مقصود از آیه 80 سوره نمل «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ اَلْمَوْتى » چیست؟

در این باره باید دانست، قرآن داراى مجموعه آیات است و شایسته نیست که شخص یا گروهى یک بخشى از آیه اى را مطرح کند و برداشت ناقص خود را به عنوان دیدگاه قرآن بیان کند. چه بسا انحرافات فکرى و افراط و تفریط هاى اعتقادى فراوانى از این اشتباه روش مراجعه به قرآن، ریشه گرفته باشد. در حالى که باید مجموعه آیات قرآن را مورد دقّت و مطالعه قرار داد و به یک نتیجه قابل اعتماد دست یافت.نکته اول اینکه؛ گاهى در قرآن فرهنگ خاص الهى و فراتر از فرهنگ عمومى و یا در مقابل فرهنگ جامعه جاهلى مطرح شده؛ به طور نمونه برخى آیات هدایت را فقط فعل خدا میداند:«لَیْسَ عَلَیْکَ هُداهُمْ وَ لکِنَّ اَللَّهَ یَهْدِى مَنْ یَشاءُ »1؛«بر تو نیست که آنان را هدایت کنى، بلکه خداوند هر که را بخواهد هدایت میکند».و برخى دیگر هدایت را به غیر خدا نسبت می دهد:«إِنَّکَ لَتَهْدِى إِلى صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ »2؛ «به درستى که تو به راه راست هدایت میکنى».از مجموع این آیات نتیجه گیرى می شود که توانایى هدایت به طور مستقل حتى براى پیامبر صلیالله علیه و آله وجود ندارد بلکه پیامبر نیز با تکیه بر نیرو و اراده الهى قدرت بر هدایت مردم را دارد.در آیه مورد نظر نیز، «هدایت ناپذیرى کافران» به «ناشنوایى مردگان» تشبیه شده است. به خاطر این که نزد عموم مردم عدم شنوایى مردگان آشکار است، برخلاف کور دلى و ناشنوایى باطنى کافران، که از نگاه مردم پنهان است زیرا کافران مانند دیگر انسان ها از حواس ظاهرى برخوردارند. از این جهت خداوند کفّار را به مردگان تشبیه کرده است.امّا در آیات دیگر قرآن، از تفاوت برخى انسان ها مانند شهیدان راه خدا با «اموات» یاد شده است:«وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ »3؛«و نگویید به آنان که کشته می شوند در راه خدا، مردگان بلکه زندگانند ولیکن شما درنمییابید».از مجموعه این دو گروه آیات استفاده می شود کسانى که نمیشنوند مردگان عادى هستند اما شهدا «احیاء» و زندگان هستند ولى شما نمیدانید و درک نمیکنید.از آیه شریفه به روشنى آشکار می شود؛ بسیارى از مردم عادى از حیات و آگاهى شهیدان و اولیاى الهى بیخبرند و در این میان برخى نادانان و لجاجت پیشگان بدون درک صحیح از این گونه آیات شریه، سلام دادن و زیارت و یا درخواست حاجت از اولیاى الهى را غیرمجاز و یا شرک میدانند!!نکته دوّم؛ گاهى در قرآن مجید، «کلمات» و واژگان براساس فرهنگ خاص الهى معنا پیدا میکند و با فرهنگ عمومى لغت شناسان و مصداق هاى حسّى متفاوت خواهد بود؛ به طور مثال در قرآن میخوانیم:«وَ مَنْ کانَ فِی هذِهِ أَعْمى فَهُوَ فِی الاْخِرَةِ أَعْمى وَ أَضَلُّ سَبِیلاً »4؛«هر کس در این [دنیا] کور[دل] باشد در آخرت [هم] کور[دل] و گمراه تر خواهد بود».در این آیه شریفه، کور بودن فراتر از نابینایى ظاهرى میباشد بلکه منظور کوردلى و حجاب باطنى است.همچنین در آیات مورد بحث خداوند متعال میفرماید:«إِنَّکَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ. وَ ما أَنْتَ بِهادِی الْعُمْیِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاّ مَنْ یُومِنُ بِآیاتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ »5؛«و نمیتوانى کران را هنگامى که روى برمیگردانند و پشت میکنند فراخوانى. تو فقط میتوانى سخن خود را به گوش کسانى برسانى که آماده پذیرش ایمان به آیات ما هستند و در برابر حق تسلیم اند».از آیات الهى به خوبى آشکار می شود که در فرهنگ قرآن، گاهى عبارت «إِنَّکَ لا تُسْمِعُ اَلْمَوْتى »؛ «تو نمیتوانى سخنت را به گوش مردگان برسانى» و «إِنْ تُسْمِعُ إِلاّ مَنْ یُومِنُ بِآیاتِنا »؛ «تو فقط میتوانى سخنت را به گوش کسانى برسانى که آماده پذیرش ایمان به آیات ما هستند». در برابر یکدیگر قرار میگیرند و براساس فرهنگ قرآن، «مردگان» در مقابل «مؤمنان» مطرح شده اند و مفهوم آن این است که مؤمن داراى حیات واقعى است و شنواست. و کافر و افراد لجاجت پیشه مردگان و ناشنوایان هستند. بنابراین مفهوم آیه، اثبات ناشنوایى کافران زنده است و دلالتى بر ناشنوایى مؤمنان پس از مرگ ندارند.علاوه بر اینکه چه بسا منظور از ناشنوایى مردگان، تأثیرپذیرى از جهت ایمان و کفر باشد به طورى که اگر کافر از دنیا رفته باشند، امکان هدایت به ایمان پس از مرگ از آنها سلب می شود.«وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ وَ أُولئِکَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ »6؛«و براى کسانى که لجاجت پیشه هستند حتى ایمان قبل از لحظات مرگ نیز کارگشا نیست».«هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّ أَنْ یَأْتِیَهُمُ اللّهُ فِی ظُلَلٍ مِنَ الْغَمامِ وَ الْمَلائِکَةُ وَ قُضِیَ الْأَمْرُ وَ إِلَى اللّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ »7؛«آیا انتظار دارند که خداوند و فرشتگان، در سایه هایى از ابر به سوى آنان بیایند و (دلایل تازه اى در اختیارشان بگذارند؟ یا اینکه چنین چیزى محال است؟) و همه چیز انجام شده، و همه کارها به سوى خدا بازگردانده می شود».لذا تشبیه کافران لجاجت پیشه به مردگان از جهت هدایت ناپذیرى و غیرمفید بودن تلاش براى هدایت آن ها میباشد. زیرا بنا بر برخى روایات حتى مردگان کافر نیز در برخى موارد از شنوایى برخوردارند اما هدایت پذیر نیستند. چنان که پیامبر صلیالله علیه و آله با کافران کشته شده بدر سخن گفت و فرمودند: «آنها می شنوند لکن قدرت بر جواب ندارند».8پی نوشت:1. بقره 2، آیه 272.2. شورى 42، آیه 52.3. بقره 2، آیه 154.4. اسراء 17، آیه 72.5. نمل 27، آیات 81-80.6. بقره 2، آیه 217.7. بقره 2، آیه 210.8. ر.ک: صحیح بخارى، ج 5، ص 77.منبع: www.porseman.org .

راسخون

مرجع:

ایجاد شده در سه روز پیش

لینک کوتاه