در سوره یوسف می خوانیم « و لما بلغ اشده و الستوی آتیناه کلما و علما و کذلک نجزی المحسنین»( یوسف / ۲۲) سؤال این است که منظور از اشده و استوی چه زمانی است؟ اوائل یا اواخر عمر حضرت؟ اگر اوائل باشد که هنوز از حضرت یوسف احسان چندانی مشاهده نشده است؟ اصولا آیا امکان دارد به خاطر ارزشهایی که افراد در آینده کسب می کنند، زودتر به آنان پاداش داده شود؟

آیه ای که عنوان کردهاید آیه 14 سوره قصص است نه آیه 22سوره یوسف –ع- و در هردو آیه تعبیر اشده آمده است ولی تعبیر استوی تنها در آیه 14 قصص آمده است . در هر صورت اشد به معنى استحکام و قوت جسمى و روحى است و بلوغ اشد به معنى رسیدن به این مرحله است ولى این عنوان در قرآن مجید به مراحل مختلفى از عمر انسان اطلاق شده است.گاهى به معنى سن بلوغ آمده مانند: وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتِیمِ إِلَّا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ حَتَّى یَبْلُغَ أَشُدَّهُ: (اسراء- 34) نزدیک مال یتیم نشوید مگر به نحو احسن تا زمانى که به حد بلوغ برسد.و گاهى به معنى رسیدن به چهل سالگى است مانند حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً، (تا زمانى که بلوغ اشد پیدا کند و به چهل سال برسد) (احقاف- 15).و گاهى به معنى مرحله قبل از پیرى آمده مانند: ثُمَّ یُخْرِجُکُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ ثُمَّ لِتَکُونُوا شُیُوخاً (غافر- 67).(سپس خداوند شما را به صورت اطفالى از عالم چنین بیرون مى فرستد، سپس به مرحله استحکام جسم و روح مى رسید سپس به مرحله پیرى).این تفاوت تعبیرات ممکن است به خاطر این باشد که انسان براى رسیدن به استحکام روح و جسم مراحلى را مى پیماید که بدون شک رسیدن به حد بلوغ یکى از آنها است و رسیدن به چهل سالگى که معمولا توام با یک نوع پختگى در فکر و عقل مى باشد مرحله دیگر است و همچنین قبل از آنکه انسان قوس نزولى خود را سیر کند و به وهن و سستى گرایدولى به هر حال در آیه مورد بحث منظور همان مرحله بلوغ جسمى و روحى است که در یوسف در آغاز جوانى پیدا شد فخر رازى در تفسیرش در این زمینه سخنى دارد که ذیلا مى شنوید:مدت گردش ماه (تا هنگامى که به محاق برسد) 28 روز است هنگامى که آن را به چهار قسمت تقسیم کنیم هر قسمتى 7 روز مى شود (که عدد ایام هفته را تشکیل مى دهد).لذا دانشمندان احوال بدن انسان را به چهار دوره هفت ساله تقسیم کرده اند:نخست هنگامى که او متولد مى شود ضعیف و ناتوان است هم از نظر جسم و هم از نظر روح، اما به هنگامى که به سن 7 سالگى رسید آثار هوش و فکر و قوت جسمانى در او ظاهر مى شود.او وارد مرحله دوم مى شود و به تکامل خود ادامه مى دهد تا چهارده سالگى را پشت سر بگذارد و 15 ساله شود در این هنگام به مرحله بلوغ جسمى و روحى رسیده و شهوت جنسى در او به حرکت در مى آید (و با تکمیل سال پانزدهم) مکلف مى شود.باز به تکامل خود ادامه مى دهد تا دور سوم را به پایان رساند و مرحله جدیدى را طى کند و بالآخره با پایان گرفتن دور چهارم و رسیدن به 28 سالگى مدت رشد و نمو جسمانى پایان مى گیرد، و انسان وارد مرحله تازه اى که مرحله توقف است مى گردد و این همان زمان بلوغ اشد است و این حالت توقف تا پایان دور پنجم یعنى 35 سالگى ادامه دارد (و از آن به بعد سیر نزولى آغاز مى شود) «1».تقسیم بندى فوق گرچه تا حدودى قابل قبول است ولى دقیق به نظر نمى رسد زیرا اولا مرحله بلوغ در پایان دور دوم نیست و همچنین پایان رشد جسمانى طبق آنچه دانشمندان امروزى مى گویند 25 سالگى است و بلوغ فکرى کامل طبق.بعضى از روایات در چهل سالگى است. و از همه اینها گذشته آنچه در بالا گفته شد یک قانون همگانى محسوب نمى شود که در باره همه اشخاص صادق باشد .اما آیه 14 سوره قصص چنین است : هنگامى که موسى نیرومند و کامل شد، حکمت و دانش به او دادیم و این گونه نیکوکاران را جزا و پاداش مى دهیم (وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ اسْتَوى آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ).اشد از ماده شدت به معنى نیرومند شدن است، و استوى از ماده استواء به معنى کمال خلقت و اعتدال آن است.در اینکه میان این دو چه تفاوتى است، مفسران گفتگوهاى مختلفى دارند:بعضى گفته اند بلوغ اشد آن است که انسان از نظر قواى جسمانى به سر حد کمال برسد که غالبا در سن 18 سالگى است، و استواء همان اعتدال و استقرار در امر حیات و زندگى است که غالبا بعد از کمال نیروى جسمانى حاصل مى شود.بعضى دیگر بلوغ اشد را به معنى کمال جسمى، و استواء را به معنى کمال عقلى و فکرى دانسته اند.در حدیثى از امام صادق ع که در کتاب معانى الاخبار نقل شده مى خوانیم:اشد 18 سالگى است، و استواء زمانى است که محاسن بیرون آید .تفسیر نمونه، ج 16، ص:40. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/100113020) .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه