دلایل عقلی و نقلی ای که ثابت کند شهادت حضرت علی(ع) در محراب مسجد کوفه بوده نه در خانه و کنار درب؛ طوری که هم مورد قبول اهل سنت باشد هم شیعیان؟

قبل از پاسخ باید به این نکته توجه کرد که اساسا علوم به دو بخش تقسیم می شوند. علوم عقلی و علوم نقلی. علوم عقلی از خواستگاه فکر و تعقل اشخاص نشات می گیرند اما علوم نقلی بر پایه وضع و نقل گذشتگان استوار است گرچه برای تحلیل رویدادها به قوه عاقله رجوع می شود.بر این اساس همه دانشمندان در طبقه بندی علوم، تاریخ را جزء علوم نقلی دانسته اند و بحث از دلائل عقلی در موضوع این علم نیست. اما در کیفیت شهادت حضرت علی(ع) باید به نقش خوارج به طور جدی توجه کرد. خوارج پس از نبرد صفین قدرت بروز پیدا کرده و جریان حَکَمیت را بر امام علی علیه السلام تحمیل کردند. خوارج بعدازماجرای ننگین داوری حکمین وخیانت عمروعاص و ابوموسی اشعری، همواره درپی فرصتی بودند تا به حضرت ضربه وارد کنند و به همین علت جنگ نهروان را بر حضرت تحمیل کردند. طبق پیش گویی امام علیه السلام ، در این نبرد کم تر از ده نفر از خوارج جان سالم به دربردند[1]باقی ماندگان از این گروه درپی نقشه ای برای قتل امام علی علیه السلام بودند و به گفته بسیاری از تاریخ نگاران، گروهی از خوارج بعد از شکست های مفتضحانه، توطئه ای بزرگ را پایه ریزی کردند که به قتل حضرت علی علیه السلام انجامید؛ آنان در موسم حجّ سال 39 (ه .ق) در مکّه گرد آمدند و درباره زمام داران به بحث پرداختند و از اعمال و رفتارشان انتقاد کردند و برای کشتن آن ها نقشه کشیدند. آن ها با یادآوری کشته های خود در نهروان برای آنان اشک ماتم ریختند و هم عهد شدند که دنیا دیگر برایشان خیری ندارد و باید در راه خدا جانشان را فدا نمایند!سرانجام، خارجیان به این نتیجه رسیدند که همه فتنه ها از علی بن ابی طالب، معاویة بن ابی سفیان و عمرو بن عاص برمی خیزد و باید امت اسلام را از دست این پیشوایان گمراهی نجات داد تا جامعه اسلامی طعم خوشی و راحتی را بچشد؛ از این رو سه خارجی متعصب داوطلب اجرای این نقشه شدند؛ عبدالرحمن بن ملجم مرادی[2] قتل علی علیه السلام را به عهده گرفت و بَرَک بن عبیداللّه تمیمی مأمور کشتن معاویه گردید و عمرو بن بکر تمیمی نیز عهده دار قتل عمروعاص شد. این سه ضمن هم قسم شدن با یکدیگر، پیمان بستند که در شب نوزدهم ماه رمضان سال چهلم هجری[3] این نقشه را عملی کنند، سپس هر یک راهی مقصد خود شدند.[4]بَرَک بن عبیداللّه در شام توانست شمشیری بر ران معاویه فرود آورد و او را مجروح کند و به گفته برخی تاریخ نگاران، معاویه با این ضربت تا ابد مقطوع النسل گردید، ولی عمرو بن بکر در مصر موفق به ترور عمروعاص نشد؛ زیرا عمرو به جهت درد شکم، در آن روز برای نماز حاضر نشد و به جای خود خارجة بن حذافه رئیس داروغه را برای اقامه نماز فرستاد که وی با شمشیر عمرو بن بکر از پا درآمد.[5]ابن ملجم نیز به کوفه آمد و با دوستان خارجی خود ملاقات کرد، ولی آنان را از قصد خود آگاه نساخت، تا این که روزی با گروهی از قبیله «تیم الرباب» ملاقات نمود که برای کشته شدگان خود در نهروان نگران بودند. در همین روز وی با دختری بنام «قطام» آشنا شد که سرآمد جمال و زیبایی بود و پدر و برادرانش در نهروان کشته شده بودند. ابن ملجم، عاشق این دختر شد و به وی پیشنهاد ازدواج داد، ولی قطام یکی از شرط های ازدواج با او را قتل امام علی علیه السلام قرار داد.به این ترتیب ابن ملجم از کتمان نمودن قصد خود دست کشید و با همدستی وردان بن الماجد تمیمی (پسرعموی قطام) و شبیب بن بجره و فردی که از طرف عمروعاص وکیل بود و نوشته ای صد هزار درهمی در دست داشت و تحریکات اشعث بن قیس، در سحرگاه نوزدهم رمضان سال چهلم هجری در محراب مسجد کوفه مولای متقیان را به شهادت رساند..[6]در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که نویسندگان اکثر منابع تاریخی صدر اسلام از اهل سنت بوده اند که به گزارش چنین رویدادهایی پرداخته اند. [1] نهج البلاغه، خطبه 59.[2] خوارج، تندیس فتنه، اثرنگارنده، انتشارات میراث ماندگار، قم، چاپ اول، تابستان1383. [3] طبری و بلاذری، این شب را هفدهم رمضان سال 42 (هجری قمری) می دانند. [4] تاریخ الأمم و الملوک، ج4، ص 110؛ أنساب الأشراف، ج2،ص490؛ مناقب آل ابی طالب، ج3، ص311[5] انساب الاشراف، ج2، ص490.[6] فتنه خوارج در شهادت حضرت علی علیه السلام، مجله رواق اندیشه، شماره 47، عیسی زاده آملی، ولی الله .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه