این که آیه ۴۰ سوره احزاب میفرماید حضرت محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست و.. شأن نزولش چیست؟؟ که درجایی پیامبر ص فرمودن: من و علی(ع) پدران امتیم!

آیه 40، سوره أحزاب (33) آخرین سخنى است که خداوند در ارتباط با مساله ازدواج پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با همسر مطلقه زید براى شکستن یک سنت غلط جاهلى، بیان مى دارد، و جواب کوتاه و فشرده اى است به عنوان آخرین جواب، و ضمنا حقیقت مهم دیگرى را که مساله خاتمیت است به تناسب خاصى در ذیل آن بیان مى کند. نخست مى فرماید: محمد پدر هیچیک از مردان شما نبود (ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ). نه زید و نه دیگرى، و اگر یک روز نام پسر محمد بر او گذاردند این تنها یک عادت و سنت بود که با ورود اسلام و نزول قرآن بر چیده شد نه یک رابطه طبیعى و خویشاوندى. البته پیامبر فرزندان حقیقى به نام قاسم و طیب و طاهر و ابراهیم داشت، ولى طبق نقل مورخان همه آنها قبل از بلوغ، چشم از جهان بستند، و لذا نام رجال (مردان) بر آنها اطلاق نشد .( ر. ک: تفسیر قرطبى و تفسیر المیزان ذیل آیه مورد بحث). امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) که آنها را فرزندان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مى خواندند، گرچه به سنین بالا رسیدند، ولى به هنگام نزول این آیه هنوز کودک بودند، بنا بر این جمله ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ که به صورت فعل ماضى آمده است بطور قاطع در آن هنگام در حق همه صادق بوده است. و اگر در بعضى از تعبیرات خود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مى خوانیم : انا و علىّ أبوا هذه الامة: من و علىّ پدران این امّتیم، مسلما منظور پدر نسبى نبوده بلکه ابوت ناشى از تعلیم و تربیت و رهبرى بوده است. با این حال ازدواج با همسر مطلقه زید که قرآن فلسفه آن را صریحا شکستن سنتهاى نادرست ذکر کرده چیزى نبود که باعث گفتگو در میان این و آن شود، و یا بخواهند آن را دستاویز براى مقاصد سوء خود کنند. سپس مى افزاید: ارتباط پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با شما تنها از ناحیه رسالت و خاتمیت مى باشد او رسول اللَّه و خاتم النبیین است (وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ). بنا بر این صدر آیه ارتباط نسبى را بطور کلى قطع مى کند، و ذیل آیه ارتباط معنوى ناشى از رسالت و خاتمیت را اثبات مى نماید، و از اینجا پیوند صدر و ذیل روشن مى شود. از این گذشته اشاره به این حقیقت نیز دارد که در عین حال علاقه او فوق علاقه یک پدر به فرزند است، چرا که علاقه او علاقه رسول به امّت مى باشد، آنهم رسولى که مى داند بعد از او پیامبر دیگرى نخواهد آمد، و باید آنچه مورد نیاز امت است تا دامنه قیامت براى آنها با دقّت و با نهایت دلسوزى پیش بینى کند. و البته خداوند عالم و آگاه همه آنچه را در این زمینه لازم بوده در اختیار او گذارده، از اصول و فروع و کلیات و جزئیات در تمام زمینه ها، و لذا در پایان آیه مى فرماید: خداوند به هر چیز عالم و آگاه بوده و هست (وَ کانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیماً).                     ر. ک: تفسیر نمونه، ج 17، ص 337 - 249.                 .

پرسمان دانشگاهیان

مرجع:

ایجاد شده در 1401/03/25

لینک کوتاه