رابطه بین توحید و ولایت و امامت امامان علیهم السلام چیست؟

ولايت دینی، يعني سرپرستي معصومين ـ عليهم السلام ـ بر بندگان خدا به منظور رساندن آنها به جايگاهي که انسان لايق آن است. با توجه به هدف خلقت انسان ـ که همان رسيدن به مقام قرب الهي و متخلق شدن به اخلاق الهي است ـ و رهبر بودن ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ براي رساندن انسان به اين مقام، و جايگاهي که توحيد در کسب کمالات لازم در اين مسير دارد، ولايت معصومين ـ عليهم السلام ـ نقش يک چراغ روشن در اين مسير را ايفا مي کند و بلکه بالاتر مثل يک کشتي مي ماند که انسان را از موج و طوفان و غرق شدن نجات مي بخشد، چنانکه در روایات از امیر المومنین علیه السلام و فرزندانش به کشتی نجات یاده شده است بنابراین میتوان گفت که با توجه به راهنما بودن امامان علیهم السلام برای انسان در مسیر کمال مطلوب که همان دین حق و قرب الهی است، نقش ولایت آنها در توحید و مباحث مربوط به آن انکار ناپذیر است و اگر کسی ولایت آنها را نداشته باشد، در رسیدن به توحید و معارف توحیدی هم با مشکل مواجه میشود. علامه جوادي آملي در تبيين جايگاه و نقش ولايت در توحيد سه محور ذکر مي کند: 1. آموختن درس يکتا شناسي و يکتا گرايي و تبيين زواياي توحيدي به طالبان معرفت خداوند. 2. جايگاه ولايتِ آنها در تکميل توحيد ديگران: به اين معنا که عبادت و اعمال صالح، بي توحيد، مانند اسکناس بدون پشتوانه است و ارزشي ندارد يعني کسي که ولايت ندارد توحيد ندارد و کسي که توحيد نداشته باشد اعمالش نابود مي شود، حضرت علي بن موسي الرضا فرمود: «خداوند مي فرمايد: «کلمه لا اله الا الله دژ مستحکم من است و هر کس که در اين دژ وارد شود از عذاب من ايمن خواهد بود؛» بعد حضرت میفرماید: اين ايمني از عذاب شرايطي دارد و من از شروط آن هستم.» 3. معناي سوم اين است که امامان معصوم رکن تکوين توحيد در مقام فعل هستند؛ يعني اگر آنها نمي بودند يکتايي و يگانگي او جلوه اي نمي داشت و تحقق نمي يافت به اين بيان که: ذات خداوند منبع فيضي است که براي رساندن فيض خود به مخلوقات واسطه هايي دارد که همان انسانهاي کامل مي باشند، مانند ائمه معصومين. اگر امامان معصوم نبودند، هيچ چيز خلق نمي شد و هيچ چيز ظهور و بروزي نمي داشت؛ در نتيجه قدرت خدا و يگانگي او هيچ ظهوري پيدا نمي کرد؛ لذا یکی از محورهای نقش ولایت اهل بیت علهیم السلام در توحید این است که اینها مجاری فیض خداوند متعال بر مخلوقات میباشند. ولايت معصومين آن قدر مهم است که عدم پذيرش آن، يا شک در آن، باعث تخريب آثار توحيد خواهد شد، در حديث است که مرد عالمي از بني اسرائيل چهل شبانه روز به عبادت و دعا و زاري پرداخت و از خداوند حاجتي را طلب نمود، در اين هنگام حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ بر اين مرد گذشت و زاري بي تابانه او را که ديد از خداوند پرسيد چرا حاجت اين مرد را نمي دهي؟ خطاب رسيد که: اگر چنان زاري و گريه کند که گردن او بشکند حاجت او را نخواهم داد؛ زيرا در ولايت تو شک دارد. آنگاه حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ از او پرسيد آيا در ولايت من شک داري؟ گفت: آري به خدا که در ولايت شما شک داشتم. ملاحظه مي کنيد که شک در ولايت امام عصر (چه حضرت عيسي و چه ائمه معصومين و هر امام و پيامبر ديگر) مي تواند موجب دوري از خدا و بي اعتنايي ايشان شود و آثارِ توحيدِ شخص را که همان تقرب به خداوند باشد تخريب کند. هم چنین در هر کدام از اقسام توحيد براي ولايت امامان معصوم ـ عليهم السلام ـ جايگاهي رفيع در کسب و اجراي آنهاست. يکي از اين اقسام توحيد، توحيد تشريعي است يعني بدانيم که حق قانونگذاري فقط براي خداي تعالي است؛ زيرا اوست که مخلوقاتش را خوب مي شناسد و صلاح آنها را مي داند. پس کسي غير از ايشان حق اقدام بر قانونگذاري را ندارد و انبيا و رسولان الهي حامل اين قانون الهي به سوي خلق مي باشند و بدون اجازه خداوند شريعت جديد نمي آورند. با توجه به اين بیان معلوم است که اگر کسي ولايت معصومين ـ عليهم السلام ـ را قبول نداشته باشد، نمي تواند به طور کامل از شريعت الهي آگاه گردد و در دينداري خود ضعيف است. يکي ديگر از اقسام توحيد، توحيد در محبت است؛ يعني هر کسي که معتقد است هر کمالي و جمالي اصالتاً از خداي تعالي است پس سزاوار است که محبت خود را اصالتا براي خداوند در نظر داشته باشد. با توجه به توحيد در محبت و ارتباط آن با ولایت ولی خدا است که خداوند در قرآن به پیامبر دستور میدهد که به مردم بگوید: «اگر شما خداوند را دوست داريد، پس از من اطاعت کنيد». بنابراین نقش و جايگاه ولايت معصومين در توحید در سه بخش: تکميل توحيد؛ آموختن معارف توحيد و وساطت تکويني در تجلي توحيد مي باشد، و نقش يک رهبر و راهبر به سوي فهم و اعتقاد و بلکه موحد حقيقي شدن را دارند. .

مرجع:

ایجاد شده در 1400/10/19

لینک کوتاه