سوال تان نشان می دهد که می خواهید و می شود، ان شاءالله. 6. جهت پایبندی به تصمیم برای خود برنامه تنبیه بگذارید. به عنوان مثال با خود عهد ببندید که هرگاه سر ساعت مورد نظر از خواب بلند نشدید، برنامه مورد علاقه تان را که هر روز دنبال می کردید ترک نمایید. 7. یکی از کارهای شیطان قبل از انجام هرعبادتی این می باشد که، آن را برای ما سخت جلوه می دهد. مانند ذره بین که اجسام کوچک را بزرگ نشان می دهد و در این صورت است که با بزرگ نشان دادن چیزی، فرد در خود احساس ناتوانی می کند. 8. نمازهای روزانه خود را سعی کنید در مساجد به جای آورید و از این طریق روحیه معنویتان را بالا ببرید. هر مقدار که ایمان تان افرایش یابد، انجام اعمال عبادی برایتان آسان تر خواهد شد. 9. همان طور که انجام عبادت ایمان را افزایش می دهد، گناه نیز ایمان فرد را سست کرده و توفیق عبادت را از فرد می گیرد. بر این اساس باید انسان از گناهان خود توبه حقیقی نماید تا به انجام عبادت موفق شود. پیامبر خدا - صلی الله علیه وآله و سلم- می فرماید: نیکی را نور دل و آرایه (زیبایی و روشنایی) رخسار و نیروی کار یافتم و بدی و گناه را سیاهی دل و سستی در کار و زشتی چهره .[5] 10. در مورد آثار و پیامدهای نماز (که به برخی از آن ها اشاره شد) تأمل کنید، البته اگر قبل از نمازهای روزانه و شب به هنگام خواب باشد، موثر تر است. این مطلب را به عنوان اصل کلی در ذهن داشته باشید، هر مقداری آگاهی ما در مورد مسئله ای افزایش یابد احتمال انجام آن کار (در صورت مثبت بودنش) نیز افزایش می یابد. از این رو به این مطالب دقت کنید. «و الذین هم علی صلواتهم یحافظون اولئک هم الوارثون؛ و کسانی که بر نمازهایشان مواظبت می کنند . آنان همان وارثانند(وارثان بهشت)».[6]؛ امام علی -علیه السلام- می فرمایند : هیچ کاری نزد خدای ( عزو جل ) محبوبتر از نماز نیست. پس مبادا چیزی از امور دنیا شما را از اوقات نماز باز دارد ؛ زیرا خدای ( عز و جل ) مردمانی را نکوهیده و فرموده است : الذین هم عن صلاتهم ساهون؛ همانان که از نمازشان غافلند , یعنی از اوقات نماز غافلند و به آن اهمیتی نمی دهند.[7؛] در اهمیت صبح همان بس که خدای عز و جل به آن قسم خورده است : « و الصبح اذا اسفر[8]؛ و سوگند به صبح چون آشکار شود و الصبح اذا تنفس [9]؛ و سوگند به صبح چون بدمد». بر این اساس می توان با برنامه ریزی صحیح از این لحظات ملکوتی بهره برد و خود را محروم نکرد و آن را مقدمه ای برای سحر خیزی قرار داد . علامه حسن زاده آملی ( حفظه الله تعالی ) می فرمایند : کسی که سحر ندارد از خود خبر ندارد ! در مورد نماز همین بس که امام صادق – علیه السلام- در لحظات عمر شریف شان فرمودند: کسی که نماز را سبک بشمارد به شفاعت ما نمی رسد. تفکر در این روایات نیز سودمند است : پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : [حفظِ] شش امر را برای من عهده دار شوید من بهشت را برای شما عهده دار می شوم: نماز، زکات، امانتداری، شهوت، شکم و زبان را.[10] امام باقر -علیه السلام- می فرماید : خداوند دوست دارد کسی را که با مردم مزاح کند، اما سخن زشت به زبان نیاورد و نیز کسی را که اندیشه ای یکتا پرست داشته باشد و کسی را که آراسته به خصلت شکیبایی باشد و کسی را که به نماز خواندن افتخار کند.[11] پیامبر خدا صلی الله علیه وآله : ای ابوذر! پروردگارت عزّ وجلّ، به وجود سه نفر، بر فرشتگانش می بالد : مردی که در جایی تنها باشد و[به وقت اذان] اذان بگوید و نماز بخواند. پروردگارت به فرشتگان می فرماید: ببینید بنده من نماز می خواند وهیچ کس جز من او را نمی بیند . پس هفتاد هزار فرشته به زمین فرود آیند وپشت سر او به نماز ایستند وتا فردای آن روز برایش آمرزش می طلبند؛ و مردی که شب هنگام در تنهایی برخیزد و نماز گزارد وسجده کند و در حال سجده خوابش برد . پس ، خداوند متعال فرماید : به بنده من بنگرید که روحش نزد من است وبدنش در طاعت من سجده کنان. ...[12] پیامبر خدا -صلی الله علیه و آله- می فرماید : هیچ بنده ای نیست که به اوقات نماز و مواضع خورشید اهتمام ورزد , مگر اینکه آسودگی در هنگام مردن و از بین رفتن غم و اندوه ها و نجات از آتش را برایش ضمانت کنم.[13] 11. خواندن سه آیه آخر سوره کهف (خاصه آیه آخر؛ قل انما انا بشر ...) جهت بیدار شدن در ساعت معین نیز می تواند موثر افتد. *** معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر : 1. صلوة الخاشعین، شهید دستغیب. 2. اسرار نماز، محسن قرائتی. پی نوشت ها : [1] . میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129. [2] . همان/ ج ١/ ص ١٨٦ . [3] . همان/ 187. [4] . همان/ ج 7 / ص 3129. [5] . همان/ج3/114. [6] . مؤمنون / 9 و 10. [7] . میزان الحکمه / ج 7 / ص 3129. [8] . مدثر / 34. [9] . تکویر / 18. [10] . میزان الحکمه/ ج ٢/ص276. [11] . همان/ ج ٢/ص424. [12] . همان/ ج ٢/ ص ٥٥٧. [13] . همان. *** امیرالمومنین حضرت علی (ع) : آرام باش، توکل کن، تفکر کن، سپس آستین ها را بالا بزن، آن گاه دستان خداوند را می بینی که زودتر از تو دست بکار شده اند. موفق باشید. باز هم با ما سخن بگویید. .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه